به جمع مشترکان مگیران بپیوندید!

تنها با پرداخت 70 هزارتومان حق اشتراک سالانه به متن مقالات دسترسی داشته باشید و 100 مقاله را بدون هزینه دیگری دریافت کنید.

برای پرداخت حق اشتراک اگر عضو هستید وارد شوید در غیر این صورت حساب کاربری جدید ایجاد کنید

عضویت
فهرست مطالب نویسنده:

اشکبوس امینی سفیداب

  • اشکبوس امینی سفیداب*، علی اکبر اسدی، محمد رضایی مراداعلی، معرفت قاسمی، مهرداد چایچی، مسعود عزت احمدی، سید کریم حسینی بای، علی اکبر محمودی پیراهنی، پرویز صالحی، نادر میرفخرایی، تقی بابایی، عادل غدیری
    مقدمه

    برهمکنش ژنوتیپ × محیط یکی از مسائل پیچیده در برنامه های به نژادی گیاهان برای تهیه ژنوتیپ های با عملکرد بالا و پایدار است که قبل از آزادسازی رقم های جدید طی آزمایش های چندناحیه ای ارزیابی می شود. وجود برهمکنش ژنوتیپ × محیط باعث می شود که عملکرد ارقام تحت تاثیر محیط قرار گیرد و منجر به تفاوت عملکرد ارقام در محیط های مختلف شود. در میان روش های چند متغیره، مدل های AMMI و GGE-Biplot از اهمیت بالایی برخوردار هستند و قدرت تفکیک بالایی در شناسایی ژنوتیپ های پایدار و با عملکرد بالا دارند. هدف از این مطالعه، ارزیابی پایداری ژنوتیپ های امیدبخش گندم نان و شناسایی ژنوتیپ های پایدار و با عملکرد بالا در اقلیم سرد کشور بود.

    مواد و روش ها

    تعداد 14 لاین گندم آبی با تیپ رشد زمستانه و بینابین (Facultative) به همراه ارقام شاهد میهن، حیدری، زرینه و زارع (جمعا 18 ژنوتیپ) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه های تحقیقاتی کرج، همدان، مشهد، جلگه رخ، میاندوآب، اردبیل، اراک، اقلید، تبریز و قزوین بررسی شدند. برای تجزیه داده ها ابتدا تجزیه واریانس ساده در هر سال و مکان و سپس تجزیه واریانس مرکب برای عملکرد دانه پس از تایید همگنی واریانس خطاهای آزمایشی انجام شد. برای بررسی پایداری ژنوتیپ های مورد مطالعه نیز از دو روش AMMI و GGE-Biplot استفاده شد. همچنین، پارامترهای پایداری AMMI و شاخص های انتخاب هم زمان بر مبنای این پارامترها محاسبه شدند.

    یافته های تحقیق: 

    نتایج تجزیه مرکب نشان داد که اثرات اصلی محیط و ژنوتیپ و برهمکنش ژنوتیپ × محیط به ترتیب 2/47، 8/9 و 3/28 درصد از مجموع مربعات کل داده ها را توجیه کردند. ژنوتیپ های G7، G8، G12، G2 و G1 به ترتیب بیش ترین و ژنوتیپ های G15، G18، G10، G13، G14 و G16 کم ترین مقدار عملکرد دانه را در بین ژنوتیپ های مورد بررسی دارا بودند. نتایج تجزیه AMMI وجود اختلاف معنی دار میان محیط ها، ژنوتیپ ها و برهمکنش بین آن ها را نشان داد. در این روش، 12 مولفه اصلی معنی دار با توجیه 98 درصد از واریانس برهمکنش ژنوتیپ × محیط شناسایی شد و دو مولفه اصلی اول و دوم 27/46 درصد از تغییرات برهمکنش را تبیین کردند. بر اساس بای پلات AMMI1، ژنوتیپ های G8، G3، G1 و G4 و محیط های E9 و E5 با داشتن عملکرد دانه بسیار بالاتر از میانگین و مقدار بسیار پایین مولفه اول، به عنوان پایدارترین ژنوتیپ ها و محیط ها شناخته شدند. بای پلات AMMI2 ژنوتیپ خاصی را به عنوان ژنوتیپ با سازگاری عمومی شناسایی نکرد، با این حال ژنوتیپ های G3 و G4 تا حدودی نسبت به بقیه سازگاری عمومی بهتری را نشان دادند. بر اساس شاخص های انتخاب هم زمان مبتنی بر پارامترهای AMMI به ترتیب ژنوتیپ های G8، G12، G1، G4 و G3 با کم ترین مجموع رتبه، به عنوان ژنوتیپ های پایدار و با عملکرد بالا انتخاب شدند. نتایج روش GGE-Biplot بر اساس بای پلات میانگین عملکرد و پایداری، ژنوتیپ های G8، G4، G3 و سپس G1 که دارای عملکرد دانه بالاتر از میانگین ژنوتیپ ها بودند را به عنوان پایدارترین ژنوتیپ ها معرفی کرد. بای پلات الگوی کدام-برتر-کجا، ژنوتیپ ها و محیط ها را به ترتیب به پنج و سه گروه تفکیک کرد. بر این اساس، ژنوتیپ های G12 ، G11 ، G3 و G4 در کرج و میاندوآب و ژنوتیپ های G7 ،G5 و G8 در جلگه خ و مشهد در هر دو سال سازگاری بهتری را نشان دادند. با توجه به بای پلات رتبه بندی ژنوتیپ ها، ژنوتیپ ایده آلی وجود نداشت، ولی ژنوتیپ های G8، G3، G5، G7 و G4 با کم ترین فاصله از ژنوتیپ ایده آل فرضی، به عنوان برترین ژنوتیپ ها شناسایی شدند.

