تقی بابایی
-
نشریه یافته های تحقیقاتی در گیاهان زراعی و باغی، سال سیزدهم شماره 1 (بهار و تابستان 1403)، صص 41 -58
رقم مهتاب (لاین CB-84-10) نخستین بار در سال زراعی 81-1380 از طریق خزانه کراسینگ بلوک زمستانه بین المللی ایکاردا وارد کشور شد. این لاین در طی سال های زراعی 84-1381 در آزمایش های ارزیابی مشاهده ای، مقایسه عملکرد مقدماتی و پیشرفته ارقام و لاین های جو مورد بررسی قرار گرفت و با توجه به برتری عملکرد قابل ملاحظه نسبت به سایر ژنوتیپ ها برای ارزیابی نهایی در آزمایش مقایسه عملکرد لاین های امیدبخش جو طی سال های 86-1384 در ایستگاه های کرج، مشهد، جلگه رخ، میاندوآب، تبریز، اردبیل، همدان و اراک انتخاب شد. در این آزمایش رقم مهتاب با متوسط عملکرد دانه 7167 کیلوگرم در هکتار رتبه اول عملکرد را به خود اختصاص داد و به میزان 591 کیلوگرم در هکتار (9درصد) نسبت به رقم شاهد بهمن برتری نشان داد. رقم مهتاب با تیپ رشد بینابینی، متوسط ارتفاع بوته 88 سانتی متر و وزن هزار دانه 44 گرم دارای مقاومت به خوابیدگی، ریزش دانه و سازگاری وسیع در مناطق سرد کشور می باشد. واکنش این لاین نسبت به بیماری های زنگ زرد و سفیدک سطحی نیمه مقاوم تا نیمه حساس و نسبت به بیماری لکه قهوه ای نواری و لکه توری جو نیمه مقاوم است. از نظر کیفیت این لاین دارای میانگین پروتئین 11/5 درصد می باشد که نشان دهنده کیفیت قابل قبول آن برای استفاده به عنوان علوفه می باشد. با توجه به زیست توده بالای رقم مهتاب در مرحله خمیری نرم، این رقم قابلیت برداشت بصورت خصیل را نیز دارد. اراضی واقع در مناطق سرد استان های البرز، خراسان رضوی، فارس، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، همدان، زنجان، قزوین، مرکزی، کردستان، کرمانشاه، لرستان، چهار محال و بختیاری، اصفهان و کرمان به عنوان مناطق مستعد برای کشت و توسعه رقم جدید به شمار می آیند.
کلید واژگان: تحمل به سرما, اقلیم سرد, سازگاری, خصیلMahtab barley variety (line CB-84-10) was initially selected from International Winter Barley Crossing Block Nursery received from ICARD in 2001-2002 cropping season. During observational evaluation, preliminary yield trial and advanced yield trial during 2002-2005 cropping seasons based on its considerable grain yield compared to the other studied genotypes, this line was selected for final evaluation in the elite barley lines yield trial which was conducted in Karaj, Mashhad, Jolge rokh, Miandoab, Tabriz, Ardabil, Hamadan and Arak research stations during 2005-2007 cropping seasons. The average grain yield of Mahtab cultivar in this experiment was 7167 kgha-1, that was 591 kgha-1 (9%) higher than the grain yields of check variety Bahman. Mahtab has facultative growth habit, plant height of 88 cm, thousand kernel weight of 44 grams and exhibits lodging resistance and non-shattering rachis as well as wide adaptability across cold regions of the country. In addition, this variety has moderately-resistant (MR) to moderately-susceptible (MS) infection responses to yellow rust and powdery mildew and MR infection response to barley stripe and barley net blotch. The protein content of this variety is 11.5% that indicates its appropriate quality for animal feeding. Based on high biomass of Mahtab variety in the soft dough stage, this cultivar can be also used as green forage for animal feeding. Agricultural lands located in the cold regions of Alborz, Khorasan Razavi, Fars, East Azarbaijan, West Azarbaijan, Ardabil, Hamadan, Zanjan, Ghazvin, Markazi, Kurdistan, Kermanshah, Lorestan, Chaharmahal and Bakhtiari, Isfahan and Kerman provinces are appropriate areas for cultivation of the new cultivar.
