نشریه دانش زیستی ایران
سال چهارم شماره 2 (تابستان 1388)

در این بررسی که طی سا ل های 1385 و 1386 در پارک جنگلی سرخه حصار واقع در حومه تهران انجام گرفت، در مجموع 10 گونه از کنه های خاک زی (Edaphic mites) متعلق به 7 جنس و 7 خانواده از Oribatida جمع آوری شدند که در بین آن ها 5 گونه برای اولین بار از ایران گزارش می شوند که با علامت (*) مشخص شده اند . این گونه ها توسط Dr. Louice Quetzee و Dr. Lizel Hugo از آفریقای جنوبی تایید شد. اسامی گونه های جمع آوری شده به قرار زیر است:Galumnoidea Galumnidae Galumna discifera Balogh, 1960
Galumna dimidiata Engelbrecht, 1969
Oripodoidea Oribatulidae Oribatula tibialis Nicolet, 1855
Oribatula connexa Berlese, 1904
Protoribatidae Protoribates paracapucinus Mahunka, 1988
Protoribates maximus Mahunka, 1988
Epilohmannioidea Epilohmanniidae Epilohmannia cylindrical Berlese, 1904
Tectocepheoidea Tectocepheidae Tectocepheus minor Berlese, 1903
Microzetoidea Microzetidae Berlezetes ornatissimus Berlese, 1913
Gymnodamaeoidea Gymnodamaeidae Jacotella glaber Miheleie, 1957

قدمت بررسی تجمع فلزات در بافت آبزیان و اثبات تاثیر آن ها بر اکوسیستم، به چند صده می رسد، ولی در چند دهه اخیر، مطالعات بر روی ارتباط آنزیم ها با فلزات سنگین، حس کنجکاوی پژوهشگران را افزایش داده است. برخی آلاینده های آلی و غیرآلی، سبب تن شهای اکسایشی در ارگانیسم های آبزی می شوند. از این رو، شاخ صهای زیستی (بیو اندیکاتورها) مانند برخی از گروه های دوکفه ای ها، ماهی ها و بارناکل ها جهت تعیین مناطق آلوده ابزار مفیدی هستند که از طریق آن ها می توان میزان مواد آلاینده وارد شده به بدن آبزیان و محیط های آلوده را بررسی کرد. از سوی دیگر، در سکوهای نفتی به دلیل نشر مواد هیدروکربوری که فلزات سنگین ب هوفور یافت می شود و محیط مناسبی برای ارزیابی رابطه بین آنزیم ها و فلزات است. بر این اساس، تغییرات سطح آنزیم سوپراکسیدیسموتاز در بارناکل به عنوان نشانگر زیستی، انتخاب و در 8 ایستگاه منطقه نفتی بهرگان، همراه با نمونه های آب دریا جهت اندازه گیری نیکل، وانادیوم و کبالت جمع آوری گردید. فلزات سنگین در نمونه های بافت بارناکل، به ترتیب میانگین 0/4ppm (نیکل)، 0/2ppm (کبالت) و 0/2ppm (وانادیوم) را نشان دادند.همچنین آنالیز فلزات به روش جذب اتمی صورت گرفت. بر اساس نرم افزار SPSS نتایج آزمای شها نشان داد که ضریب همبستگی بین آنزیم سوپراکسید دیسموتاز و فلزات وانادیوم، نیکل و کبالت در آب به ترتیب 0/43، 0/50 و 0/56 و در بافت به ترتیب -0/19 ، -0/15 و -0/06 است که توسط کیت مربوطه سنجش گردید. در میان پارامترهای محیطی و مواد مغذی، فقط پارامتر TDS همبستگی معنی دار مثبت نشان داد (r=0/775).

امروزه به دلیل استفاده از آف تکش های شیمیایی و تاثیر سوء آ نها بر محیط زیست و سلامتی انسان، توجه دانشمندان و محققان به روش های کنترل بیولوژیک معطوف شده است. یکی از میکروارگانیس مهای کاربردی در این زمینه Bacillus thuringiensis است که از لحاظ مقدار و وسعت کاربرد، در مقام اول قرار دارد. در این راستا، برای شناسایی سویه های موثر بر آفات راسته بال پولک داران، 50 سویه بومی Bacillus thuringiensis جمع آوری شده از مزارع استا نهای خراسان و همدان، مورد بررسی قرار گرفت. شناسایی سویه ها بر اساس تکنیک PCR با استفاده از 14 پرایمر اختصاصی برای ژن های cry1f ،cry1e ،cry1d ،cry1c ،cry1b ،cry1a و cry1g صورت گرفت. ژن های cry1 پروتئین های فعال علیه آفات راسته بال پولک داران را کد می کنند. از جمله آفات مهم این راسته می توان به مینوز برگ غلات و کرم ساقه خوار گندم اشاره کرد. بررسی باندهای به دست آمده و مقایسه آن ها با سویه های شاهد نشان داد که فراوانی ژن های مورد نظر در سویه های مختلف، بسیار متفاوت است، به طوری که بعضی از ژن ها مانند cry1a به وفور در سویه های مورد بررسی یافت شدند، در حالی که ژن های cry1c و cry1g در هیچ سویه ای وجود نداشتند. از این رو، سویه های حاوی ژن را می توان در آینده نزدیک برای مبارزه بیولوژیک علیه حشرات مربوطه انبوه سازی کرد.