    نتیجه گیری

    نتایج این مطالعه نشان داد که تفاوت اندکی بین دو روش AMMI و GGE-Biplot وجود دارد و هر دو روش تا حدودی ژنوتیپ های یکسانی را به عنوان ژنوتیپ های برتر معرفی کردند. ولی انتخاب ژنوتیپ ها بر مبنای شاخص های انتخاب هم زمان مبتنی بر پارامترهای تجزیه AMMI به دلیل در برگرفتن تمامی مولفه های معنی دار در محاسبه این پارامترها منطقی تر است. بنابراین بر مبنای شاخص های انتخاب هم زمان، ژنوتیپ های G8، G12، G1، G4 و G3 که دارای کم ترین مجموع رتبه بودند، به عنوان ژنوتیپ های پایدار و با عملکرد بالا معرفی می شوند.

    کلید واژگان: آزمایش های چند ناحیه ای, پایداری, سازگاری, شاخص انتخاب هم زمان
    Ashkboos Amini *, Ali Akbar Asasdi, Mohammad Rezaie Moradala, Marefat Ghasemi, Mehrdad Chaichi, Masoud Ezzat Ahmadi, Seyed Karim Hosseini Bay, Ali Akbar Mahmoodi Pirahani, Parviz Salehi, Nader Mir Fakhraie, Taghi Babaei, Adel Ghadiri
    Introduction

    Genotype × environment interaction is one of the complex issues in plant breeding programs to introduce high yielding and stable genotypes, which is evaluated using multi-regional experiments before the release of new cultivars. The presence of genotype × environment interaction causes the yield of cultivars to be affected by the environment and leads to differences in the yield of cultivars in different environments. AMMI and GGE-Biplot models are very important among the multivariate methods and have high resolution in identifying high yielding and stable genotypes. The objective of this study was to evaluate the stability of promising bread wheat genotypes and to identify high yielding and stable genotypes in the cold climate of the Iran.

    Materials and methods

    Fourtheen wheat genotypes with winter and intermediate (facultative) growth type along with Mihan, Heydari, Zarrineh and Zare varieties as controls (a total of 18 genotypes) were investigated in randomized complete block design with three replications in research stations of Karaj, Hamadan, Mashhad, Jalgarokh, Miandoab, Ardabil, Arak, Eqlid, Tabriz and Qazvin. To analyze the data, first analysis of variance was seprately done in each year and location, and then combined analysis of variance was performed for grain yield after confirming the homogeneity of the variances of experimental errors. AMMI and GGE-Biplot methods were used to investigate the stability of the studied genotypes. AMMI stability parameters and simultaneous selection indices were also calculated based on these parameters.

    Research findings

    The results of combined analysis of variance showed that the main effect of environment and genotype and the interaction of genotype × environment accounted for 47.2, 9.8 and 28.3 percent of the total sum of squares, respectively. Genotypes G7, G8, G12, G2 and G1 had the highest grain yield and genotypes G15, G18, G10, G13, G14 and G16 had the lowest grain yield among the studied genotypes respectively. The results of AMMI analysis showed the existence of significant differences between environments, genotypes and their interactions. The first 12 significant principal components of AMMI analysis explained 98% of the genotype × environment interaction variance, and the first and second principal components explained a total of 46.27% of this variance. Based on the AMMI1 biplot, genotypes G8, G3, G1 and G4 and environments E9 and E5 with the higher grain yield than average grain yield and the lowest value of the first principal component were recognized as the most stable genotypes and environments. AMMI2 biplot did not identify a specific genotype as the genotype with general compatibility, however, G3 and G4 genotypes showed somewhat better general compatibility than the others. The simultaneous selection indices based on AMMI parameters identified G8, G12, G1, G4, and G3 genotypes with the lowest total rank as the stable and high yielding genotypes, respectively. The results of GGE-Biplot method based on biplot of the average yield and stability, introduced G8, G4, G3 genotypes followed by G1 as the most stable genotypes, due to grain yield higher than the average of the studied genotypes. Which-won-where biplot pattern divided the studied genotypes and environments into five and three groups, respectively, so that G12, G11, G3 and G4 genotypes in Karaj and Miandoab and G5, G7 and G8 genotypes in Jalgerokh and Mashhad showed better adaptation in both years. According to the biplot of the ranking of genotypes, there was no ideal genotype, but G8, G3, G5, G7 and G4 genotypes with the smallest distance from the hypothetical ideal genotype were identified as the best genotypes.

    Conclusion

    The results of this study showed that there is a little difference between AMMI and GGE-Biplot analyzes and both methods presented the same genotypes as superior genotypes. However, it is more logical to select genotypes using simultaneous selection indices based on AMMI analysis parameters, because all significant components are included in the calculation of these parameters. Therefore, based on simultaneous selection indices, genotypes G8, G12, G1, G4 and G3 with the lowest total rank are introduced as stable and high yielding genotypes.

    Keywords: Compatibility, Multi-Regional Experiments, Simultaneous Selection Index, Stability
  • اشکبوس امینی سفیداب*، امیر یزدان سپاس، محمد رضایی، مهرداد چای چی، معرفت قاسمی، مسعود عزت احمدی، تقی بابایی، غلامرضا امین زاده، مسعود قدسی، محمود ناظری، احمد زارع فیض آبادی، منوچهر خدارحمی، مسعود کامل، شهناز عاشوری، علیرضا عیوضی، کریم حسینی بای، فرزاد افشاری، نادر میرفخرایی، صفرعلی صفوی، کمال شهبازی، محمدعلی دهقان، عبدالکریم ذاکری، شاپور ابراهیم نژاد، علی ملیحی پور، طه دادرضایی، رحیم هوشیار، محمود عطا حسینی، نصرت الله طباطبایی، شهریار جاسمی

