رویکرد انجمنی به اخلاق حرفه ای علم در ایران

یکی از وظایف حرفه ای انجمن های علمی، انتقال ارزش های مبتنی بر رشته علمی به عنوان اصلی ترین وظیفه و همچنین انتقال ارزش های تاریخی و سنتی جامعه به اعضای شان است. در این مقاله برای پرداختن به وظیفه نقش انجمن های علمی در ارتباط با اخلاق حرفه ای علم از تکنیک مصاحبه نیمه ساخت مند با کنشگران و اعضای انجمن های علمی استفاده شد. سپس دستاوردهای پژوهش در قالب چند مقوله اصلی شامل «تعریف اخلاق حرفه ای علم»، «فضای هنجاری علم»، «نقش انجمن های علمی در ارتقای اخلاق حرفه ای علم» و «راه کارهای ارتقای اخلاق حرفه ای علم» از رویکرد انجمنی صورتبندی و ارائه شده است. تحلیل یافته ها و برآیند نتایج این پژوهش نشان می دهد به رغم حساسیت بسیار زیاد انجمن های علمی در ایران نسبت به مساله اخلاق علم فعالیت چندانی در زمینه ترویج اخلاق حرفه ای علم در میان آنها وجود ندارد. از یک سو موقعیت ساختاری انجمن های علمی، رهاشدگی و استفاده ابزاری از آنها به همراه کاستی های ساختار درونی انجمن ها و پایین بودن مشارکت انجمنی کارکرد آنها را در زمینه اخلاق حرفه ای علم تحلیل برده است و از سوی دیگر سیاست های تسهیل کننده ناراستی های علمی و سکوت سیاست گذار در برابر رواج این ناراستی ها، شکل گیری یک ماراتون سراسری علم سازی به جای علم ورزی و در نتیجه رهاشدگی اخلاق حرفه ای علم را در پی داشته است. در پایان دو دسته راه کارهای فرایندی و ساختاری برای بهبود وضعیت اخلاق حرفه ای علم از رویکرد انجمنی ارائه شده است.