کارکرد عوامل پویایی در تصویر پردازی از مرگ در نهج البلاغه

محمدرضا شفیعی کدکنی به عنوان بنیان گذار جریان نقد ادبی معاصر در ایران، نسبت به جایگاه تصویر و ارتباط آن با خیال در انتقال تجربه شاعر به مخاطب، توجه فراوانی داشته و زوایای مختلف تصاویر ادبی و عناصر آن را مورد بررسی دقیق قرار داده است. همچنین وی در بررسی های خود تصاویر را به دو بخش ایستا و پویا تقسیم کرده و معتقد است شاعر یا نویسنده هرچه بیشتر از عناصری مانند تشخیص، تضاد، رنگ و طبیعت در ساخت تصاویر استفاده کند، اثری پویاتر ارائه خواهد داد و هر چه میزان استفاده از این عناصر کمتر باشد متن به سوی ایستایی پیش خواهد رفت. این مقاله درصدد است تا به بررسی تصویرپردازی مرگ در نهج البلاغه با تکیه بر این دیدگاه بپردازد. نتایج تحقیق نشان می دهد امام علی× در تصویرپردازی مرگ به عنوان آغاز مرحله جدیدی از حیات بشر، با استفاده از فعل های حرکتی و مولفه های طبیعی در تشبیه ها و استعاره ها، همچنین انتخاب واژه های مناسب، صحنه هایی پویا خلق کرده است تا ضمن تاکید بر قطعیت مرگ، مخاطب را با این مقوله مجرد آشنا سازد و راه را برای اندیشه ورزی در این زمینه باز کند. همچنین تشخیص های انسانی و حیوانی در این صحنه ها، تعقیب و گریز دائمی مرگ و انسان را با تصاویر متحرک به نمایش می گذارند.