    با توجه به محدودیت منابع آب در کشور، ارقام گندم آبی در مناطق سرد و معتدل سرد با کم آبیاری و یا آبیاری محدود آخر فصل مواجه می شوند. در این مناطق اغلب کشاورزانی که گندم آبی کشت می کنند بدلیل نداشتن آب کافی در بهار نمی‏ توانند بدفعات کافی آبیاری را اجرا کنند و لذا نتیجه مطلوب از کشت ارقام پر توقع به آبیاری بدست نمی ‏آورند. رقم جدیدگندم حیران با شجرهLufer-1/Kinaci97  باکد (CD-92-6)  در قالب خزانه بین اللملی از مرکز بین المللی تحقیقات ذرت وگندم (CIMMYT)  در سال 1389 دریافت و در چهار ایستگاه تحقیقاتی سرد کشور (کرج، جلگه رخ، اردبیل و مشهد) مورد ارزیابی اولیه قرارگرفت و به دلیل مناسب بودن، انتخاب و در سال زراعی 91-1390 در آزمایش مقایسه عملکرد مقدماتی اقلیم سرد تحت شرایط آبیاری بهینه با میانگین عملکرد دانه 8417 کیلوگرم در هکتار در مقابل شاهدهای اروم، زارع و میهن (به‏ ترتیب با میانگین عملکرد 7679، 6828 و 7772 کیلوگرم در هکتار) و تحت تنش خشکی آخر فصل با میانگین عملکرد دانه 4653 کیلوگرم در هکتار در مقابل میانگین عملکرد ارقام شاهد اروم، زارع و میهن (به‏ ترتیب با میانگین عملکرد 4375، 3544 و4358 کیلوگرم در هکتار) در هر دو شرایط انتخاب شد. لاین مذکور در سال زراعی 92-1391 در آزمایش مقایسه عملکرد پیشرفته مناطق سرد کشور تحت شرایط آبیاری بهینه در پنج منطقه با میانگین عملکرد دانه 8340 در مقابل ارقام شاهد اروم، زارع و میهن (به‏ ترتیب با میانگین عملکرد 7518، 7613 و 8205 کیلوگرم در هکتار) برای بررسی سازگاری انتخاب شد. در آزمایش سازگاری اقلیم سرد در چهار منطقه طی سال ‏های 94-1392 تحت شرایط تنش خشکی انتهای فصل، لاین CD-92-6 با میانگین عملکرد 4470 کیلوگرم در هکتار و با اثر همزمان عملکرد و پایداری (14=YS) برتر از ارقام شاهد زارع و میهن (به ‏ترتیب با میانگین عملکرد 3711 و 3743 کیلوگرم در هکتار و با YSهای به ‏ترتیب 3 و3 -) ظاهر و به عنوان لاین گندم کاندیدای معرفی انتخاب گردید. در آزمایش های ترویجی در شرایط تنش خشکی انتهای فصل، لاین CD-92-6 دارای میانگین عملکرد دانه 5143 کیلوگرم در هکتار در مقایسه با ارقام حیدری و میهن به‏ ترتیب با میانگین عملکرد 4808 و 4758 کیلوگرم در هکتار در شرایط یاد شده بود. پتانسیل عملکرد رقم حیران در شرایط تنش خشکی آخر فصل، در مزارع کشاورزان در استان خراسان رضوی شهرستان چناران با میانگین عملکرد 6320 کیلوگرم در هکتار بود. واکنش این رقم نسبت به بیماری زنگ زرد تحت آلودگی مصنوعی واکنش مقاوم تا نیمه حساس بود. رقم حیران از  تحمل به سرمای قابل قبول برخوردار و کیفیت نانوایی خوبی دارد. این رقم در سال 1398 برای کشت در شرایط تنش خشکی آخر فصل در مناطق سرد کشور معرفی شد.

    کلید واژگان: گندم آبی, پایداری عملکرد, تحمل به خشکی, حیران
    A. Amini Sefidab *, A. Yazdansepas, M. Rezaei, M. Chiychi, M. Ghasemi, M. Ezzatahmadi, T. Babaie, G. Aminzadeh, M. Ghodsi, M. Nazeri, A. Zarea Faizabadi, M. Khodarahmi, M. Kamel, Sh. Ashouri, A. R. Eivazi, K. Hosseiniby, F. Afshari, N. Mirfkhraei, S. Safavi, K. Shahbazi, M. A Dehghan, A. K. Zakeri, Sh. Ebrahinejad, A. Malihipour, T. Dadrezaei, R. Hoshiar, M. Atahosseini, N. Tababaee, Sh. Jasemi

    Due to limited water resources in the country, irrigated wheat cultivars in cold and temperate cold regions are faced with lack of irrigation or limited irrigation at the end of the season. In these areas, most farmers who cultivate irrigated wheat due to lack of sufficient water in the spring cannot perform enough irrigation and therefore do not get the desired result from cultivating high-yielding cultivars. Development of new cultivars with high grain yield under terminal drought stress conditions is one of the major goals of wheat breeding program for cold regions of country. Heyran new bread wheat cultivar introduced from International Research Center for Maize and Wheat (CIMMYT) to Iran through an international nursery in 2010 and was evaluated in a primary trial in four research stations (Karaj, Jolge-Rokh, Ardabil and Mashhad), and due to its favorable characteristics was selected for further evaluation in preliminary yield trials in cold regions. This line showed grain yield of 8417 kgha-1 under normal irrigation compared to the check cultivars Orum, Zareh and Mihan (with average yields of 7679, 6828 and 7772 kgha-1, respectively), and under terminal drought conditions with an average seed yield of 4653 kgha-1, compared to the check cultivars Orum, Zareh and Mihan (with average yields of 4375, 3544 and 4358 kgha-1, respectively) and was selected in both conditions. Aforementioned line showed grain yield of 8340 kgha-1 in advanced yield trial of cold regions breeding program under normal conditions compared to check cultivars Orum, Zareh and Mihan (with average yields of 7518, 7613 and 8205 kgha-1, respectively) in five locations, selected for final evaluation in adaptability test. Grain yield of this line which was presented as CD-92-6 at the adaptability test was 4470 kgha-1 against 3711 and 3743 kgha-1 of Zareh and Mihan checks cultivars under water stress conditions, respectively, during two cropping seasons 2013-14 and 2014-15. This line showed overall mean grain yield, of 5143 kgha-1 under terminal drought stress conditions in extensional farmer’s fields. For these conditions checks cultivars Hydari and Mihan showed grain yields of 4808 and 4758 kgha-1, respectively. Grain yield potential of this line was recorded as 6323 kgha-1 in Khorasan Razavi farmers' field. According to the latest evaluations the response of this line to yellow rusts was resistant to semi sensitive under severe artificial infection. Wheat line CD-92-6 has considerable cold tolerance and good bread making quality and based on its good agronomic characteristics in 2019 this line was released as Heyran, for cultivation under terminal drought stress conditions in the cold agro-climatic regions.

