کتاب آرایی ظفرنامه ها در مکتب شیراز، بررسی سه نسخه ظفرنامه در سده های نهم و دهم

ظفرنامه نام کتابی در تاریخ تیمور و زندگی و فتوحات اوست. نخستین ظفرنامۀ تیموری را نظام الدین شامی در زمان خود او نوشت؛ اما بعدها، در زمان نوۀ تیمور، شرف الدین علی یزدی ظفرنامه ای دیگر بر مبنای آن و دیگر اسناد و روایات تاریخی پرداخت. کتاب اخیر از مؤثرترین تاریخ نامه های فارسی دوران اسلامی بوده است و نسخه های نفیسی از آن، چه در دورۀ تیموریان و چه پس از آن، در دورۀ صفویان، تهیه شد. در میان نسخه های مصور ظفرنامه، سه نسخه هست که با بررسی تصاویر آنها می توان گذر مکتب نگارگری شیراز را از دوران تیموری به صفوی در طی یک سده پی گرفت: یکی متعلق به سدۀ نهم/ پانزدهم و دو نسخۀ دیگر متعلق به سدۀ دهم/ شانزدهم. نسخۀ 839ق/1436م، که به ظفرنامۀ ابراهیم سلطان نیز شهرت دارد، به دستور او ساخته شد. این نسخه به سبب ویژگی هایش همواره مورد توجه هنرپژوهان بوده است. از جملۀ این ویژگی ها داشتن 37 نگاره است که بیشتر آنها بزرگ و دوصفحه ای است. این نسخه با تصاویر متعدد، شیوه پردازی مکتب شیراز را تحت حمایت شاهزادگان تیموری به خوبی نشان می دهد. دو نسخۀ دیگر، یعنی ظفرنامۀ 939ق/1533م و 959ق/1552م نیز نمایانگر گذر این مکتب از تیموری به صفوی واثرپذیری این مکتب از شیوۀ پایتخت، یعنی تبریز، است.