نشریه مطالعات کاربردی در علوم اجتماعی و جامعه شناسی
سال ششم شماره 3 (پیاپی 26، پاییز 1402)

مکانیابی ازجمله تحلیل های مکانی است که تاثیر فراوانی در کاهش هزینه های ایجاد و راه اندازی فعالیت های گوناگون دارد.تدوین فرآیند برنامه ریزی های مکانی و استعدادیابی اراضی بر اساس شناخت منابع محیطی صورت میگیرد. اولویت بندی این پهنه ها با مشخصه های عوامل طبیعی، اقتصادی و اجتماعی منجر به شناسایی منابع مستعد و تهیه نقشه های کاربری اراضی در محیط نرم افزاری GIS/ARC در جهت توسعه مناسب فضای شهری، استقرار صنایع و منابع طبیعی میگردد. در این تحقیق با استفاده از تجزیه تحلیل داده های مکانی و لایه های اطلاعات رقومی در سیستم اطالعات جغرافیایی و مدل یا تکنیک سلسله مراتبی AHP به عنوان روشی در جهت وزن دهی معیارها در قالب مقایسه های زوجی در حوزه آبخیز شهمیزاد استان سمنان مورد استفاده قرار گرفته است لذا در این پژوهش به منظور انتخاب بهترین مکان برای توسعه آتی شهر در حوضه آبخیز شهمیرزاد یک مدل تصمیم گیری با استفاده از تکنیک فرایند تحلیل سلسله مراتبی گروهی طراحی و ارایه گردیده است که تاکید آن بر مطالعات زیست محیطی و اکولوژیکی است. مدل این پژوهش در دنیای واقعی به منظور مکان یابی توسعه مناسب آتی شهر شهمیرزاد که یک منطقه نمونه گردشگری میباشد به کار گرفته شد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که به کارگیری این تکنیک در مدل پیشنهادی میتواند نظرات کارشناسان را در اولویت بندی مکان های کاندید و انتخاب بهترین مکان لحاظ نموده و هزینه های ناشی از انتخاب مکان نامناسب را به طور چشم گیری کاهش دهد.نتیجه کار به صورت نقشه صورت گرفته است که در تحلیل فضایی حوضه ذکرشده جهت پراکنش تحولات بسیار مهم است.

نقشی که زنان میتوانند در حلوفصل تنشها و ایجاد صلح ایفاکنند از موضوعاتی است که اخیرا توجه محققان را به خود جلب کردهاست. ایفای این نقش میتواند دامنه وسیعی همچون صلح میانقومی، میاندینی، میان منطقه ای، بین المللی و...را دربرگیرد اما طبعا پرداختن به هرکدام فرصت مستقلی را می طلبد. از این رو تمرکز این تحقیق عمدتا بر واکاوی نقش زنان درایجاد صلح در سطوح خرد همچون صلح میان فامیلی بوده است. پژوهش حاضر در شهر کاشان انجام گرفته و جمعیت نمونه پژوهش را 150 نفر زنان متعلق به چندگروه خویشاوندی ساکن در این شهر تشکیل میدهد که به شیوه گلوله برفی انتخاب و در بهار  1402 موردمطالعه قرارگرفته اند. چهارچوب نظری پژوهش را عمدتا نظریه جنسیتی صلح  وبل، گالتونگ ، نظریه فمینیستی صلح ریردون و نظریه میدان وسرمایه ها بوردیو  تشکیل میدهد. براساس نتایج تحقیق، صلح فامیلی درجامعه موردمطالعه در سطحی متوسط قراردارد یعنی روابط خویشاوندان عمدتا خوب است اما گاهی نیز تنش هایی وجوددارد. میزان مشارکت زنان درایجاد وحفظ صلح میان فامیلی نیز در سطحی متوسط بودهاست. همچنین، رایجترین و پرکاربردترین تکنیک های مورداستفاده زنان برای ایجاد صلح میان فامیلی به ترتیب پیشگیری، بازدارندگی و مذاکره هستندو کمترین میزان استفاده را تکنیک امتیازدهی به خود اختصاص دادهاست. نتایج آزمون فرضیات نیز نشانداد به استثنای عادت واره، عواملی چون نگرش به صلح فامیلی، سن، تحصیلات، انواع سرمایه ها، ساختارفامیلی و میزان آشنایی با تکنیک های صلح همگی با میزان مشارکت زنان درایجاد ویا حفظ صلح میان فامیل رابطه دارند. تحلیل رگرسیون نیز نشان داد مجموعه عوامل در نظرگرفته شده %57 تغییرات متغیر وابسته یا میزان مشارکت زنان در صلح فامیلی را تبیین میکنند که نشانه اثربخشی مطلوب متغیرهای اصلی این پژوهش میباشد.