    Keywords: Wheat, Yield Stability, Drought Tolerant, Heyran
  • اشکبوس امینی سفیداب*، حسین اکبری مقدم، محمدحسین صابری، محمدتقی طباطبایی، داوود امین آزرم، سید ذبیح الله راوری، علیرضا محمدی، فرزاد افشاری، عبدالکریم ذاکری، محمود عطاحسینی، علی ملیحی پور، صفرعلی صفوی، شاپور ابراهیم نژاد، حمید تجلی، محمدحسین دهقانی، کمال شهبازی، نصرت الله طباطبایی، محمد دالوند، حسن عبدی، رحیم مهرابی، مجتبی وهابزاده، هدایت حاجی آخوندی

    شوری خاک و آب از مهم ترین تنش های غیر زنده محدودکننده تولید محصولات کشاورزی در مناطق خشک و نیمه خشک جهان است. رقم برزگر حاصل دورگ‏ گیری بین رقم گندم پیشتاز به عنوان والد مادری و رقم متحمل به شوری کارچیا به عنوان والد پدری در بخش تحقیقات به نژادی غلات در کرج و انتخاب در نسل‏های در حال تفکیک تحت شرایط تنش شوری در ایستگاه یزد می‏باشد. نتایج آزمایش‏ های مقایسه عملکرد تحت شرایط تنش شوری در اقلیم معتدل (EcSoil =8-13ds/m و EcWater =8-12ds/m) نشان دهنده برتری رقم برزگر نسبت به ارقام شاهد بم و ارگ بود، به ‏طوری‏که در آزمایش سازگاری این رقم با میانگین عملکرد 4642 کیلوگرم در هکتار به‏ ترتیب مقدار 578 و 738 کیلوگرم نسبت به ارقام بم (با عملکرد 4064 کیلوگرم در هکتار) و ارگ (3904 با عملکردکیلوگرم درهکتار) و در مجموع به طور میانگین 16/5 درصد نسبت به میانگین ارقام شاهد افزایش عملکرد داشت و از پایداری عملکرد و سازگاری خوبی در مقایسه با ارقام شاهد برخوردار بود. این رقم در آزمایش‏ های ترویجی در مکان‏ های مختلف تحت شرایط تنش شوری در شرایط زارعین، با میانگین عملکرد 4381 کیلوگرم در هکتار نسبت به میانگین عملکرد دانه ارقام شاهد ارگ ،افق و نارین (3648 کیلوگرم در هکتار) حدود20 درصد افزایش عملکرد داشت. عکس‏ العمل نسبت به بیماری‏ های زنگ (زرد، قهوه ‏ای وسیاه) نیمه مقاوم تا نیمه حساس است ولی در شرایط مناطق خشک مانند ایستگاه ‏های یزد، بیرجند، زابل، سمنان وکرمان به هیچ یک از این بیماری‏ ها آلودگی نشان نداد. این رقم علاوه بر مقاومت به خوابیدگی و ریزش دانه و کیفیت نانوایی خوب، و برتری عملکرد نسبت به ارقام شاهد افق، بم و ارگ دارای سازگاری خوب در مناطق معتدل دارای آب و خاک شور می‏باشد.

    کلید واژگان: گندم نان, تنش شوری, سازگاری, مناطق معتدل
    A. Amini Sefidab *, H. Akbari Mogadam, M. H. Saberi, M. T. Tabatabaee, D. Aminazarm, Z. Ravari, A. R. Mohamadi, F. Afshari, A. Zakeri, M. Atahosseni, A. Malihipour, S. A. Safavi, Sh. Ebrahimnejad, H. Tajali, M. H. Dehgani, K. Shahbazi, N. Tabatabaee, M. Dalvand, H. Abdi, R. Mehrabi, M. Vahabzadeh, H. Hajiakhodi

    Salinity stress is a major constrain of plant growth and limiting factor of crop production in arid and semi-arid regions in the world. Wheat cultivar Barzegar is derived from the cross between an Iranian highly adapted wheat, Pishtaz cultivar and Karchia cultivar (salt tolerant cultivar from India) as female and male parents, respectively, at Seed and Plant Improvement Institute, Cereal Research Department in Karaj. Subsequent selection among segregating populations of this hybrid was done at experimental field of Yazd station. Results of yield trials and on-farm evaluations in the temperate zone showed that under salinity stress conditions (EcSoil =8-12 dsm-1 & EcWater =8-13 dsm-1), Barzegar exhibited a superior performance compared to the check cultivars Bam and Arg, and its average grain yield was 659 kg (16.5%) higher than average grain yield of check cultivars. Based on ranking method Barzegar had high stability and adaptability under saline conditions compared to the check cultivars. Under farmer's conditions trials its average grain yield was 4381 kgha-1, nearly 20% higher than average grain yield of check cultivars (3648 kgha-1). Barzegar exhibits lodging resistance and has non-shattering spikes, but has moderately resistant susceptible infection responses to rusts. However, under dry conditions of saline areas of Iran no susceptibility to these diseases is observed. Based on good agronomic performance consist of resistance to lodging and shattering, and high adaptability and stability and good quality in saline condition compared to checks (Bam, Arg and Ofogh), Barzegar released for cultivation in the saline areas (with saline water/soil) farms of temperate zone, in Iran.

