سلسله مراتب خویشاوندی در قرآن کریم

مقاله حاضر، با هدف تبیین چینش واژگانی آیات قرآن در مورد خویشاوندان، به بررسی تفاوت های تعبیری و وجه تقدم و تاخر کاربرد آنها در آیات مربوط به روابط خو یشاوندی می پردازد و با استفاده از روایات و دیدگاه های مفسران، برخی رازهای تقدم و تاخر واژگان قرآن در نحوه و ترتیب ذکر خویشاوندان را باز می گوید، و بالتبع، لطایف و ظرایف بیانی قرآن در کاربرد واژگان و ترتیب میان آنها را روشن می کند.
از بررسی و تامل در آیات مربوط به خانواده در قرآن به دست می آید که تفاوت های معناداری در چگونگی ترتیب ذکر خویشاوندان از جهات مختلف در آیات قرآن دیده می شود.
به لحاظ جایگاه و حرمت، پدر و مادر بر سایر خویشاوندان مقدم دانسته شده اند. از جهت عاطفی و تعلق خاطر به اطرافیان، ابتدا فرزند، سپس همسر و در مرتبه بعد والدین و بعد برادر و خواهر ذکر شده اند.
ترتیب خویشاوندان از جنبه حقوقی این گونه است که ابتدا از فرزند، سپس والدین و در مرتبه بعد همسر و سپس از برادر و خواهر یادشده است.
در ترتیب ذکر محارم زن و مرد در آیات تفاوت دیده می شود؛ بدین نحو که در بیان محارم زن نسبت به مرد، ابتدا محارم نسبی، بعد محارم رضاعی و سپس محرم سببی ذکر شده، اما در ترتیب ذکر محارم مرد نسبت به زن، محارم سببی مذکر بر محارم نسبی مقدم داشته شده اند.
و در ترتیب ذکر خویشاوندان از جهت تمایل به امور نفسانی و حب شهوات، ابتدا زنان (تمایل جنسی) و سپس فرزندان پسر (تفاخر) ذکر شده اند.