رویکرد جامعه شناسانه نظریه انتخاب عقلانی:مقدمه ای بر تغییرات فرهنگی و اجتماعی برنامه ریزی شده

این مقاله با هدف بیان مقدمات ضرروی برای ورود به بحث برنامه ریزی تغییر فرهنگی و اجتماعی، بررسی نظریه انتخاب عقلانی را با رویکرد جامعه شناسانه پیش می گیرد. انتخاب عقلانی، با الهام از عقلانیت ابزاری ماکس وبر و در چارچوب فردگرایی روش شناختی، کار فاعلانی را عاقلانه می داند که در چارچوب اعتقاداتشان، نسبت به شقوق ممکنه با توجه به عواقب شان، شقی را برگزینند که برای رسیدن به غایاتشان بهترین راه باشد. مهم ترین نظریه های منشعب از نظریه انتخاب عقلانی، نظریه تصمیم گیری، نظریه بازی و نظریه کنش جمعی است.
مقاله در ادامه نظریه های جامعه شناختی در باب انتخاب عقلانی را به تفصیل بررسی می کند؛ نظریه های ماکس وبر، جان هرسانی، جیمز کلمن، ریمون بودون و جان الستر. نقدهای وارد شده بر رویکردهای عقلانی صرف، رویکرد تازه ای را در نظریه انتخاب عقلانی پدید آورده که از آن به عقلانیت اجتماعی یا انتخاب عقلانی اجتماعی یاد می کنند. در این رویکرد ارزش ها، هنجارها و سایر ابعاد اجتماعی نیز در بررسی عمل عقلانی مورد توجه قرار می گیرد تا بر اساس آن بتوان عقلانیت در زندگی روزمره را نشان داد و برخی محدودیت های عقلانیت را نیز تحلیل کرد.