    Keywords: Wheat, Salinity stress, Adaptation, temperate zone
  • مهدی شیران تفتی، هادی پیراسته انوشه*، اشکبوس امینی سفیداب

    این پژوهش به منظور مقایسه تحمل به شوری لاین های امیدبخش گندم طی سال های 96-1394 انجام شد. آزمایش گلخانه ای در موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج و آزمایش مزرعه ای در مرکز ملی تحقیقات شوری در یزد انجام شد. تیمارها در آزمایش گلخانه ای شامل شوری آب آبیاری در دو سطح (2 و 14 دسی زیمنس بر متر) و پنج ژنوتیپ گندم (MS-89-12، MS-89-13، MS-90-13، MS-90-15 و نارین به عنوان شاهد) و در آزمایش مزرعه ای شامل شوری آب آبیاری در پنج سطح (2، 5، 8، 11و 14 دسی زیمنس بر متر) و همان پنج ژنوتیپ گندم بودند. نتایج آزمایش گلخانه ای نشان داد که تنش شوری 14 دسی زیمنس بر متر موجب کاهش ارتفاع بوته، سطح برگ، وزن تر و خشک شاخساره و طول و وزن خشک ریشه در همه ژنوتیپ ها و افزایش شاخص کلروفیل فقط در لاین MS-89-12 شد. رقم نارین و سپس لاین های MS-90-15 و MS-90-13 با کم ترین درصد کاهش صفات در اثر تنش شوری، به عنوان متحمل ترین ژنوتیپ ها تعیین شدند. نتایج آزمایش مزرعه ای نیز نشان داد که تنش شوری، بسته به شدت آن، با کاهش معنی دار ارتفاع بوته، طول سنبله، تعداد سنبلک بارور در سنبله، تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه همراه بود و از این رو کاهش قابل توجه عملکرد دانه و زیست توده را به همراه داشت. تحت تیمار شاهد (شوری دو دسی زیمنس بر متر)، بیش ترین و کم ترین عملکرد دانه به ترتیب از ژنوتیپ های MS-90-13 (91/6 تن در هکتار) و نارین (81/5 تن در هکتار) و تحت شرایط شوری 14 دسی زیمنس بر متر، بیش ترین و کم ترین عملکرد به ترتیب از ژنوتیپ های نارین (23/3 تن در هکتار) و MS-90-15 (51/1 تن در هکتار) به دست آمد. آستانه تحمل به شوری نیز برای ژنوتیپ های MS-89-13، MS-90-13، MS-90-15، نارین و MS-89-12 به ترتیب برابر با 41/7، 30/6، 92/4، 84/4 و 20/4 دسی زیمنس بر متر برآورد شد. نتایج نشان داد که در شوری های کم تر از هشت دسی زیمنس بر متر، لاین MS-89-13 دارای تحمل بالایی به شوری بود، ولی در شوری های بالاتر، مشابه با آزمایش گلخانه ای، رقم نارین و لاین MS-90-13 تحمل بیش تری داشتند. با توجه به یکسان بودن تقریبی نتایج گلخانه ای و مزرعه ای، لاین MS-90-13 برای شرایط شوری کم و رقم نارین و لاین MS-90-15 برای شرایط شوری بالا مناسب و با رعایت ملاحظات قابل توصیه هستند.

    کلید واژگان: شوری آب آبیاری, شوری خاک, عملکرد دانه, گیاهچه
    Mehdi Shiran Tafti, Hadi Pirasteh Anosheh *, Ashkboos Amini

    This research was conducted to compare the salinity tolerance of wheat promising lines during 2015-2017. The greenhouse experiment was carried out at Seed and Plant Improvement Institute, Karaj, Iran, and the field experiment was conducted at National Salinity Research Center, Yazd, Iran. The treatments in greenhouse experiment were irrigation water salinity at two levels (2 and 14 dS.m-1) and five wheat genotypes (MS-89-13, MS-89-12, MS-90-13, MS-90-15 and Narin as check, and in the field experiment including salinity of irrigation water at five levels (2, 5, 8, 11 and 14 dS.m-1) and the same five wheat genotypes mentioned above. The results of greenhouse experiment showed that salinity stress of 14 dS.m-1 significantly decreased plant height, leaf area, shoot fresh and dry weight and root length and dry weight in all genotypes and increased chlorophyll index only in MS-89-12 genotype. Narin as well as MS-90-15 and MS-90-13 genotypes with the lowest reduction percentage due to salinity stress were determined as the most tolerant genotypes. The results of field experiment also indicated that salinity stress, depending on its severity, significantly reduced plant height, ear length, fertile spikelet number in ear, grain number per spike and thousand grain weight, which led to considerable decrease in grain and biological yield. Under control conditions (2 dS.m-1), the highest and lowest grain yield were obtained from MS-90-13 and Narin (6.91 and 5.81 t.ha-1, respectively), and under 14 dS.m-1 salinity conditions, Narin and MS-90-15 genotypes had the highest and lowest grain yield (3.23 and 1.51 t.ha-1, respectively). The threshold levels of salinity tolerance for MS-89-13, MS-90-13, MS-90-15, Narin and Ms-89-12 were evaluated to be7.41, 6.30, 4.92, 4.84 and 4.20 dS.m-1, respectively. The results showed that MS-89-13 had the higher salinity tolerance at salinity of less than 8 dS.m-1, but at higher salinity levels, Narin and MS-90-13 genotypes similar to greenhouse experiment were more tolerant than the other genotypes. According to the relatively similar results of greenhouse and field experiments, MS-90-13 line for lower salinity levels and Narin variety and MS-90-15 line for higher salinity levels were the more suitable genotypes, which could be recommended with due to considerations.

