نشریه پژوهش در حسابداری و علوم اقتصادی
پیاپی 26 (پاییز 1402)

ریسک سقوط قیمت سهام، شاخصی برای اندازه گیری عدم تقارن در ریسک محسوب میشود و از اهمیت فراوانی در تحلیل پرتفوی و قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای برخوردار است. با توجه به اهمیت ریسک سقوط، پژوهش های متعددی به بررسی عوامل موثر بر آن پرداخته اند که در تمام آنها از روش های سنتی به منظور پیشبینی استفاده شده است درحالی که در سالهای اخیر روش های نوین فرا ابتکاری در سایر مباحث مالی به طور گسترده ای مورداستفاده قرارگرفته است و نتایج بهتری داشته اند، بنابراین در این پژوهش، خطر سقوط قیمت سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، با استفاده از الگوریتم کلونی مورچگان پیشبینی و نتایج با رگرسیون چند متغیره به عنوان یک روش سنتی، مقایسه شد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه شرکت های پذیرفته شده در بهابازار اوراق بهادار هست که تعداد 101 شرکت به عنوان نمونه انتخابشده است. ابتدا 19 متغیر مستقل به عنوان ورودی الگوریتم تجمع ذرات که در این پژوهش یک روش انتخاب ویژگی در نظر گرفته شده است، وارد مدل گردید و درنهایت در هرکدام از معیارهای مختلف محاسبه خطر سقوط قیمت سهام، تعدادی متغیر بهینه انتخاب شد سپس با استفاده از الگوریتم کلونی مورچگان و رگرسیون چند متغیره، خطر سقوط قیمت سهام پیشبینی و نتایج حاصله باهم مقایسه شد. بهمنظور مقایسه روش ها از دو معیار میانگین قدر مطلق خطا و میانگین مجذور خطا استفاده شده است. نتایج نشان میدهد که توانایی الگوریتم مورچگان در پیشبینی خطر سقوط قیمت سهام نسبت به رگرسیون چند متغیره بالاتر است و فرضیه پژوهش تایید میشود.

هدف اصلی این پژوهش، تعیین اثر تعدیلی تنوع جنسیتی در هیات مدیره بر مدیریت سود و بیش سرمایه گذاری سهام در بورس اوراق بهادار تهران میباشد. بررسی ابعاد مختلف حاکمیتشرکتی و تاثیر آن بر متغیرهای حسابداری از موضوعاتی است که توجه خاصی در ادبیات حسابداری به آن معطوف شده است. در دیدگاه رفتاری سود اعتقاد بر آن است که سود معیار بسیاری از تصمیم گیری ها واقع میگردد و بر این اساس مدیران نیز اقدام به مدیریت سود خواهند گرفت. از طرفی اگر سرمایه گذاری شرکت ناکارا باشد، تخصیص منابع شرکت به شکل بهینه انجام نمیشود و بر منافع سهامداران اثرهای زیانباری میگذارد. این پژوهش برای یک دورهی 5 ساله بین سالهای 1396 تا 1400 انجام شد. اطالعات نمونه ی شرکتهای مورد مطالعه پس از بررسی در دسترس بودن اطلاعات آنها با جمع آوری به کمک نرم افزار اکسل طبقه بندی و به کمک نرم افزار ایویوز مورد آنالیز و تحلیل واقع شدند. نتایج پژوهش نشان داد؛ که بین مدیریت سود و بیش سرمایه گذاری رابطه ی منفی وجود داشته و این رابطه معنادار نیز میباشد. صرف نظر از دلیل سرمایه گذاری بیش از حد، گزارشگری همراه با مدیریت سود به دلیل وجود ساختاری هدفمند باعث جلوگیری از آن میشود یعنی بین مدیریت سود و سرمایه گذاری بیش از حد رابطه ی منفی و معناداری وجود دارد. همچنین تنوع جنسیتی ارتباط بین مدیریت سود و بیش سرمایه گذاری را تعدیل میکند، و ارتباط نیز مثبت و معنادار میباشد. به دلیل شخصیت زن و محافظه کار بودن آنها و هم چنین دقت بالاتر آنها که باعث کنترل های دقیقتر میگردد، این موضوع باعث میشود رابطه ی بین مدیریت سود و بیش سرمایه گذاری به گونه ای مثبت تعدیل گردد.

