بررسی جایگاه خیرخواهی در اخلاق ارسطویی و آموزه های قرآنی

 جایگاه اخلاق در تکوین و تقویت هویت انسانی، بحثی ریشه دار و گسترده است. با عنایت به اینکه فضیلت های اخلاقی، یکی از ابزارهای بنیادین هویت ساز به شمار می آید، بدون تردید بازاندیشی در فضیلت های اخلاقی همچون خیرخواهی در آموزه های قرآنی و منابع متقدم اخلاقی، آثار مهمی همچون احساس مسیولیت در قبال مسایل اجتماعی، ایفای بهینه نقش های محول در ساختارهای اجتماعی و تلاش برای بهبود روابط با اعضای جامعه را در پی خواهد داشت.

 پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای اصیل همچون سیاست ارسطو، اخلاق نیکوماخوس، رساله وصایای ارسطو به شیماس (رساله تفاحه)، رساله النفس ارسطو و نیز منابع گران سنگ تفسیری قرآن، سعی در تبیین روشن و رسایی از دیدگاه اخلاقی و قرآنی درباره مفهوم و مصادیق خیرخواهی نموده است.

ملاحظات اخلاقی:

 در این مقاله، اصالت متون، صداقت و امانتداری رعایت شده است.

 یافته ها بر این امر دلالت دارد که خیرخواهی از منظر اخلاق ارسطویی در قالب دعوت به گونه هایی از خیرخواهی های فردی و اجتماعی تجلی یافته و این فضیلت در آموزه های قرآنی از یکسو همراه با روایت هایی از سرگذشت های جوامع عصر پیامبران الهی نسبت به مردم آن زمانه ظهور پیدا کرده و از سوی دیگر توصیه های موکدی نیز درباره ضرورت خیرخواهی نسبت به خویشتن در قالب بازگشت از بدکرداری و همچنین توجه به مصلحت های جمعی بیان شده است.

 معنای خیرخواهی در اخلاق ارسطویی، در گونه هایی از خیرخواهی های فردی و اجتماعی ظهور پیدا کرده است؛ دعوت روح به شناخت نفس در جهت خیرخواهی و نیز ضرورت خیرخواهی در رویه های مختلف فردی، شاخصه مهم نگاه ارسطویی به مصادیق خیرخواهی محسوب می شود. مصادیق خیرخواهی در آموزه های قرآنی دارای یک نوع جامعیت است که سعی دارد خیر و منفعت های اجتماعی را بر مصلحت های شخصی مقدم دارد و این نگاه جامع، زمینه ساز تاثیرات شگرفی در ارتقای روابط اجتماعی می شود. این نوع خیرخواهی در آموزه های پیامبران به مردم در قرآن کریم ظهور پیدا کرده است.