خالکوبی به عنوان یک انحراف اجتماعی غیررسمی شاید، مشکل اجتماعی نباشد؛ اما شناخت عوامل موثر برآن به خاطر اینکه مورد تایید گروه های بهنجار جوامع نیست، خالی از فایده نیست. در همین راستا تحقیق حاضر به »بررسی عوامل جامه شناختی موثر برگرایش به خالکوبی در بین دانش آموزان متوسطه دوره دوم شهر پارس آباد« پرداخته است. روش تحقیق، در بخش نظری؛ کتابخانه ای و در بخش میدانی پرسشنامه ای محقق ساخته بوده است. یافته های تحقیق با پیش فرض نرمال بودن توزیع داده ها بر اساس آزمون کولموگروف- اسمیرنوف و با استفاده از آزمون پیرسون درسطح  (050>p) نشان داد که؛ پایگاه اقتصادی- اجتماعی، احساس اجحاف، ناکامی منزلتی، پیوند افتراقی، محرومیت نسبی و گسست بین راه ها و اهداف بر میزان گرایش به خالکوبی موثرند. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که 63 درصد از تغییرات میزان خالکوبی، ناشی از رابطه بین یک ترکیب خطی از متغیرهای مستقل است و 37 درصد باقیمانده، ناشی از سایر عواملی است که در این تحقیق مد نظر نبوده اند. همچنین ترتیب ورود متغیرها در معادله رگرسیون نشان داد که احساس اجحاف، بالاترین قدرت پیش بینی میزان گرایش به خالکوبی را دارد و پیوند افتراقی، ناکامی منزلتی، احساس محرومیت نسبی، پایگاه اقتصادی- اجتماعی و گسست بین راه ها و اهداف در رتبه های بعدی هستند.

این تحقیق در ذیل پروژهی اصلی انسان شناسی عشق و بررسی نحوه ی فرافکنی مفهوم عشق از سنت عرفانی-ادبی به روابط عاطفی-حسی در نسل کنونی، قرار میگیرد. دغدغه و چالش اصلی در پروژهی محوری، تلاش برای فهم مردم نگارانه ی چیزی است که افراد در روابط عاطفی و احساسی خود از آن با عبارت عشق یاد میکنند. همچنین نیازمند آن هستیم تا این عبارت را در یک بسترمندی هر چه دقیقتر، مطالعه کنیم و با قرار دادن آن در سنت فرهنگی خود بتوانیم ربط و نسبت آن را با روابط جاری در بین نسل کنونی، تطبیق دهیم. اما در اینجا ما با مطالعه ی نقش و جایگاه زبان در کنش احساسات، به طور بنیادیتر امکان آن را پیدا میکنیم تا در درجه ی اول به درک جایگاه زبان ملفوظ در کنار سایر حالات انتقال معنا، در این نوع از ارتباطات، نزدیک شویم تا در وهله ی بعدی ردیابی فرافکنی مفهوم عشق به روابط کنونی روشن گردد.

بررسی وضعیت ادراک دانشجویان، راهبردی موثر و کلیدی در بازنگری برنامه ریزی های آموزشی و ارایه خدمات دانشجویی است. این امر می تواند چگونگی سیاستگذاری آموزشی، پژوهشی، فناوری و فرهنگی-اجتماعی را در راستای بهبود بخشی خدمات دانشگاه به دانشجویان بهبود و ارتقاء ببخشد. در این مطالعه با استفاده از رویکرد تحقیق کیفی و کمی سازی نتایج آن، وضعیت ادراک و تلقیات دانشجویان کارشناسی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد از طریق مصاحبه با دانشجویان، مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است. تجزیه و تحلیل های این پژوهش نشان داد اکثر دانشجویان دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد از قبل ورود به دانشگاه انتظار تحصیل در رشته خود را نداشتند اما پس از ورود به دانشگاه و تحصیل در آن رشته و آشنا شدن با دروس مرتبط به مرور علاقه آنها به رشته تحصیلی شان شکل گرفت و بیشتر شد. تعداد قابل توجهی از دانشجویان احساس مطلوبیت زیادی از دوره دانشجویی خود نداشتند، زیرا بسیاری از آن ها نگران آینده شغلی خود بودند و با گذر ترم ها و نزدیک شدن به فارغ التحصیلی این نگرانی بیشتر هم میشد. نتیجه دیگر اینکه تعداد زیادی دانشجو معتقد بودند که مهارت زیادی در رشته خود کسب نکرده اند که یکی از دلایل آن عدم برگزاری کارگاه هایی است که بتوانند مهارت های مربوط به رشته را به دانشجو آموزش بدهند و همچنین انگیزه ی کافی را در آن ها ایجاد کند.

