هنجاریابی، روایی و پایایی توسعه آزمون سنجش ادراک بصری در بین دانشجویان رشته معماری

در فرآیند آموزش رشته معماری، ادراک دیداری ابزار مهمی در جهت رسیدن به ایده های خلاق است و نقص های آن یکی از دلایل عمده ناتوانی یادگیری است. این امر موجب شده است تا در حوزه فناوری آموزش تحقیقات گسترده ای در خصوص نوع و روش مداخله در ادراک بصری به جهت ارتقا کیفیت آموزشی انجام پذیرد. بدین منظور هدف اصلی پژوهش تدوین ابزار شناسایی میزان ادراک بصری دانشجویان است که نقش بسیار مهمی در شناسایی قابلیت ها و سطوح ادراکی آنان بازی می نماید. برای بررسی ادراک دیداری در سنین مختلف آزمون های متنوعی موجود است که در این میان چهار آزمون ((TVPS-4)،(DTVP-A/DTVP-2)، (OT-APST)،(Frostig Test)) بیشتر از سایرین برای افراد سالم و رده های سنی جوان مورد استفاده قرار گرفته اند.

در تحقیق حاضر از بسط آزمون های مذکور در جهت ایجاد آزمون جدید به منظور تشخیص نقص ها و قابلیت های دیداری دانشجویان دوره کارشناسی رشته معماری استفاده شده است. در قدم اول نظرات خبرگان رشته های معماری و روانشناسی شناختی در بخش تدوین سوالات آزمون مورد استفاده قرار گرفت و سوالات تدوین شد. ضمن تایید بخش های نهایی تجربیات متعددی در خصوص حذف و یا بسط برخی خرده آزمون ها ارایه شد. آزمون مذکور تحت عنوان سنجش ادراک متشکل از 9 خرده آزمون و مبتنی بر مهارت های (فضایی، دیداری و ذهنی) است. برای تعیین هنجار و محاسبه پایایی و روایی آزمون 90 نفر از دانشجویان سال دوم کارشناسی معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس به روش نمونه گیری قضاوتی انتخاب و آزمون بصورت گروهی در مورد آنها اجرا شد.

یافته های پژوهش عبارتند از نمرات هنجار برای نمره کل آزمون بصورت جداگانه برای هر 9 خرده آزمون به تفکیک جنسیت و ترم تحصیلی از طریق محاسبه آلفای کرونباخ که 0.631 شد. تعیین روایی با استفاده از روایی ملاکی از طریق ملاک قرار دادن نمرات درس مقدمات 3، بیان 3 و طرح معماری 1 و میانگین آنها محاسبه ضرایب همبستگی بین نمرات حاصل از اجرای آزمون و نمرات هریک از ملاک ها برای نمره کل آزمون بوده است. نهایتا مشخص شد که در این آزمون رشد ادراک دیداری در بانوان بیشتر از آقایان بوده است.

نتایج حاصل از بررسی یافته های تحقیق با نتایج بدست آمده از سایر محققان این زمینه هم راستا است. بدین معنی که آزمون سنجش ادراک از روایی قابل قبولی برخوردار است. در محاسبه ضریب همبستگی هر چه گروه از نظر ویژگی مورد نظر از همگنی بیشتری برخوردار باشد، ضریب همبستگی کوچک تر خواهد بود. همانطور که گفته شد ملاک در این پژوهش نمرات دروس بیان 2، مقدمات 3 و طرح 1 و میانگین آنها بود که از همگنی بالایی برخوردار است. در نهایت روش هایی ارایه شده است که می تواند تداخل اثر بخشی بر نتایج آزمون ادراک بصری داشته باشد. نتایج حاصل می تواند علاوه بر بسط آزمون ادراک بصری پیشنهاداتی را در برنامه ریزی آتی درسهای عملی معماری به همراه داشته باشد و زمینه هایی را جهت پژوهش های بعدی معرفی نماید. نتایج تحقیق حاضر می تواند برای سنجش ادراک بصری دانشجویان معماری در مقطع کارشناسی مفید باشد و نقش موثری در برنامه ریزی درسی معماری و همچنین شاخه های بین رشته ای ایفا کند، لازم به ذکر است که در زمینه برنامه ریزی تحصیلی در مورد ترم و نظری و در دوره های عملی، می توان تحقیقات گسترده تری را برای تعمیم نتایج برنامه ریزی و اجرا کرد.