نگرشی تحلیلی به آرای مفسران در آیه 84 سوره اسراء : «کل یعمل علی شاکلته»

مفسران از آغاز تاکنون، ذیل آیه 84 سوره اسراء، در بیان معنای «شاکلته» مواضع چندی داشته اند؛ برخی آیه را بی نیاز از تفسیر دانسته اند اما بیشتر مفسران به اجمال برای «شاکله» معانی ای چون: نیت، خلق و خوی، عادت، دین و مذهب، ذات و طبیعت را مطرح کرده اند ولی توضیح بیشتری نداده اند و فقط در تفاسیر قرن 14 به پیام های اعتقادی و ابعاد انسان شناختی «شاکله» توجه اندکی شده است. بیشتر تفاسیر عامه در تفسیر «شاکله» به اقوال پیشینیان اکتفا کرده و فاقد داوری و تحلیل است و اگر توضیحی داده شده ا ست، بیان آنان موهم جبر بوده است. چنان که بیشتر مفسران امامیه نیز تا اواخر قرن 14 همانند بقیه تفاسیر، به اجمال از کنار آیه گذشته اند، ولی آنان با الهام از روایات اهل بیت^ در تفسیر «شاکله» از اندیشه جبر مطلق مصون مانده اند. نخستین تفسیری که در قرن 14به اهمیت بحث شاکله توجه کافی کرده و به تفصیل، شبهه جبر را از حریم آیه زدوده و تاثیر جدی در اندیشه مفسران پس از خود داشته، تفسیر المیزان است، هر چند این تحول به تفاسیر عامه راه نیافته است.