تصحیح و تحلیل یک تصحیف در سه بیت از مخزن الاسرار و اقبالنامه نظامی

به عقیده بسیاری از محققان، شعر کمتر شاعری به اندازه نظامی و خاقانی دچار تحریف و تصحیف شده است و علت آن نیز توجه بیش از اندازه عموم مردم به شعر آنها - بیشتر در مورد نظامی- و دیگر، دشواری شعر آنهاست که گاهی، کاتبان نسخ هنگامی که با واژه ها و ترکیب های غریب و پیچیده آنها مواجه شده اند، جای این ترکیب ها و واژه های نامانوس را با واژه ها و ترکیب هایی که به نظر آنها رسیده و با آن آشنایی داشته اند و معنی و مفهوم آن را نیز می فهمیده اند، عوض کرده اند؛ به همین سبب است که در برخی موارد، شارحان و حتی فرهنگ نویسان با برخی ترکیبات در شعر قدما مواجه می شوند که از گزارش معنی و مفهوم آن ترکیب ها، فرو می مانند.
آنچه در این مقاله از نظر خوانندگان می گذرد، تصحیح تصحیفی مشابه در سه بیت مختلف از خمسه نظامی است که این تصحیف ها، تا حدودی در شعر نظامی و حتی دیوان خاقانی فراگیر است. همچنین به شرح چند بیت از خمسه نظامی که بنوعی با ترنج و نارنج مرتبط است، پرداخته شده است.