منطقه شش رودبار در جنوب غربی شهر پل سفید در شهرستان سوادکوه استان مازندران واقع شده است . وسعت منطقه حدود هشت هکتار است. جمع آوری نمونه و مطالعه فاکتورهای اکولوژیکی منطقه موردنظر طی دو سال رویشی 1389 و 1387 انجام گردید و نتایج زیر به دست آمد: شناسایی 278 گونه متعلق به 69 تیره و 200 جنس که از این تعداد، تیره های Poaceae ،Brassicaceae ،Asteraceae ،Lamiaceae و Fabaceae فراوان ترین تیره های منطقه هستند، در بررسی شکل زیستی گیاهان منطقه نتایج زیر حاصل شد: همی کریپتوفی ها با 116 گونه، بیشترین و هیدروفی ها با 3 گونه کمترین تعداد را شامل می شوند. اکثر گونه ها خاص منطقه ایرانو تورانی-اوروسیبری با 83 گونه (31 درصد گونه ها) هستند. موارد فوق به عواملی نظیر شیب ، جهت شیب و ارتفاع و شدت وزش باد بستگی دارد.

تحقیق در زیست شناسی غالبا بر پایه آزمایش با مواد استوار است ؛ در حالی که در ریاضیات زیستی، آزما یش ها دارای ماهیت نظری است . یک ضرورت اصلی به کار بردن ریاضیات در سیستم های زیستی، توانایی ساخت مدل های ریاضی است . این مدل ها، سیستم های ریاضی هستند که برهم کنش های پیچیده دستگاه های زیستی را با روشی ساده ارائه می کنند تا تحلیل ویژگی های آن راحت تر صورت گیرد . در حقیقت ، ریاضیات در اکثر شاخه های زیست شناسی به کار می رود. شمارش تعداد ساختارهای RNA، یک روش ترکیباتی در ریاضیات زیستی است. در این مقاله، ساختارهای RNA به صورت گراف ، مدل سازی شده است . دو پارامتر ر وی این مدل در نظر میگیریم. یکی از آن ها، طول یال است که متناظر با پیوند هیدروژنی است . دیگری، تعداد یال های دو به دو متقاطع است که تقاطع یال ها متناظر با وجود شبه گره در ساختار RNA است . حال با توجه به این دو پارامتر، ساختارهای RNA را طبقه بندی و شمارش می کنیم.

تشکیل سن گهای کلیوی و درمان آن ها از مشکلات مهم جامعه پزشکی و بیماران می باشند. هدف پژوهش حاضر، بررسی اثر عصاره هیدروالکلی کاکل ذرت (Zea mays L) بر جلوگیری از تشکیل سن گهای کلیوی اگزالات کلسیمی در موش های آزمایشگاهی بود. ابتدا عصاره هیدروالکلی کاکل ذرت در غلظت های 50، 100، 200 و 300 میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن تهیه شد. تشکیل سنگ کلیه توسط تیمار کلرید آمونیوم و اتیلن گلیکول در آب آشامیدنی حیوانات القاء شد. حیوانات شاهد هیچ تیماری دریافت نکردند. گروه کنترل بیمار کلرید آمونیوم و اتیلن گلیکول را به ترتیب به مدت 3 و 32 روز در آب آشامیدنی دریافت کردند. گروه های تجربی به مدت 35 روز هر یک از غلظت های 100، 200 و 300 میلی گرم عصاره هیدروالکلی کاکل ذرت را به روش خوراکی به همراه تیمار کلرید آمونیوم و اتیلن گلیکول در آب آشامیدنی دریافت کردند. سپس حیوانات توسط اتر بیهوش شده و کلیه سمت راست آنها خارج شده و در فیکساتیو قرار گرفت. نمونه های بافتی کلیه برای مطالعات بافت شناسی آماده شدند و به روش هماتوکسیلین - ائوزین رنگ آمیزی شدند. نتایج تحقیق حاضر نشان داد که تیمار عصاره هیدرو-الکلی کاکل ذرت موجب کاهش معنی داری در تعداد کریستال های اگزالات کلسیم تشکیل شده در کلیه حیوانات تیمار شده می گردد. تحقیق حاضر نشان داد عصاره هیدروالکلی کاکل ذرت با کاهش تشکیل کریستال های اگزالات کلسیم موجب ممانعت از تشکیل هسته اولیه سنگ های کلیوی می گردد.