هدف اصلی این مطالعه، پاسخ به این پرسش است که، رشد اخلاقی کودک چگونه شکل میگیرد؟ و چه کنشگرانی در این رشد تاثیرگذارند؟. برای این منظور به شیوه ای اسنادی دیدگاه های صاحبنطران و مکاتب مرتبط، تحلیل و زمینه های شکل-گیری رشد اخلاقی کودک از آنها استنباط شد. در نتیجه ی این تحلیل، مشخص شد، رشد اخلاقی کودک در یک فراگرد معطوف به بیرون و در تعامل با کنشگران اجتماعی بیرون شکل میگیرد. از میان کنشگران بالقوه و بالفعل مرتبط با رشد کودک به صورت هدفمند، خانواده، مدرسه و معلم، و نهاد مذهبی مورد برسی قرار گرفت. در نتیجه، تحلیل شد که رشد اخلاقی کودک متاثیر از یک نهاد یا سازمانی نیست. بلکه نهادهای نامبرده هرکدام به شکلی در رشد اخلاقی کودک نقش دارند. پیشنهاد شد برای جلوگیری از تعارض و دوگانه انگاری و دوگانه پنداری کودک نسبت دریافت هایش از کنش گران بیرونی، آنها تلاش کنند، میان آنچه درعمل انجام میدهند و آنچه به کودک آموزش میدهند، کمترین تعارض و بیشترین هم پوشانی و هم راستایی را داشته باشد.

ین پژوهش با هدف تعیین مدل علی شادکامی بر اساس عزت نفس و انعطاف پذیری شناختی با میانجیگری طرحواره های ناسازگار اولیه در ورزشکاران زن بین 20 تا 35 سال رشته های ورزشی  سنگ نوردی، یوگا، تنیس و والیبال  شهر همدان، انجام شد. پژوهش انجام شده از لحاظ هدف یک تحقیق کاربردی، از لحاظ روش جزء تحقیقات توصیفی و همبستگی بود و از لحاظ ماهیت کمی محسوب شد. جامعه آماری این پژوهش شامل تمام زنان ورزشکار رشته های ورزشی سنگنوردی، یوگا، تنیس و والیبال  شهر همدان با رنج سنی 20-35 سال در سال 1402 بود. و نمونه آماری ما 300 نفر از زنان ورزشکار در دسترس رشته های ورزشی  سنگنوردی، یوگا، تنیس و والیبال  شهر همدان در نظر گرفته شد. در بین متغیرهای پژوهش بیشترین میانگین مربوط به طرحواره های ناسازگار اولیه و انعطاف پذیری روانشناختی، کمتر از نقطه برش و میانگین متغیرهای شادکامی و عزت نفس، بالاتر از نقطه برش، به دست آمدند. نتایج حاصل از معادالت ساختاری PLS نشان داد که مدل علی انعطاف پذیری شناختی با میانجیگری طرحواره نقص، آسیب پذیری در برابر ضرر و بیماری، اطاعت، ایثار، بازداری هیجانی و معیارهای سرسختانه، توانایی پیش بینی شادکامی در ورزشکاران دارند. مدل علی عزت نفس با میانجی گری طرحواره محرومیت هیجانی توانایی پیش بینی شادکامی را ندارند و مدل علی انعطاف پذیری شناختی با میانجیگری طرحواره نقص، وابستگی، ایثار، بازداری هیجانی، معیارهای سرسختانه و خویشتن داری، توانایی پیش بینی شادکامی را دارند. همچنین با توجه به غیرمعنادار بودن روابط عزت نفس با شادکامی و طرحواره های ناسازگار اولیه، مدل علی عزت نفس با میانجی گری طرحواره های ناسازگار اولیه بر شادکامی تاثیر ندارد. همچنین انعطاف پذیری روانشناختی به طور معکوس به میزان 51 % بر شادکامی و عزت نفس به میزان 30 % بر شادکامی، تاثیر می گذارد.