Keywords: Cold Tolerance, Cold Agroclimate Zone, Adaptability, Green Forage -
مقدمه
برهمکنش ژنوتیپ × محیط یکی از مسائل پیچیده در برنامه های به نژادی گیاهان برای تهیه ژنوتیپ های با عملکرد بالا و پایدار است که قبل از آزادسازی رقم های جدید طی آزمایش های چندناحیه ای ارزیابی می شود. وجود برهمکنش ژنوتیپ × محیط باعث می شود که عملکرد ارقام تحت تاثیر محیط قرار گیرد و منجر به تفاوت عملکرد ارقام در محیط های مختلف شود. در میان روش های چند متغیره، مدل های AMMI و GGE-Biplot از اهمیت بالایی برخوردار هستند و قدرت تفکیک بالایی در شناسایی ژنوتیپ های پایدار و با عملکرد بالا دارند. هدف از این مطالعه، ارزیابی پایداری ژنوتیپ های امیدبخش گندم نان و شناسایی ژنوتیپ های پایدار و با عملکرد بالا در اقلیم سرد کشور بود.
مواد و روش هاتعداد 14 لاین گندم آبی با تیپ رشد زمستانه و بینابین (Facultative) به همراه ارقام شاهد میهن، حیدری، زرینه و زارع (جمعا 18 ژنوتیپ) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه های تحقیقاتی کرج، همدان، مشهد، جلگه رخ، میاندوآب، اردبیل، اراک، اقلید، تبریز و قزوین بررسی شدند. برای تجزیه داده ها ابتدا تجزیه واریانس ساده در هر سال و مکان و سپس تجزیه واریانس مرکب برای عملکرد دانه پس از تایید همگنی واریانس خطاهای آزمایشی انجام شد. برای بررسی پایداری ژنوتیپ های مورد مطالعه نیز از دو روش AMMI و GGE-Biplot استفاده شد. همچنین، پارامترهای پایداری AMMI و شاخص های انتخاب هم زمان بر مبنای این پارامترها محاسبه شدند.
یافته های تحقیق:
نتایج تجزیه مرکب نشان داد که اثرات اصلی محیط و ژنوتیپ و برهمکنش ژنوتیپ × محیط به ترتیب 2/47، 8/9 و 3/28 درصد از مجموع مربعات کل داده ها را توجیه کردند. ژنوتیپ های G7، G8، G12، G2 و G1 به ترتیب بیش ترین و ژنوتیپ های G15، G18، G10، G13، G14 و G16 کم ترین مقدار عملکرد دانه را در بین ژنوتیپ های مورد بررسی دارا بودند. نتایج تجزیه AMMI وجود اختلاف معنی دار میان محیط ها، ژنوتیپ ها و برهمکنش بین آن ها را نشان داد. در این روش، 12 مولفه اصلی معنی دار با توجیه 98 درصد از واریانس برهمکنش ژنوتیپ × محیط شناسایی شد و دو مولفه اصلی اول و دوم 27/46 درصد از تغییرات برهمکنش را تبیین کردند. بر اساس بای پلات AMMI1، ژنوتیپ های G8، G3، G1 و G4 و محیط های E9 و E5 با داشتن عملکرد دانه بسیار بالاتر از میانگین و مقدار بسیار پایین مولفه اول، به عنوان پایدارترین ژنوتیپ ها و محیط ها شناخته شدند. بای پلات AMMI2 ژنوتیپ خاصی را به عنوان ژنوتیپ با سازگاری عمومی شناسایی نکرد، با این حال ژنوتیپ های G3 و G4 تا حدودی نسبت به بقیه سازگاری عمومی بهتری را نشان دادند. بر اساس شاخص های انتخاب هم زمان مبتنی بر پارامترهای AMMI به ترتیب ژنوتیپ های G8، G12، G1، G4 و G3 با کم ترین مجموع رتبه، به عنوان ژنوتیپ های پایدار و با عملکرد بالا انتخاب شدند. نتایج روش GGE-Biplot بر اساس بای پلات میانگین عملکرد و پایداری، ژنوتیپ های G8، G4، G3 و سپس G1 که دارای عملکرد دانه بالاتر از میانگین ژنوتیپ ها بودند را به عنوان