مطالعه تطبیقی دو اثر از منشآت فارسی «التوسل الی الترسل» و «مصباح الرسایل و مفتاح الفضایل»

«التوسل الی الترسل» و «مصباح الرسایل و مفتاح الفضایل» دو اثر از نوع مکاتیب با سبک فنی و مزین است، که اولی مجموعه ای از منشآت و دومی در آداب و رموز انشاست. بی گمان آثار موجود با نوع ادبی و دوره تاریخی واحد سبک و سیاق همسانی دارد، اما گاه اثری ممتاز پدید می آید و مورد پیروی قرار می گیرد و یا همانندی دو اثر چنان است که درخور توجه و بررسی می شود. التوسل الی الترسل نیز از متون ممتازی است، که مصباح الرسایل از کتب ارزشمند منشیانه و از نخستین آثار تحریر شده در ترسل، شباهتی کم نظیر بدان دارد. این جستار در پی آن است تا پیروی موفق بن محمد مجدی (مولف مصباح الرسایل...) از سبک بهاءالدین محمد بغدادی (مولف التوسل...) و شباهت کم نظیر اثر آنان را نشان دهد. بنابراین دو اثر نام برده با روش تطبیقی و تحلیلی مقایسه شده، ماحصل آن بر اساس مبانی سبک شناسی و ذکر شواهد محرز در این گفتار بیان می شود. نتایج به دست آمده مبین آن است که «موفق بن محمد مجدی» مراسلات «بهاءالدین محمد بغدادی» را سرمشق کار خود نهاده و آداب و اصول انشا را مطابق آیین موجود در مکتوبات او نگاشته است. از رهگذر این پژوهش عوامل تمایز دو اثر مورد نظر نیز آشکار شده، شواهد موجود نشان می دهد که تفاوت آن دو برخاسته از موضوع متفاوت این کتب و گاه علایق فردی نویسندگان آن هاست.