حجت و استدلال مباشر

مهمترین مبحث منطق، استدلال است که در کتب منطقی تحت عنوان حجت مورد بحث قرار می گیرد. قدما حجت را به سه دسته قیاس، استقراء و تمثیل تقسیم می کردند. در مورد اقسام و نوع تقسیم بندی حجت اشکالاتی مطرح شده است. از طرفی علاوه بر نظریه قیاس که بی شک شاهکار ارسطو است یکی دیگر از کارهای مهم ارسطو در حوزه منطق بحث «عکس»، «تناقض» و «تضاد» است. البته در ارغنون این مباحث به طور پراکنده مطرح شده اند. ابن سینا نسبت هایی را به نسبت های مورد نظر ارسطو افزود و با دریافت همانندی همه این مباحث، در آثار منطقی خود همه آن ها را در کنار هم آورد. پس از ابن سینا منطقیان به پیروی از او همه این نسبت ها را تحت عنوان «احکام قضایا» مطرح کردند. همین مبحث در کتاب های جدید منطق سنتی تحت عنوان «استدلال مباشر» آمده است. این عنوان حاکی از آن است که این منطق دانان «احکام قضایا» را از جنس حجت و استدلال می دانند. در این مقاله، از این نظر دفاع شده است و با فرض استدلال بودن عکس و امثال آن تقسیمی از حجت مطرح گردیده که جایگاه این استدلال ها در آن مشخص شده و اشکالات تقسیم پیشین را هم نداشته باشد.