    Keywords: Grain yield, Irrigation water salinity, seedling, soil salinity
  • حبیب الله قزوینی*، مهدیه مرندی، اشکبوس امینی سفید آب

    پایداری عملکرد دانه و تغییرات ژنتیکی 17 ژنوتیپ امیدبخش گندم نان متحمل به شوری به همراه سه رقم شاهد ارگ، بم و افق در دو آزمایش مزرعه ای و مولکولی بررسی شد. در آزمایش مزرعه ای، مقایسه عملکرد ژنوتیپ ها در اراضی شور ایستگاه های میلیشبار یزد، امیرآباد بیرجند، رودشت اصفهان، اختیارآباد کرمان و زهک زابل در دو سال زراعی 92-1391 و 93-1392انجام شد. برای ارزیابی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ ها از 18 نشانگر ریزماهواره (SSR) مرتبط با تحمل به شوری استفاده شد. تجزیه واریانس مرکب عملکرد دانه تفاوت معنی دار برای اثر رقم، اثر متقابل سال × مکان و اثر سال × رقم و همچنین اثر متقابل سه گانه رقم × سال × مکان نشان داد. مقایسه میانگین ژنوتیپ ها با استفاده از آزمون حداقل تفاوت معنی دار (LSD) نشان داد که لاین های 14، 16، 11 و 5 به ترتیب با عملکردهای 649/4، 517/4، 441/4 و 300/4 تن در هکتار دارای عملکرد دانه بالا بودند. با استفاده از روش های مختلف تجزیه پایداری ژنوتیپ های 11، 15، 16 و 20 (افق) پایداری عملکرد دانه بالایی داشتند. تجزیه خوشه ایداده های مولکولی به روشUPGMA و تجزیه به بردارهای اصلی (PCoA)، ژنوتیپ های مورد مطالعه را در چهار گروه مختلف قرار داد. در مجموع نتایج حاصل ازگروه بندی ژنوتیپ ها بر اساس داده های مولکولی مطابقت کمی با نتایج حاصل از ارزیابی مزرعه ای داشت. نتایج آزمون مانتل نشان داد که همبستگی بین عملکرد دانه ژنوتیپ های گندم نان در محیط های شور با تنوع آللی ژنوتیپ ها حدود 13/0 و غیرمعنی دار بود. علی رغم این همبستگی ضعیف، نشانگرهای SSR به خوبی توانستند تغییرات و تفاوت موجود میان ژنوتیپ های گندم نان مورد ارزیابی را آشکار سازند. این تنوع ژنتیکی می تواند به طور موثری در برنامه های ملی به نژادی تحمل به شوری گندم نان به کارگرفته شود.

    کلید واژگان: تنش شوری, سازگاری, نشانگرهای مولکولی, تجزیه خوشه ای, میزان اطلاعات چندشکلی
    Habibollah Ghazvini *, Mahdeieh Marandi, Ashkbous Amini Sefidab

    Yield stability and genetic variation in 17 salt-tolerant bread wheat promising lines and three cultivars; Arg, Bam and Ofough were evaluated in field trials as well as by molecular assay. In field, yield trials of genotypes was carried out in saline soils of Melishbar (Yazd), Amirabad (Birjand), Roudasht (Isfahan), Ekhtiarabad (Kerman) and Zahak (Zabol) agriculturar research stations, Iran, in 2012-13 and 2013-14 cropping cycle. To evaluate genetic variation among genotypes, 18 SSR markers that were previously mapped on salt-tolerant quantitative trait loci (QTLs) were used. Combined analysis of variance revealed significant differences for genotype main effect and year × location, year × genotype and year × location × genotype interaction effects. Grain yield comparison of genotypes using least significant difference(LSD) test showed that lines 14, 16, 11 and 5 with grain yields of 4.649, 4.517, 4.441 and 4.300 tha-1 had higher grain yields among genotypes. Different methods of stability analysis revealed that genotypes 11, 15, 16 and 20 (cultivar Ofough) had higher yield stability compared to the other genotypes. Cluster analysis of molecular data using UPGMA method and principal component analysis (PCoA) classified studied genotypes into four major groups. Results of cluster analysis based on molecular data were not in agreement with the results of field experiments. Results of Mantel’s test indicated that correlation between grain yield under salinity stress conditions and their allelic diversity was about 0.13 and not-significant. Despite this weak correlation, SSR markers could greatly reveal genetic variation among wheat genotypes. This genetic variation can effectively be used in wheat breeding programs for salt tolerance in Iran.