پایدارترین ژنوتیپ ها معرفی کرد. بای پلات الگوی کدام-برتر-کجا، ژنوتیپ ها و محیط ها را به ترتیب به پنج و سه گروه تفکیک کرد. بر این اساس، ژنوتیپ های G12 ، G11 ، G3 و G4 در کرج و میاندوآب و ژنوتیپ های G7 ،G5 و G8 در جلگه خ و مشهد در هر دو سال سازگاری بهتری را نشان دادند. با توجه به بای پلات رتبه بندی ژنوتیپ ها، ژنوتیپ ایده آلی وجود نداشت، ولی ژنوتیپ های G8، G3، G5، G7 و G4 با کم ترین فاصله از ژنوتیپ ایده آل فرضی، به عنوان برترین ژنوتیپ ها شناسایی شدند.
نتیجه گیرینتایج این مطالعه نشان داد که تفاوت اندکی بین دو روش AMMI و GGE-Biplot وجود دارد و هر دو روش تا حدودی ژنوتیپ های یکسانی را به عنوان ژنوتیپ های برتر معرفی کردند. ولی انتخاب ژنوتیپ ها بر مبنای شاخص های انتخاب هم زمان مبتنی بر پارامترهای تجزیه AMMI به دلیل در برگرفتن تمامی مولفه های معنی دار در محاسبه این پارامترها منطقی تر است. بنابراین بر مبنای شاخص های انتخاب هم زمان، ژنوتیپ های G8، G12، G1، G4 و G3 که دارای کم ترین مجموع رتبه بودند، به عنوان ژنوتیپ های پایدار و با عملکرد بالا معرفی می شوند.
کلید واژگان: آزمایش های چند ناحیه ای, پایداری, سازگاری, شاخص انتخاب هم زمانIntroductionGenotype × environment interaction is one of the complex issues in plant breeding programs to introduce high yielding and stable genotypes, which is evaluated using multi-regional experiments before the release of new cultivars. The presence of genotype × environment interaction causes the yield of cultivars to be affected by the environment and leads to differences in the yield of cultivars in different environments. AMMI and GGE-Biplot models are very important among the multivariate methods and have high resolution in identifying high yielding and stable genotypes. The objective of this study was to evaluate the stability of promising bread wheat genotypes and to identify high yielding and stable genotypes in the cold climate of the Iran.
Materials and methodsFourtheen wheat genotypes with winter and intermediate (facultative) growth type along with Mihan, Heydari, Zarrineh and Zare varieties as controls (a total of 18 genotypes) were investigated in randomized complete block design with three replications in research stations of Karaj, Hamadan, Mashhad, Jalgarokh, Miandoab, Ardabil, Arak, Eqlid, Tabriz and Qazvin. To analyze the data, first analysis of variance was seprately done in each year and location, and then combined analysis of variance was performed for grain yield after confirming the homogeneity of the variances of experimental errors. AMMI and GGE-Biplot methods were used to investigate the stability of the studied genotypes. AMMI stability parameters and simultaneous selection indices were also calculated based on these parameters.