هلیدی سه نوع استعاره دستوری را معرفی میکند. اسمسازی یکی از انواع استعاره های دستوری است که در فرانقش اندیشگانی مطرح است. در این پژوهش، سعی داریم که نقش استعاره دستوری اسم سازی را در گفتمان سیاسی فارسی و انگلیسی از منظر تحلیل گفتمان انتقادی و با توجه به رویکرد وندایک بررسی کنیم و به این پرسشها پاسخ دهیم: .1 آیا استعاره اسمسازی در ایجاد پیوستگی و انسجام در متن و نیز حاشیه رانی و برجسته سازی نقشی را ایفا میکند؟ .2 نقش ایدیولوژیک اسم سازی در گفتمان سیاسی فارسی و انگلیسی چیست؟ .3 تعداد استعاره های دستوری اسم سازی در متون سیاسی فارسی بیشتر است یا در متون سیاسی انگلیسی؟ شیوه جمع آوری داده ها به صورت کتابخانه ای است و با بررسی 22/5 صفحه روزنامه انگلیسی  گاردین، یو اس ای تودی، تلگراف و نیویورک تایمز  و 22/5 صفحه روزنامه فارسی  کیهان، قدس و شرق  با موضوع مذاکرات هسته ای ایران دریافتیم که استعاره اسم سازی با تغییر ساخت اطلاعی جمله  مبتدا و خبر  Rheme and Theme  و مبتداسازی]Topicalization)]، ارجاع به پیش فرض ها، استلزام معنایی]Entailment]، حذف عامل/ کنشگر و تغییر مدل های ذهنی خواننده میتواند باعث حاشیه رانی و برجسته سازی شود. با استفاده از استعاره اسم سازی، بخشی از اطلاعات بیان نمیشوند و با تغییر ساختار مبتدا و خبر میتواند بار تاکیدی جمله را تغییر دهد. اسمسازی باعث میشود که نویسنده بدون اینکه نیاز باشد اطلاعات تکراری را مرور کند، به دانش پیش زمینه ای خواننده ارجاع دهد  انسجام  و نیز از اسم هایی استفاده شود که معنای مفهومی مشابه ی دارند  پیوستگی . همچنین، مشخص شد که بسامد این نوع استعاره در روزنامه های فارسی بیشتر از تعداد آن در روزنامه های انگلیسی است.

این پژوهش به دنبال واکاوی کیفی اعتراضات دانشجویی و ارایه نظریه بر اساس گردآوری نظام مند داده ها جهت بررسی معنایی و زوایای پنهان پدیده بوده است. روش کار کیفی و با استفاده از نظریه داده بنیاد و با نمونه گیری هدفمند و روش مصاحبه نیمه ساختار یافته و پرسشنامه باز ساختار نیافته، داده ها جمع آوری گردید و بر اساس اشباع نظری تعداد 20 نفر از دانشجویان دهه هشتادی دانشگاه شهید باهنر کرمان مورد بررسی قرار گرفتند. تحلیل داده ها با استفاده از روش نظام مند اشتراوس و کوربین به کد گذاری باز، به شناسایی عوامل اصلی، مولفه ها و زیر مولفه ها منجر شد. یافته ها؛ پارادایم ظهور یافته شامل سه بعد شرایط، کنش – تعامل ها و پیامدها است که بر مبنای نتایج پژوهش در سه بعد شرایط شامل انباشت مسایل اجتماعی و اقتصادی - گرایش به عدالت خواهی و آزادی و تمایالت دینی – نقش رسانه ها – تاثرگذاری سلبریتی ها و... و در بعد پیامدها شامل گرایش به تغییر پوشش – احساس بیگانگی با حاکیمت و ناتوانی در فهم موقعیت بوده است که حول یک مقوله هسته به نام بازسازی هویت فردی شکل گرفته اند.

خودکشی عملی است آگاهانه و هدفمند که به منظور آسیب رساندن به خود انجام میشود و بهعنوان یکی از مهمترین مشکالت بهداشت اجتماعی و یکی از ده علت اصلی مرگ در جهان شناخته میشود. بیشتر اوقات شخص در شرایط سخت زندگی احساس میکند که نمیتواند با مشکالت روبرو شود. در این شرایط شخص به آینده امید نداشته و مرگ را به اشتباه یک راهحل تصور میکند. از جمله عوامل اقدام به خودکشی می توان به اختالالت روانپزشکی، عوامل اجتماعی، روانشناختی و عوامل ژنتیکی اشاره کرد. خودکشی معضلی جهانی است که اغلب از سوی سیاست گذاران نادیده گرفته میشود به طوری که بسیاری از کشورها فاقد راهبردی جامع برای پیشگیری از خودکشی هستند. راهبردهای پیشگیری از خودکشی باید بر کنترل عوامل خطر استوار باشند. بنابراین مداخالتی که به کاهش و اقدام مجدد به خودکشی منجر شوند می توانند محور راهبردهای پیشگیری از خودکشی قرار گیرند.

