ارزیابی پایداری عملکرد دانه و تنوع ژنتیکی در ارقام و لاین های امیدبخش گندم نان متحمل به شوری

پایداری عملکرد دانه و تغییرات ژنتیکی 17 ژنوتیپ امیدبخش گندم نان متحمل به شوری به همراه سه رقم شاهد ارگ، بم و افق در دو آزمایش مزرعه ای و مولکولی بررسی شد. در آزمایش مزرعه ای، مقایسه عملکرد ژنوتیپ ها در اراضی شور ایستگاه های میلیشبار یزد، امیرآباد بیرجند، رودشت اصفهان، اختیارآباد کرمان و زهک زابل در دو سال زراعی 92-1391 و 93-1392انجام شد. برای ارزیابی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ ها از 18 نشانگر ریزماهواره (SSR) مرتبط با تحمل به شوری استفاده شد. تجزیه واریانس مرکب عملکرد دانه تفاوت معنی دار برای اثر رقم، اثر متقابل سال × مکان و اثر سال × رقم و همچنین اثر متقابل سه گانه رقم × سال × مکان نشان داد. مقایسه میانگین ژنوتیپ ها با استفاده از آزمون حداقل تفاوت معنی دار (LSD) نشان داد که لاین های 14، 16، 11 و 5 به ترتیب با عملکردهای 649/4، 517/4، 441/4 و 300/4 تن در هکتار دارای عملکرد دانه بالا بودند. با استفاده از روش های مختلف تجزیه پایداری ژنوتیپ های 11، 15، 16 و 20 (افق) پایداری عملکرد دانه بالایی داشتند. تجزیه خوشه ایداده های مولکولی به روشUPGMA و تجزیه به بردارهای اصلی (PCoA)، ژنوتیپ های مورد مطالعه را در چهار گروه مختلف قرار داد. در مجموع نتایج حاصل ازگروه بندی ژنوتیپ ها بر اساس داده های مولکولی مطابقت کمی با نتایج حاصل از ارزیابی مزرعه ای داشت. نتایج آزمون مانتل نشان داد که همبستگی بین عملکرد دانه ژنوتیپ های گندم نان در محیط های شور با تنوع آللی ژنوتیپ ها حدود 13/0 و غیرمعنی دار بود. علی رغم این همبستگی ضعیف، نشانگرهای SSR به خوبی توانستند تغییرات و تفاوت موجود میان ژنوتیپ های گندم نان مورد ارزیابی را آشکار سازند. این تنوع ژنتیکی می تواند به طور موثری در برنامه های ملی به نژادی تحمل به شوری گندم نان به کارگرفته شود.