درآمدی بر جریان هنردرمانی و نظام اخلاقی حاکم بر آن

در راهنمای عمومی اخلاق حرفه ای شاغلین حرف پزشکی و وابسته ی سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران که در وبگاه نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران نمایه شده، در سیزده فصل، مسایل و پیچیدگی های اخلاقی، حرفه ای و الزامات عمومی اخلاق حرفه ای شرح داده شده است و در نظام نامه اخلاقی روان شناسان و مشاوران سازمان نظام روان شناسی و مشاوره جمهوری اسلامی ایران در دو بخش؛ اصول عمومی اخلاق حرفه ای و استاندارد و ضوابط اخلاق حرفه ای به انتشار قوانینی پرداخته شده است که رعایت آن برای روان شناسان و مشاوران ضروری و اجتناب ناپذیر است. اما علی رغم ظهور هنردرمانی از قرن 19 میلادی که رشته ای تلفیقی از هنر و روان است و ورود جریان هنردرمانی از دهه ی 80 شمسی به ایران با ترجمه متون، وجود روان شناسان و هنرمندان داخلی از آن دهه تاکنون که به پژوهش و فعالیت های هنردرمانی می پردازند؛ منشور اخلاقی یا نظاممان اخلاقی قابل اتکایی برای آن در داخل کشور در دسترس نیست؛ هنر درمانگران، مشاوران و شاغلین حرف سلامت روان (در داخل کشور) که از روش ها یا مداخلات هنر محور در جلسات درمان بهره می برند به علت وجود فرایند فعالیت هنری درمان جو در هنردرمانی، با مسایلی روبه رو هستند که لزوم تدوین منشور اخلاقی برای هنردرمانی را نشان می دهد: مالکیت اثر هنری، ارزیابی و تشخیص به وسیله ی ابزار یا آزمون های هنرمحور و تفسیر اثر هنری مسایلی از این دست است. ضرورت توجه و گفت وگو در مورد مسایل اخلاقی هنردرمانی که از دهه ها قبل در غرب مفاد اخلاق حرفه ای آن حل وفصل شده است، نگارندگان را بر آن داشت که چندین حوزه اخلاقی در کاربرد هنردرمانی را با خوانش منشور انجمن هنردرمانی آمریکا و منشور انجمن هنردرمانی بریتانیا نیز مراجعه با منشورهای نظام سلامت ایران، نظام نامه اخلاق روان شناسان و مشاوران و راهنمای عمومی اخلاق حرفه ای شاغلین حرف پزشکی و وابسته ی سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران، با در نظر داشتن ویژگی های فرهنگی جامعه ی ایرانی-اسلامی مطرح سازند که این موارد اخلاقی در حوزه ی کاربرد هنر در هنردرمانی و مسایل برآمده از آن است. نتایج حاصل از این پژوهش، نشان داد: نظام نامه های اخلاق حرف مشابه (روان شناسان و مشاوران، پزشکی) علی رغم کارآمد بودن در مورد مسایل عمومی حقوق بیمار و اخلاق حرفه ای در هنردرمانی از قبیل: حفظ محرمانگی تلاش در جهت ارتقا سلامت و رفاه جامعه برای آن دسته از مسایل یا تصمیم گیری های اخلاقی مخصوص حرفه ی هنردرمانی (چگونگی انتشار فعالیت هنری درمان جو، حفظ محرمانگی در انتشار فعالیت هنری، مالکیت اثر هنری) راهگشا نیست و ضرورتی جهت تدوین منشور هنردرمانی در تناسب بافرهنگ خودی وجود دارد.