مدرسه اتحاد ایرانیان در بادکوبه

در طی حاکمیت مظفرالدین شاه، تحولات فرهنگی عمده ای در ایران رخ داد که یکی از آنها تاسیس مدرسه به سبک نوین بود. در خارج از مرزهای ایران نیز، به تبع تحولات داخلی، مدارسی به سبک جدید بنیاد نهاده شد. یکی از این مدارس، مدرسه اتحاد ایرانیان در شهر بادکوبه بود. موسسان و کاربه دستان این مدرسه، جمعی از کنسولها و کارگزاران دستگاه دیپلماسی وقت ایران و نیز افراد ترقیخواه ایرانی در بادکوبه بودند. سرانجام پس از رایزنی های گسترده، در سال 1324ق. مجوز فعالیت مدرسه اتحاد از سوی ریاست علوم قفقاز صادر شد و این مدرسه، فعالیت خود را شروع کرد. این مدرسه از همان ابتدای تاسیس تا تعطیلی آن، با کمبود و مشکلات مالی مواجه بود. در طی انقلابات منطقه قفقاز، پس از فروپاشی حاکمیت تزارها، این مشکلات تشدید شد. در دوران حکومت جمهوری آذربایجان، مدرسه اتحاد ابتدا به عنوان مرکز قوای انگلیس به اشغال این نیروها درآمد و سپس آن حکومت از واگذاری عمارت مدرسه به ایرانیان خودداری کرد و این موسسه فرهنگی را تحت نظارت خود داشت. با تسلط دولت بلشویکی بر آذربایجان اگرچه در پی رایزنی های فراوان اداره مدرسه اتحاد به ایرانیان واگذار شد، اما آن دولت فعالیت مدارسی همچون اتحاد را در خاک خود تلاشی در راستای ترویج افکار غیرانقلابی تلقی می کرد. سرانجام مدرسه یاد شده به علت فشار دولت بلشوکی و نیز عدم استقبال گسترده ایرانیان مقیم بادکوبه از تحصیل در آن، تعطیل گردید.