وضعیت شناسی زیارت اهل قبور (رفتگان خاک) در فقه مقارن

حضور بر مزار اموات و به تعبیری رفتگان خاک، اعم از صالح و فاسد، از موارد پرمناقشه فقه اسلامی است؛ به گونه ای که فرق مختلف اسلامی گاه در کنار هم قرار گرفته و فقیهان امامیه و اهل سنت، همسو با یکدیگر نظر واحدی را اتخاذ کرده اند؛ هرچند بخشی از عامه، در اینجا راه خود را از دیگر هم مذهبان جدا کرده، به سمت حرمت عمل مزبور و مشرک و کافر دانستن زایر حرکت کرده اند. البته این به معنای دوگانه بودن فتاوای فقیهان نیست بلکه نتیجه حاصل از کاوش و جستجوی مفصل در منابع فقهی و حتی کلامی اندیشمندان امامیه و عامه، وجود چهار نظریه مختلف را در محل بحث  نشان می دهد.  نگارندگان به شیوه توصیفی - تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای گمان می کنند حق با مشهور فقیهان امامیه و عامه است؛ یعنی زیارت اهل قبور جایز و پسندیده است، ولی تا جایی که افعال زایدی صورت نگیرد و تنها به حضور بر سر مزار، قرایت دعا و قرآن و خلاصه طلب بخشش برای اموات بسنده شود.