ژوهش حاضر به بررسی تاثیر ریسک نقدینگی و اعتباری بر تاب آوری شرکت های تولیدی پرداخت. این تحقیق برحسب هدف در گروه تحقیقات کاربردی جای میگیرد. پژوهش حاضر از نوع همبستگی میباشد. در این پژوهش جامعه آماری شرکتهای صنعتی استان گیالن است. در این راستا نسبتهای مالی 196 شرکت تولیدی با توجه به نظر مدیر بخش مالی شرکت استخراج شد. به منظور تکمیل پرسشنامه تاب آوری شرکت نیز از مدیران شرکتها به عنوان جامعه آماری انتخاب شدند که تعداد آنها 196 نفر بود. در این پژوهش ریسک نقدینگی و ریسک اعتباری شرکت های تولیدی با استفاده از داده های آماری شرکت های تولیدی محاسبه گشت. همچنین به منظور بررسی تاب آوری شرکت های تولیدی از پرسشنامه استاندارد سازمانی پرایاگ و همکاران  (2018) استفاده شد. بر اساس نتایج این پژوهش بر اساس نتایج فصل چهارم ریسک نقدینگی و ریسک اعتباری بر تاب آوری شرکتهای تولیدی اثر منفی و معنیدار داشت.

این مقاله به تحلیل مقایسه ای حقوق تجارت و بانکداری در دو کشور، ایران و آمریکا، میپردازد. مطالعه ای جامع از نظامهای حقوقی این دو کشور ارایه شده و تفاوتها و تشابه های آنها در زمینه تاسیس شرکتها، سیستم حقوقی، ربا، نهادها و سازمانها، قراردادها و حقوق مالکیت معنوی برجسته شده است. این مقاله به توضیح تاثیر تفاوتها بر اقتصاد هر کشور پرداخته و مزایا و معایب روش های بانکداری در هر کشور را برش نموده است. با تمرکز بر توافقات هستهای  برجام  و توافقات تجاری منطقه ای، نقش توافقات بینالمللی در توسعه و تغییرات در نظام بانکداری ایران بررسی شد. مقاله به بررسی تحوالت در تجارت بین المللی، ارتباطات بانکی و فرصت های توسعه بانکداری در ایران پرداخت و تاثیرات مثبت و منفی این توافقات را بر بانکداری مورد بررسی قرار داد. این مقاله نشان داد که توافقات بینالمللی نه تنها تجارت بین المللی را تسهیل کرده اند بلکه در توسعه و بهبود نظام بانکداری ایران نقش مهمی ایفا کردهاند.

پیش بینی میشود که اگر مدیران بر پایه اطمینان و انگیزه های فرصت طلبانه خود در فعالیت های مسیولیت اجتماعی شرکت، همکاری کنند، احتمالا سهامداران را در مورد ارزش و عملکرد مالی شرکت گمراه میکنند. مدیریت ریسک شرکت بر کیفیت حاکمیت شرکتی تاثیر میگذارد، که سهامداران را قادر میسازد تا ریسک را به طور موثرتری مدیریت کنند و شرکتها را به بهبود عملکرد تشویق میکند. از این رو هدف این پژوهش بررسی این موضوع است که آیا مسیولیت اجتماعی شرکت و مدیریت ریسک شرکت بر مدیریت سود واقعی: با تاکید بر بیش اعتمادی مدیریتی تاثیر معناداری دارد یا نه؟ جامعه آماری شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بین سالهای 1394 تا 1399 و با به کارگیری اطلاعات 120 شرکت و روش رگرسیون خطی چند متغیره به آزمون فرضیه پرداخته شد. با توجه به نتایج آزمون فرضیه اول، مسیولیت اجتماعی شرکت و مدیریت ریسک شرکت رابطه مستقیم و معناداری دارند. و همچنین نتایج فرضیه دوم حاکی از آن است که مدیریت سود واقعی بر رابطه بین مسیولیت اجتماعی شرکت و مدیریت ریسک شرکت تاثیر معناداری دارد. و نیز نتایج فرضیه سوم حاکی از آن است که بیش اعتمادی مدیریتی بر رابطه بین مسیولیت اجتماعی شرکت و مدیریت ریسک شرکت تاثیر معناداری دارد.