    Keywords: Salinity stress, Adaptation, molecular markers, cluster analysis, polymorphism information content
  • امیر قلی زاده، حمید دهقانی*، اشکبوس امینی سفیداب، امیدعلی اکبرپور
    یکی از تنش های غیرزنده مهم در نواحی خشک و نیمه خشک دنیا از جمله ایران، شوری خاک و آب است که باعث کاهش عملکرد گیاهان زراعی از جمله گندم می شود. استفاده از ارقام متحمل به شوری یکی از راه های دستیابی به عملکرد بالا در این نواحی است. همچنین بررسی رابطه بین عملکرد و اجزای عملکرد، راندمان برنامه های اصلاحی را با تعیین معیار انتخاب مناسب، بهبود می بخشد. در این مطالعه، 110 ژنوتیپ گندم نان در مزرعه تحقیقاتی مرکز ملی تحقیقات شوری تحت دو شرایط بدون تنش و تنش شوری مورد ارزیابی قرار گرفتند. شوری آب آبیاری در شرایط بدون تنش و تنش شوری به ترتیب 7/2 و 5/9 دسی زیمنس بر متر بود. در این مطالعه از شاخص تحمل به تنش (STI) به عنوان مناسب ترین شاخص برای ارزیابی تحمل به شوری ژنوتیپ های گندم نان استفاده شد. بر مبنای شاخص تحمل به تنش (STI) و عملکرد دانه در شرایط بدون تنش و تنش شوری، لاین های Salt18، Salt19، Salt20، Salt21، Salt22، Salt23، Salt24، Salt25، Salt26، Salt27، Salt28، Salt29، Salt30 و ارقام ارگ، بم، روشن، سرخ تخم، بومی یزد، کویر، مغان 1، سرداری، شهریار و شیراز از عملکرد دانه بالایی در هر دو شرایط بدون تنش و تنش شوری برخوردار بودند و به عنوان متحمل ترین ژنوتیپ ها نسبت به تنش شوری انتخاب شدند. بیش ترین عملکرد دانه (13/178 گرم) در شرایط بدون تنش از لاین Salt29 و در شرایط تنش شوری از لاین Salt24 (33/164 گرم) به دست آمد که نسبت به ارقام شاهد (ارگ، بم، روشن، سرخ تخم، بومی یزد و کراچیا) از عملکرد دانه بیش تری برخوردار بودند. نتایج تجزیه مسیر ترتیبی نیز نشان داد که صفات وزن دانه در خوشه و تعداد پنجه بارور تحت شرایط بدون تنش و صفات وزن خوشه، تعداد پنجه بارور، روز تا گلدهی و وزن پدانکل تحت شرایط تنش شوری به عنوان متغیرهای موثر بر عملکرد دانه انتخاب شدند. بنابراین به نظر می رسد که این صفات می توانند به عنوان معیارهای مناسب برای انتخاب ژنوتیپ های با عملکرد بالا تحت هر دو شرایط بدون تنش و تنش شوری مورد استفاده قرار گیرند.
    کلید واژگان: تجزیه مسیر ترتیبی, تنش شوری, شاخص تحمل به تنش, معیارهای گزینش
    Amir Gholizadeh, Hamid Dehghani *, Ashkboos Amini, Omidali Akbarpour
    In arid and semi-arid regions of the world including Iran, soil salinity is one of the major abiotic stresses. One of the ways to achieve high performance in these areas is using salt tolerant varieties. Also, study on relationships between yield and its components will improve the efficiency of a breeding program with appropriate selection criteria. In this study, 110 bread wheat genotypes were evaluated in two conditions (non-stress and saline stress) at the research field of the National Salinity Research Center (NSRC). The salinity of water used in irrigation in saline and non-stress conditions was 10 and 2 dS.m-1 respectively. In this study was used of stress tolerance index (STI) as the best indicators for evaluating of tolerant to salinity stress of bread wheat genotypes. Based on stress tolerance index (STI)and seed yield in non-stress and saline stress conditions, the linesSalt18, Salt19, Salt20, Salt21, Salt22, Salt23, Salt24, Salt25, Salt26, Salt27, Salt28, Salt29, Salt30, and varieties Arg, Bam, Rushan, Sorkhtokhm, BumiYazd, Kavir, Moghan 1, Sardari, Sharyar, Shirazhad had a high yield in the non-stress and saline stress conditions and these genotypes were selected as the most tolerant genotypes to salinity.The highest grain yield under non-stress and saline stress conditions was produced by Salt29 line (178.13 gr) and Salt24 line (164.33 gr), respectively which had more grain yield than control cultivars (Arg, Bam, Rushan, Sorkhtokhm, Bumi Yazd and Karchia). Also, based on the results of sequential path analysis, kernel weight per spike and number of fertile tillers in non-stress conditions and spike weight, number of fertile tillers, days to headingand peduncle weightin saline stress conditions were selected as first order variables.Therefore, it seems that these traits could be used as a suitable criterion in wheat breeding programs for increased seed yield in both non-stress and salinity stress conditions.
    Keywords: Salinity stress, Selection criteria, Sequential path analysis, Stress tolerance index
  • اشکبوس امینی سفیداب *، حسین اکبری مقدم، محمدحسین صابری، محمد تقی طباطبایی، داود افیونی، ذبیح الله راوری، علیرضا محمدی، فرزاد افشاری، عبدالکریم ذاکری، محممود عطا حسینی، عظیم اکبری، هدایت حاجی آخوندی میبدی
    تنش شوری یکی از مهم ترین تنش های غیر زنده است تولید محصولات کشاورزی را محدود می‏‏‏سازد. رقم نارین حاصل از دورگ گیری بین گندم پیشتاز با سازگاری وسیع و پتانسیل عملکرد بالا به عنوان والد پدری و لاین بومی22-66-1 بعنوان والد مادری دربخش تحقیقات به نژادی غلات در کرج و انتخاب در نسل های در حال تفکیک تحت شرایط تنش شوری در ایستگاه یزد می باشد.نتایج آزمایش های مقایسه عملکرد در اراضی تحت تنش شوری (EcSoil =8-13ds/mوEcWater =8-11ds/m) در مناطق معتدل و معتدل گرم نشان دهنده برتری رقم نارین نسبت به ارقام شاهد بم، نیشابور، کویر و روشن بود، به طوری که این رقم با میانگین عملکرد4901کیلوگرم هکتار ، 809 کیلو گرم (19درصد) نسبت به میانگین ارقام شاهد افزایش عملکردداشت و با داشتن انحراف معیار رتبه پایین وشاخص نسبی عملکرد بالا از پایداری عملکرد و سازگاری خوبی در مقایسه با ارقام شاهد برخوردار بود. این رقم در آزمایش های ترویجی در مکان های مختلف تحت شرایط تنش شوری در شرایط زارعین،به ترتیب با میانگین عملکرد 4474 کیلوگرم در هکتارنسبت به میانگین عملکرد دانه ارقام شاهد (3664 کیلوگرم در هکتار) حدود 22 درصد افزایش عملکرد داشت. عکس العمل آن نسبت به بیماری های زنگ (زرد، قهوه ای و سیاه) نیمه مقاوم تا نیمه حساس است ولی در شرایط مناطق خشک و ایستگاه های یزد، بیرجند، زابل، سمنان و کرمان به هیچ یک از این بیماری هاآلودگی مشاهده نشد. رقم نارین نسبت به ارقام شاهد افق، ارگ و بم زودرس تر است و علاوه بر مقاوم به خوابیدگی، ریزش دانه و کیفیت نانوایی خوب، دارای سازگاری خوب در اراضی با آب و خاک شور در مناطق معتدل و معتدل گرم کشور بوده و از این رو جهت کشت در این مناطق معرفی گردید.
