شواهدی از یک اقیانوس حلقوی دیرینه پیرامون خرده قاره ایران مرکزی

مجموعه های افیولیتی به عنوان بقایای سنگ کره اقیانوسی تعبیر می شوند که پس از زوال اقیانوس ها، بر روی لبه قاره ها جایگزین شده اند. افیولیت های ایران، به عنوان بقایای ناشی از بسته شدن اقیانوس تتیس (یا نیوتتیس) و سرشاخه های آن در دو منطقه برونزد دارند: 1) افیولیت های هم روند با کوهزاد زاگرس، و 2) مجموعه های افیولیتی پیرامون خرده قاره ایران مرکزی. مقایسه این دو مجموعه افیولیتی حاکی از آن است که تفاوت های آشکاری با یکدیگر دارند. از این رو، به منظور رسیدن به محیط زمین ساختی شکل گیری آنها، ابتدا ویژگی های زمین شناسی، سنگ شناسی، زمین شیمیایی و سن این مجموعه های سنگی بررسی و با یکدیگر مقایسه شد. سپس برای تفکیک مرز دو مجموعه افیولیتی مورد اشاره، پیمایش های صحرایی انجام و نقشه های زمین شناسی منطقه تهیه گردید. بر اساس نتایج، مجموعه افیولیت های پیرامون خرده قاره ایران مرکزی شامل افیولیت های سبزوار در شمال، افیولیت های نایین - دهشیر- بافت در غرب، افیولیت های کهنوج در جنوب غربی، افیولیت های مکران در جنوب و نوار افیولیتی تربت حیدریه - چهل کوره در شرق این خرده قاره، ویژگی های مشترک زیادی داشته و در محیط زمین ساختی یکسانی شکل گرفته اند. همچنین این مجموعه های افیولیتی تفاوت های بنیادین با افیولیت های زاگرس داشته و در زمان متفاوتی شکل گرفته اند.افیولیت های پیرامون خرده قاره ایران مرکزی بقایایی از سنگ کره ی اقیانوسی هستند که در نتیجه ی باز شدن یک حوضه کششی بین دو بلوک قاره ای و گسترش آن به یک باریکه اقیانوسی درون قاره ای به عنوان شاخه ای از ابراقیانوس تتیس شکل گرفته اند. این حوضه ی اقیانوسی حلقوی شکل در اواخر دوران دوم زمین شناسی (اواخر مزوزوییک) وجود داشته و در نتیجه ی بسته شدن آن، این مجموعه های افیولیتی شکل گرفته اند.