واکاوی عصمت پیامبر اکرم ص در مسائل اجتماعی و مناصب حکومتی با نگاه به شبهه ی داوری ناصواب پیامبر ص

اساسی‏ترین شرط در نبوت و رهبری جامعه، عصمت پیشوایان و برگزیدگان الهی است. عصمت به معنای مصونیت از گناه، انحراف و خطا، دارای مراتبی است که می توان آن را به دو بخش عمده تقسیم کرد: عصمت در بیان و تشریع احکام (عصمت تشریعی) و عصمت در گفتار و کردار فردی و اجتماعی که جنبه تشریعی و بیانی ندارد (عصمت فراتشریعی). هرکدام از این دو بخش نیز دارای مراتب متعددی می باشند. دانشمندان اسلامی بر عصمت پیامبر اکرم (ص) از هرگونه گناه، سهو و نسیان در محدوده تشریع احکام الهی، در بعد دریافت و ابلاغ وحی، و اعتقاد به آن اتفاق نظر دارند. اما در زمینه عصمت فراتشریعی پیامبر (ص)، موارد شمول این عصمت، ابعاد و گستره آن اختلاف نظر دارند و بعضی از ایشان برخی از این موارد را داخل در این عصمت می دانند و برخی را منافی آن می شمارند. غالب اندیشمندان اهل سنت، عصمت پیامبر را محدود به گناه کبیره می کنند و گناه صغیره را از این گستره خارج می دانند. لذا اقوال و اعمال پیامبر در مسایل اجتماعی و مناصب حکومتی از جمله قضاوت و داوری را مصون از سهو و خطا نمی شمارند. مستند این مذاهب، روایت شان نزولی است که مرتبط با قضاوت پیامبر و وجود شایبه خطا و اشتباه از سوی ایشان است. نوشتار حاضر با روش تحلیلی- توصیفی-تطبیقی، عصمت فراتشریعی پیامبر در مسایل اجتماعی و مناصب حکومتی را واکاوی و کنکاش نموده و شبهه ی داوری ناصواب پیامبر را در بوته ارزیابی قرار داده است. یافته ها حاکی از آن است که دلایل عقلی و نقلی محکمی بر عصمت پیامبر اکرم در مسایل اجتماعی و حکومتی وجود دارد و سخن برخی از اندیشمندان اسلامی بر استغفار پیامبر از قضاوت ناصواب، سخنی گزاف و دور از شان پیامبر و مخالف لحن و سیاق آیات است.