Research findingsThe results of combined analysis of variance showed that the main effect of environment and genotype and the interaction of genotype × environment accounted for 47.2, 9.8 and 28.3 percent of the total sum of squares, respectively. Genotypes G7, G8, G12, G2 and G1 had the highest grain yield and genotypes G15, G18, G10, G13, G14 and G16 had the lowest grain yield among the studied genotypes respectively. The results of AMMI analysis showed the existence of significant differences between environments, genotypes and their interactions. The first 12 significant principal components of AMMI analysis explained 98% of the genotype × environment interaction variance, and the first and second principal components explained a total of 46.27% of this variance. Based on the AMMI1 biplot, genotypes G8, G3, G1 and G4 and environments E9 and E5 with the higher grain yield than average grain yield and the lowest value of the first principal component were recognized as the most stable genotypes and environments. AMMI2 biplot did not identify a specific genotype as the genotype with general compatibility, however, G3 and G4 genotypes showed somewhat better general compatibility than the others. The simultaneous selection indices based on AMMI parameters identified G8, G12, G1, G4, and G3 genotypes with the lowest total rank as the stable and high yielding genotypes, respectively. The results of GGE-Biplot method based on biplot of the average yield and stability, introduced G8, G4, G3 genotypes followed by G1 as the most stable genotypes, due to grain yield higher than the average of the studied genotypes. Which-won-where biplot pattern divided the studied genotypes and environments into five and three groups, respectively, so that G12, G11, G3 and G4 genotypes in Karaj and Miandoab and G5, G7 and G8 genotypes in Jalgerokh and Mashhad showed better adaptation in both years. According to the biplot of the ranking of genotypes, there was no ideal genotype, but G8, G3, G5, G7 and G4 genotypes with the smallest distance from the hypothetical ideal genotype were identified as the best genotypes.
ConclusionThe results of this study showed that there is a little difference between AMMI and GGE-Biplot analyzes and both methods presented the same genotypes as superior genotypes. However, it is more logical to select genotypes using simultaneous selection indices based on AMMI analysis parameters, because all significant components are included in the calculation of these parameters. Therefore, based on simultaneous selection indices, genotypes G8, G12, G1, G4 and G3 with the lowest total rank are introduced as stable and high yielding genotypes.
Keywords: Compatibility, Multi-Regional Experiments, Simultaneous Selection Index, Stability -
نشریه یافته های تحقیقاتی در گیاهان زراعی و باغی، سال دوازدهم شماره 2 (پاییز و زمستان 1402)، صص 237 -253
با توجه به محدودیت منابع آب در کشور، ارقام گندم آبی در مناطق سرد و معتدل سرد با کم آبیاری و یا آبیاری محدود آخر فصل مواجه می شوند. در این مناطق اغلب کشاورزانی که گندم آبی کشت می کنند بدلیل نداشتن آب کافی در بهار نمی توانند بدفعات کافی آبیاری را اجرا کنند و لذا نتیجه مطلوب از کشت ارقام پر توقع به آبیاری بدست نمی آورند. رقم جدیدگندم حیران با شجرهLufer-1/Kinaci97 باکد (CD-92-6) در قالب خزانه بین اللملی از مرکز بین المللی تحقیقات ذرت وگندم (CIMMYT) در سال 1389 دریافت و در چهار ایستگاه تحقیقاتی سرد کشور (کرج، جلگه رخ، اردبیل و مشهد) مورد ارزیابی اولیه قرارگرفت و به دلیل مناسب بودن، انتخاب و در سال زراعی 91-1390 در آزمایش مقایسه عملکرد مقدماتی اقلیم سرد تحت شرایط آبیاری بهینه با میانگین عملکرد دانه 8417 کیلوگرم در هکتار در مقابل شاهدهای اروم، زارع و میهن (به ترتیب با میانگین عملکرد 7679، 6828 و 7772 کیلوگرم در هکتار) و تحت تنش خشکی آخر فصل با میانگین عملکرد دانه 4653 کیلوگرم در هکتار در مقابل میانگین عملکرد ارقام شاهد اروم، زارع و میهن (به ترتیب با میانگین عملکرد 4375، 3544 و4358 کیلوگرم در هکتار) در هر دو شرایط انتخاب شد. لاین مذکور در سال زراعی 92-1391 در آزمایش مقایسه عملکرد