در این مقاله، کاربرد تحقیق در عملیات در بورس اوراق بهادار را مورد مطالعه قرار گرفت امروزه یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر اقتصاد کشورها، سرمایه گذاری و امور مربوط به آن است. این موضوع به دلیل اینکه عاملی برای تولید، اشتغال و به حرکت درآوردن چرخ های اقتصادی هر کشوری است، از جمله موضوعات اجتناب ناپذیر است. سرمایه گذاری از راه های مختلفی صورت می گیرد که از جمله آنها سرمایه گذاری در سهام شرکت ها از طریق بورس اوراق بهادار است. بورس اوراق بهادار با فراهم آوری ساز و کار لازم برای سرمایه گذاری، در سهام شرکت هایی که شرایط عرضه سهام خود را به مردم دارند، می تواند در پویایی شرکت ها و اقتصاد نقش بزرگی ایفا نماید ازاین رو در مقاله حاضر به صورت مروری و به طور خالصه به برخی از کاربردهای تحقیق در عملیات در بازار بورس و اوراق بهادار پرداخت شد.

هدف این پژوهش بررسی تاثیر خصوصیات حاکمیت شرکتی بر ریسک سقوط آتی قیمت سهام می باشد. در تحقیق حاضر طبق مطالعه هاتن و همکاران 2009  دو معیار اندازه گیری شامل نوسان منفی به مثبت (DUV) و ضریب منفی چولگی (NCSK) به عنوان ریسک سقوط قیمتها در نظر گرفته شد و متغیرهای مستقل شامل خصوصیات حاکمیتی میباشد. از اطالعات 210 شرکت پذیرفته شده در بورس تهران در طی سال های 1393 لغایت 1400 استفاده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. جهت بررسی فرضیه ها ابتدا مدل ها با استفاده از روش رگرسیون پنل برآورد گردید. سپس تحلیل مولفه اصلی (PCA) جهت شاخص سازی متغیرهای حاکمیت شرکتی انجام گرفت و مدلهای مورد نظر از روش پنل پویای گشتاورهای تعمیم یافته (DPGMM) جهت بررسی خصوصیات حاکمیت شرکتی بر ریسک سقوط آتی قیمت سهام برآورد گردید. نتایج برآورد مدلها با روش رگرسیونی ترکیبی نشان داد که،ساختار مالکیت، تاثیر منفی و معناداری بر ریسک سقوط قیمت دارد (05 < .p, 541 = −.β .) مالکیت دولتی به عنوان یک متغیر ساختگی است که رابطه آماری معناداری با ریسک سقوط قیمت سهام دارد 09 = −.β ،p =غیرمعنادار ، رابطه منفی و معناداری بین مدیران مستقل و اندازه هییت مدیره با ریسک سقوط در مدل یک با مقدار (05 < .p, 02 = −.β , 05 < .p, 74 = −.β) وجود دارد. رابطه غیر معناداری بین دوگانگی مدیر و ریسک سقوط قیمت سهام وجود دارد (05 > .p, 04 = .β .) این یافته ها نشان میدهند که دستمزد حسابرسی و چهار شرکت بزرگ حسابرسی، رابطه غیر معناداری با ریسک سقوط قیمت سهام دارد (05 > .p, 01 = .β و 05 > .p, 02 = .β .) در ادامه از روش PCA به منظور کاهش 2 شاخصه مجزای حاکمیت شرکتی استفاده شد و طی آن با استفاده از روش PCA ،متغیر ساختار هییت مدیره (BDS) و آخرین PCA شامل متغیر کیفیت حسابرسی  (AQ) شناسایی شد. نتایج مبتنی بر GMM برآورد شدهنشان میدهد که ساختار مالکیت، اثر منفی و معناداری بر ریسک سقوط قیمت دارد  (05 < .p, 797 = −.β .)همچنین، ساختار هییت مدیره نیز اثر منفی و معناداری بر ریسک سقوط قیمت سهام دارد (05 < .p, 24.1 = −β)کیفیت حسابرسی دارای ارتباط غیر معناداری با ریسک سقوط است (5 = .β ،P =) غیر معنادار.