    کلید واژگان: گندم, تنش شوری, سازگاری, مناطق معتدل و معتدل گرم
    Ashkboos Amini Sefidab *, H. Akbari Mogadam, M. H. Saberi, M. T. Tabatabaee, D. Afuni, Z. Ravari, A. Mohammadi, F. Afshari, A. Zakeri, M. Ata Hosseini, A. Akbari, H. Haji Akhondi Meibidi
    Salinity stress is a major constrain of plant growth and limiting factor of crop production. Wheat cultivar Narin is derived from the cross between an Iranian salt tolerant wheat line (1-66-22) and Pishtaz cultivar as female and male parents, respectively, at Seed and Plant Improvement Institute, Cereal Research Department in Karaj and subsequent selection among segregating populations done at experimental field of Yazd station.Results of yield trials and on-farm evaluations in the temperate and warm zone showed that under salinity stress conditions (EcSoil =8-13 dsm-1&EcWater =8-11 dsm-1), Narin exhibited a superior performance compared to the check cultivars Bam, Kavir, Neishoubour and Roshan, and its average grain yield was 809 kg (19% Percent) higher than average grain yield of check cultivars. Based on ranking method Narin had high stability and adaptibility in saline condition compared to check cultivars. Unser farmer`s conditions, its average grain yield was 4474 kg ha-1, nearly 22% higher than average grain yield of check cultivars (3664 kg ha-1). Narin exhibits lodging resistance and has non-shattering spikes, but has moderately resistant to moderatelt susceptible infection responses to rusts. However, under dry conditions of saline areas of Iran no susceptibility to these diseasesis observed. Based on good agronomic performance such as early maturity, resistance to lodging and shattering, and high adaptability and stability and good quality under saline conditions compared to checks (Bam, Arg and Ofogh), Narin was released for cultivation in saline areas (with water/soil salinity) of temperate and warm zone in Iran.
    Keywords: Wheat, Salinity stress, Adaptation, Temperate, Warm zone
  • اشکبوس امینی سفیداب، مجتبی وهابزاده، اسلام مجیدی هروان، عظیم اکبری، داود افیونی، محمدحسین صابری، محمدتقی طباطبایی، هدایت حاجی آخوندی میبدی، شیرعلی کوهکن، غلامعباس لطفعلی آینه
    A. Amini Sefidab, M. Vahabzadeh, E. Majidi Heravan, A. Akbari, D. Afyoni, M. H. Saberi, M. T. Tabatabaee, H. Hajiakhondi Meybodi, S. A. Koohkan, G. A. Lotfali Ayeneh
    A breeding hexaploid salt tolerant wheat line (MS-81-14) was produced from crossing of an Iranian salt tolerant wheat line (1-66-22) with Inia cultivar (from CIMMYT) at Karaj Research Station in 1991-92 cropping season. The F1 plants were grown at Karaj in 1992-93 cropping season، furthermore F2-F6 populations were evaluated under salinity stress conditions (EcSoil&Water = 8-12 ds/m) in Isfahan (Rodasht Agricultural Research Station) during 1993-1999 cropping seasons. An extracted breeding line was evaluated in the preliminary yield trial of Yazd and Neishabour Stations and was picked based on its high yield as well as its good performance under salinity stress conditions in 1999-2000. This line was further tested in the preliminary regional yield trial of salt affected regions of temperate zone at two stations (Yazd and Isfahan) and with recorded yield of 6. 483 tha-1 against 4. 893 and 4. 400 tha-1 of Kavir and and Roshan check cultivars، respectively was selected again in 2000-01. This line was tested in advanced and replicated trials over four stations (Yazd، Zabol، Kerman and Isfahan) in 2001-02 and with recorded grain yield of 5. 55 tha-1 compared to 4. 145 and 4. 185 of Kavir and Roshan check cultivars، respectively under salinity stress conditions، as a superior line forwarded to adaptation trials. The adaptation and stability of this line were evaluated in a two years experiment tested over three stations (Yazd، Birjand and Isfahan) during 2002-2004 periods under salinity stress conditions (EcSoil = 8-14ds/m، EcWater= 8-12 ds/m)، and with grain yield of 5. 470 tha-1 against 4. 650، 4. 499 and 4. 962 tha-1 of Kavir، Roshan and Bam check cultivars، respectively and due to its high stability (with Ys=23 against Ys= 8،7 and 17 of Kavir، Roshan and Bam check cultivars، respectively)، high adaptability and good bread quality was considered as the most stable line for on-farm and extension trials which was followed in 2004-08 over different salt affected regions of temperate zone showing an average grain yield of 4. 232 tha-1 for MS-81-14 against 3. 673 and 3. 769 tha-1 of Bam and Kavir check cultivars، respectively. The results of farmer conditions trials confirmed the wide adaptability and grain yield stability of the new line. Considering high grain yield، high adaptability and stability for saline areas and good grain quality (protein contents of 11. 9% and hardiness index of 50 as well as good agronomic performance including resistance to lodging and shattering، this line named Arg and officially released in 2009 for cultivation in saline areas (with water/soil saline) farms of temperate zone، in Iran.
بدانید!
  • در این صفحه نام مورد نظر در اسامی نویسندگان مقالات جستجو می‌شود. ممکن است نتایج شامل مطالب نویسندگان هم نام و حتی در رشته‌های مختلف باشد.
  • همه مقالات ترجمه فارسی یا انگلیسی ندارند پس ممکن است مقالاتی باشند که نام نویسنده مورد نظر شما به صورت معادل فارسی یا انگلیسی آن درج شده باشد. در صفحه جستجوی پیشرفته می‌توانید همزمان نام فارسی و انگلیسی نویسنده را درج نمایید.
  • در صورتی که می‌خواهید جستجو را با شرایط متفاوت تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مطالب نشریات مراجعه کنید.
درخواست پشتیبانی - گزارش اشکال