پیشرفته مناطق سرد کشور تحت شرایط آبیاری بهینه در پنج منطقه با میانگین عملکرد دانه 8340 در مقابل ارقام شاهد اروم، زارع و میهن (به ترتیب با میانگین عملکرد 7518، 7613 و 8205 کیلوگرم در هکتار) برای بررسی سازگاری انتخاب شد. در آزمایش سازگاری اقلیم سرد در چهار منطقه طی سال های 94-1392 تحت شرایط تنش خشکی انتهای فصل، لاین CD-92-6 با میانگین عملکرد 4470 کیلوگرم در هکتار و با اثر همزمان عملکرد و پایداری (14=YS) برتر از ارقام شاهد زارع و میهن (به ترتیب با میانگین عملکرد 3711 و 3743 کیلوگرم در هکتار و با YSهای به ترتیب 3 و3 -) ظاهر و به عنوان لاین گندم کاندیدای معرفی انتخاب گردید. در آزمایش های ترویجی در شرایط تنش خشکی انتهای فصل، لاین CD-92-6 دارای میانگین عملکرد دانه 5143 کیلوگرم در هکتار در مقایسه با ارقام حیدری و میهن به ترتیب با میانگین عملکرد 4808 و 4758 کیلوگرم در هکتار در شرایط یاد شده بود. پتانسیل عملکرد رقم حیران در شرایط تنش خشکی آخر فصل، در مزارع کشاورزان در استان خراسان رضوی شهرستان چناران با میانگین عملکرد 6320 کیلوگرم در هکتار بود. واکنش این رقم نسبت به بیماری زنگ زرد تحت آلودگی مصنوعی واکنش مقاوم تا نیمه حساس بود. رقم حیران از تحمل به سرمای قابل قبول برخوردار و کیفیت نانوایی خوبی دارد. این رقم در سال 1398 برای کشت در شرایط تنش خشکی آخر فصل در مناطق سرد کشور معرفی شد.
کلید واژگان: گندم آبی, پایداری عملکرد, تحمل به خشکی, حیرانDue to limited water resources in the country, irrigated wheat cultivars in cold and temperate cold regions are faced with lack of irrigation or limited irrigation at the end of the season. In these areas, most farmers who cultivate irrigated wheat due to lack of sufficient water in the spring cannot perform enough irrigation and therefore do not get the desired result from cultivating high-yielding cultivars. Development of new cultivars with high grain yield under terminal drought stress conditions is one of the major goals of wheat breeding program for cold regions of country. Heyran new bread wheat cultivar introduced from International Research Center for Maize and Wheat (CIMMYT) to Iran through an international nursery in 2010 and was evaluated in a primary trial in four research stations (Karaj, Jolge-Rokh, Ardabil and Mashhad), and due to its favorable characteristics was selected for further evaluation in preliminary yield trials in cold regions. This line showed grain yield of 8417 kgha-1 under normal irrigation compared to the check cultivars Orum, Zareh and Mihan (with average yields of 7679, 6828 and 7772 kgha-1, respectively), and under terminal drought conditions with an average seed yield of 4653 kgha-1, compared to the check cultivars Orum, Zareh and Mihan (with average yields of 4375, 3544 and 4358 kgha-1, respectively) and was selected in both conditions. Aforementioned line showed grain yield of 8340 kgha-1 in advanced yield trial of cold regions breeding program under normal conditions compared to check cultivars Orum, Zareh and Mihan (with average yields of 7518, 7613 and 8205 kgha-1, respectively) in five locations, selected for final evaluation in adaptability test. Grain yield of this line which was presented as CD-92-6 at the adaptability test was 4470 kgha-1 against 3711 and 3743 kgha-1 of Zareh and Mihan checks cultivars under water stress conditions, respectively, during two cropping seasons 2013-14 and 2014-15. This line showed overall mean grain yield, of 5143 kgha-1 under terminal drought stress conditions in extensional farmer’s fields. For these conditions checks cultivars Hydari and Mihan showed grain yields of 4808 and 4758 kgha-1, respectively. Grain yield potential of this line was recorded as 6323 kgha-1 in Khorasan Razavi farmers' field. According to the latest evaluations the response of this line to yellow rusts was resistant to semi sensitive under severe artificial infection. Wheat line CD-92-6 has considerable cold tolerance and good bread making quality and based on its good agronomic characteristics in 2019 this line was released as Heyran, for cultivation under terminal drought stress conditions in the cold agro-climatic regions.