امروزه بیمه اجتماعی از اجزای جداییناپذیر نظام اشتغال محسوب میشود و در هنگام وقوع حوادث و رویدادهای طبیعی و غیرطبیعی و نیز در برابر آسیب-های اقتصادی و اجتماعی همانند یک تور ایمنی عمل میکند، اما تاکنون این نظام در کشور ایران نتوانسته است در بلندمدت سازوکاری موفق برای پوشش کامل جمعیت گسترده شاغلین خویش فرما ارایه کند. مقاله حاضر بدنبال شناخت و تبیین عوامل اصلی مرتبط با مشارکت بیمه ای صاحبان حرف و مشاغل آزاد به بیمه اجتماعی در میان شاغلین خویش فرمای شهرستان دلفان از توابع استان لرستان در ایران است. افراد نمونه با روش نمونه گیری طبقه بندی تصادفی با انتساب بهینه در میان 160 خویش فرمای تحت پوشش بیمه و 160 خویش فرمای فاقد پوشش بیمه ای تعیین و دادهای مورد نیاز به روش پیمایش و از طریق پرسشنامه بهدست آمد. توجه به اصل مشارکت در تامین منابع مالی ساختار بیمهای کشور و در پی آن استفاده از نظریات مطرح شده در زمینه مشارکت اجتماعی؛ پیوستن به بیمه اجتماعی را نوعی مشارکت فردی قلمداد کرده و بر این اساس متغیرهای مختلفی از جمله میزان آگاهی و اطالع فرد از بیمه، اعتماد به بیمه و کارگزار آن، سرمایه فرهنگی، میزان آینده نگری افراد، و متغیرهای فردی و اقتصادی مرتبط با پیوستن افراد به بیمه وارد تحلیل شدند؛ پس از تایید وجود رابطه میان برخی از متغیرهای مستقل با متغیر وابسته تحقیق از طریق آزمونهای آماری مناسب، متغیرهای ورودی در یک مدل رگرسیون لوجستیک توانستند 45 درصد از احتمال پیوستن به بیمه اجتماعی را تبیین کنند.

در عصر جدید ارزش های و نگرش های افراد تحت تاثیر فرایندهای جهانی شدن به شدت تغییر پیدا می کند. در جامعه ایران نیز در چند دهه اخیر سرعت تغییر ارزش ها، باورها و رفتارها تحت تاثیر نوآوری های جدید تغییر اساسی یافت به صورتی که می توان گفت جامعه ایران نیز برخی از عناصر و مولفه های فرهنگی جامعه پست مدرنیسم را تجربه می کندو آسیب هایی نیز به برخی از ساختارهای جامعه می زند. این تحقیق به صورت تجربی و پیمایشی 380 نفر از جوانان شهر اهواز را به صورت نمونه گیری خوشه ای مورد بررسی قرار داد. نتایج تحقیق نشان داد که بین ابعاد جهانی شدن فرهنگی با پست مدرنیسم فرهنگی رابطه معنی داری وجود دارد یعنی با افزایش نگرش مثبت نسبت به فرآیند جهانی شدن، نفوذ مولفه های فرهنگی جامعه پست مدرن در جامعه نیز بیشتر می شود. همچنین نتایج نشان داد که 19 درصد واریانس متغیر پست مدرنیسم فرهنگی توسط دو بعد هنجارهای فراملی و جهانی شدن فرهنگی تبیین شده است.

در خواست کننده توقیف و وکیل وی، قاضی امر توقیف و مامور مجری توقیف حسب منافع و وظایف در فرایند توقیف اموال نقش دارند. مسیولیت درخواست کننده با توجه به ماده 120 قانون آیین دادرسی مدنی در فرآیند مسیولیت مبتنی بر تقصیر است و وکیل ذینفع توقیف با توجه به وجود رابطه قرارد ادی با موکل در مقابل او دارای مسیولیت مدنی قرار دادی بوده و در مقابل زیان دیده اصلی دارای مسیولیت مدنی قهری مبتنی بر تسبیب است. خسارت منتسب به قاضی در فرایند بازداشت اگر بواسطه تقصیر او باشد مسیولیت شخصی و چنانچه به واسطه اشتباه وی باشد جبران خسارت بر عهده دولت میباشد که این تفکیک در اصل  171 قانون اساسی به روشنی ایجاد گردیده و مسیولیت مدنی دادورز با توجه به اینکه دادورز جزء کارکنان دولت محسوب میشود با تطبیق عمل دادورز با ماده 11 قانون مسیولیت مدنی توجیه میگردد و اگر سبب خسارت نقص قانون به عنوان وسیله ای که در اختیار دادورز قرار گرفته باشد، با توجه به همان ماده مسیولیت به عهده دولت خواهد بود .