تجن یکی از رودخانه های منشاء گرفته از رشته کوه های البرز است. این مطالعه از فروردین تا اسفند 86 انجام شد. نمونه برداری از دیاتومه های سطح سن گها و رسوبات رودخانه به صورت ماهیانه انجام گرفت. نمونه ها در محل توسط فرمالین 4 درصد فیکس شدند و توسط روش پاتریک و ریمر از آنها لام تهیه شد و تشخیص گونه های دیاتومه ای توسط میکروسکوپ نوری و کلید های تخصصی انجام گرفت. برای مطالعه دیاتومه های اکوسیستم آبی، از روش شمارش استفاده شد، زیرا در این روش، جوامع و تغییرات مورفولوژیکی گون ه ها بهتر مشخص می شود. در این تحقیق، عوامل فیزیکو-شیمیایی آب، مثل دما، اکسیژن محلول، هدایت الکتریکی، pH، اکسیژن موردنیاز بیولوژیکی، اکسیژن موردنیاز شیمیایی، سدیم، پتاسیم، کلر، آمونیوم، کلسیم، منیزیم، سیلیس، نیترات، فسفات، سولفات و کل مواد محلول آب اندازه گیری شد. در این بررسی، 95 گونه متعلق به 23 جنس از دیاتومه های اپی لیت شناسایی شد. برای تفسیر اثر فاکتورهای آب روی گونه ها، آنالیزهای چند متغیریه شامل TWINSPAN (آنالیز دوطرفه گونه های معرف) و CCA (آنالیز تطبیقی متعارفی) روی دیاتومه های اپی لیت انجام شد. آنالیزها نشان دهنده رابطه کمی بین اجتماعات دیاتومه ای و متغیرهای محیطی هستند و می توان با استفاده از برخی تاکسون های جمعیت دیاتومه ای، تیپ های مختلف آب رودخانه ها را مورد مقایسه قرار داد.

مس که یکی از عناصر کم مصرف ضروری برای رشد و نمو طبیعی گیاهان محسوب می شود ، یک ی از فلزات سنگین است که مقدار زیاد آن در اکثر گیاهان ایجاد مسمومیت می کند. در این تحقیق، اثرات سمیت مس بر رشد و تحمل گیاه آفتابگردان رقم های سان 33 بررسی شد . آزمایش در شرایط هیدرو پونیک انجام شد . تیمارهای صفر (شاهد)، 25، 50، 75 و 100 میکرومولار سولفات مس با چهار تکرار در قالب طرح کامل تصادفی به مدت 21 رو بر روی گیاهان اعمال گردید. تحت تنش سمیت مس، مقادیر وزن خشک اندام های هوایی و ریشه، کلروفیل های a و b و کارتنوئیدهای برگ ، قندهای محلول و نشاسته در ریشه و اندام های هوایی، میزان ما لون دی آلدهید و پراکسید از بر گها و تجمع مس در ریشه و اندام های هوایی اندازه گیری شد . نتایج نشان داد که با افزایش غلظت مس ، وزن خشک ریشه نسبت به شاهد ، کاهش معنی دار یافت . کاهش وزن خشک اندا م های هوایی در دو تیمار 75 و 100 میکرومولار نسبت به شاهد، معنی دار بود. کلروفیل a و b برگ ها به جز در تیمار 25 میکرومولار نسبت به شاهد ، کاهش معنی دار داشت . کاهش کارتنوئید برگ ها در دو تیمار 75 و 100 میکرومولار در مقایسه با شاهد ، معنی دار بود. قندهای محلول ریشه و اندام های هوایی نسبت به شاهد ، افزایش معنی داری یافت. کاهش نشاسته در اندام های هوایی، متناسب با شدت تنش در محیط رشد ، معنی دار بود . در حالی که کاهش آن در ریشه تنها در دو تیمار 75 و 100 میکرومولار مس در مقایسه با شاهد ، معنی دار بود . میزان مس در ریشه و اندام های هوایی با افزایش غلظت آن در محیط ، افزایش معنی دار یافت و تجمع آن در ریشه ، بیشتر از اندا م های هوایی بود . افزایش مالون دی آل دهید برگ ها، همراه با افزایش مس ، معنی دار بود . افزایش فعالیت آنزیم پراکسید از برگ ها همراه با شدت تنش در محیط رشد به جز در تیمار 25 میکرومولار ، نسبت به شاهد معنی دار بود . انباشتگی مس در ریشه ها، فعال شدن دفاع ضد اکسیدانی و افزایش قندهای محلول در اندام های گیاه می تواند از ساز و کارهای تحمل به سمیت مس باشد.