بخش حمل و نقل به صورت کوتاه مدت، میان مدت و دراز مدت بر متغیرهای اصلی اقتصاد کشور مانند تولید کل تولید در بخش های اقتصادی اشتغال،کل اشتغال در بخشهای اقتصادی سرمایه گذاری مستقیم خارجی، قیمت در بخش های مختلف اقتصادی و شاخص هزینه زندگی اثر می گذارد. آثار کوتاه مدت شامل آثار مربوط به افزایش یا کاهش هزینه زندگی به طور مستقیم از طریق هزینه های حمل و نقل هر خانواده و به طور غیر مستقیم از طریق تاثیر روی قیمت سایر کالاها و خدمات متاثر از قیمت های حمل و نقل است.هدف از انجام این تحقیق نقش انرژی در توسعه پایدار زیر ساخت های حمل و نقل دریایی در ایران می باشد. روش اجرای این پژوهش از نوع پیمایشی  میدانی  است.جامعه آماری این پژوهش تعداد کل شرکت ها و سازمانهای فعال در حوزه حمل و نقل دریایی در کشور 4093 مورد فعال شناسایی و تعیین شده است که جامعه آماری این پژوهش را تشکیل می دهند. طبق فرمول کوکران در سطح اطمینان 95 درصد و براساس تعداد جامعه آماری 4093 مورد حداقل حجم نمونه مورد نیاز برای این پژوهش 351 نفرخواهد بود.روش گردآوری داده ها از نوع کتابخانه ای و میدانی می باشد و از طریق توزیع پرسشنامه می باشد.جهت تعیین روابط بین مولفه های مهم از تکنیک دلفی برای غربالگری مولفه ها و شاخص ها، مصاحبه با خبرگان، توزیع پرسشنامه بین آنها و نرم افزارهای آماری spss و لیزرل استفاده می شود..نتایج تحقیق نشان می دهد که مدل نهایی پژوهش از برازش مناسبی برخوردار است به طوری که بجز فرضیه مربوط به تاثیر مستقیم تقاضاهای ذی نفعان بر نقش انرژی صنعت حمل و نقل دریایی سایر موارد نیز مورد پذیرش قرار گرفتند.

نگرانی فزاینده ای در بازارهای مالی در مورد کیفیت صورت های مالی منتشر شده توسط شرکت ها وجود دارد. با بزرگتر شدن شرکتها، صورتهای مالی آنها پیچیدهتر میشود و در نتیجه، کشف تقلب دشوارتر و گرانتر میشود. هدف تحقیق حاضر بکارگیری قانون بنفورد برای کشف دستکاری داده های حسابداری در بانک های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. نمونه انتخاب شده از بین 13 بانک پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در طی دوره مالی 1396-1399 که مرتبط با موضوع می باشند به عنوان نمونه به روش حذف سیستماتیک مورد پژوهش قرار گرفتند. در این پژوهش دستکاری سود با استفاده از اقلام تعهدی کل متغیر وابسته و انحراف صورت های مالی از قانون بنفورد به عنوان متغیر مستقل و افزایش سرمایه از محل انتشار اوراق سهام، مجموع ارزش اوراق بازار سهام، جریان نقد عملیاتی غیرعادی، نرخ بازده دارایی، جمع ارزش دفتری دارایی به عنوان متغیرهای کنترلی است. برای تجزیه و تحلیل آماری داده ها و آزمون فرضیه های پژوهش حاضر از دو نوع روش آماری توصیفی و استنباطی استفاده شده است. به منظور تلخیص داده ها، ابتدا متغیرها با استفاده از داده های جمع آوری شده برای هر یک از بانک ها و هر یک از سالهای مورد مطالعه محاسبه و با استفاده از نرم افزار Eviews اقدام به آزمون فرضیه های پژوهش گردید. نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها نشان دهنده آن است که توزیع ارقام داده های مالی شرکت-سال در بانک ها از توزیع ارقام طبق قانون بنفورد پیروی نمی کند و انحراف بالای صورت های مالی از قانون بنفورد بیان کننده وجود دستکاری سود در صورت های مالی بانک های پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران است.