نمادهای پیشااسلامی در فرش های تصویری پادشاهان ایران

 فرش های ایرانی متعددی با نقشمایه پادشاهان اساطیری پیشااسلامی در موزه ها  موجود است که ساختار بیشتر آن ها ساختار مشابه است و در آن ها پادشاهان با اسامی باستانی خویش و همراه با موجودات متافیزیکی تصویر می شوند و دارای سه سطح بندی؛ نخست جایگاه پادشاه و فره کیانی؛ دوم  جایگاه اجنه/ دیوان و سوم جایگاه سربازان هستند. در این گونه فرش ها تغییرشکل مفاهیم متافیزیکی پیشااسلامی به شکل های نمادین منجرشده است.  این پژوهش که باهدف شناخت پادشاهان اسطوره ای در فرش های تصویری ایران تدوین شده، در پی پاسخ به سوالات پیش رو است.  طراحان ایرانی فرش با بهره گیری از قابلیت رسانه ای فرش، این سطح بندی سه گانه پیش گفته  را چگونه انتقال داده و نمادهای بیانگر حمایتگری ایزد مهر و ایزدبانوی ناهید از پادشاهان ادوار اسلامی در این فرش ها چیست؟

روش پژوهش: 

این پژوهش ماهیتی کیفی دارد و پژوهشی بنیادی محسوب می شود. جمع آوری اطلاعات از کتابخانه ها و موزه ملی فرش ایران است. و شیوه  بیان آن روش توصیفی و تحلیلی است.

 وجود نمادهای پیشااسلامی در ترکیب با داستان پیامبران سامی، آمیخته به تصاویر پادشاهان دوران اسلامی ایران در نقشمایه هایی چون گوی نورانی در پشت تخت گاه متعلق به سطح نخستین، اجنه در بخش میانی، سربازان و وزرا در آخرین سطح، از ترکیبات منحصربه فرد فرش های تصویری ایران است. در اندیشه طراحان فرش، نیروهای متافیزیکی همچون پلی وسیله انتقال مفاهیم پیشااسلامی را به نقشمایه پادشاهان اسلامی فراهم کرده اند.

 اسطوره شناسی و دانش بصری طراحان فرش های تصویری ایران منجر به انتقال مفاهیم متافیزیکی موجود در اسطوره های پادشاهان پیشااسلامی و پیامبران سامی به نقشمایه های پادشاهان اسلامی گردیده است که نماد ایزدبانوی ناهید در قالب حوض آب و ایزد مهر به فرم گوی نورانی نمود یافته است.