Keywords: Wheat, Yield Stability, Drought Tolerant, Heyran -
مقدمه و هدف
ارزیابی اثر متقابل ژنوتیپ × محیط اطلاعات ارزشمندی در رابطه با عملکرد ارقام گیاهی در محیط های مختلف فراهم کرده و نقش مهمی در بررسی پایداری عملکرد ارقام اصلاح شده دارد. اثرات متقابل ژنوتیپ × محیط به ویژه در محیط های تنش دار از عوامل مهم محدودکننده در معرفی ارقام جدید محسوب می شود. لذا شناخت نوع و ماهیت اثر متقابل و دستیابی به ارقامی که کمترین واکنش را نسبت به اثرات متقابل نشان دهند از اهمیت ویژه ای برخوردار است. روش های مختلفی برای ارزیابی اثرات متقابل معرفی شده است که هریک ماهیت اثر متقابل را از دیدگاه مشخصی بررسی می کند. نتایج روش های مختلف ممکن است با هم یکسان نباشند، اما بهترین نتیجه زمانی حاصل می شود که یک ژنوتیپ با روش های مختلف ارزیابی، نتیجه مشابهی از نظر پایداری نشان دهد. هدف از انجام این پژوهش، ارزیابی اثر متقابل ژنوتیپ × محیط در آزمایش های انجام گرفته در محیط های مختلف جهت تعیین روابط بین ژنوتیپ ها و محیط ها و معرفی پایدارترین ژنوتیپهای لوبیا قرمز بود.
مواد و روش هادر این تحقیق 14 لاین لوبیا قرمز بههمراه ارقام شاهد یاقوت، افق و دادفر در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه های تحقیقاتی خمین، بروجرد، شهرکرد و زنجان بهمدت 2 سال زراعی در شرایط یکسان کشت شدند. پس از تجزیه واریانس مرکب با توجه به معنی دار بودن اثر متقابل ژنوتیپ × محیط، برای تعیین سازگاری و پایداری ژنوتیپ ها از روش های تجزیه AMMI و GGE-Biplot انجام شد. پس از تجزیه AMMI، پارامترهای پایداری AMMI نیز محاسبه شد. علاوه بر پارامترهای پایداری AMMI، شاخص گزینش هم زمان نیز برای هریک از شاخص ها محاسبه شد که حاصل جمع رتبه ژنوتیپ ها بر پایه هریک از شاخص های پایداری AMMI و رتبه میانگین عملکرد دانه ژنوتیپ ها در تمام محیط ها بود
یافته هامعنی دار شدن اثرات متقابل دوگانه و سه گانه ژنوتیپ با سال و مکان (محیط) در این مطالعه نشان داد که ژنوتیپ ها در محیط های متفاوت پاسخ های متفاوتی نشان داده و به عبارت دیگر اختلاف بین ژنوتیپ ها از محیطی به محیطی دیگر یکسان نیست و در این شرایط پایداری عملکرد دانه می تواند مورد ارزیابی قرار گیرد. سهم حدود 2/5 برابری اثر متقابل ژنوتیپ × محیط از مجموع مربعات کل، در مقایسه با اثر ژنوتیپ، بیانگر احتمال وجود گروه های کلان محیطی بود که برخی ژنوتیپ ها حداکثر پتانسیل عملکرد خود را در آن گروه های محیطی نشان می دهند. ژنوتیپ های G12، G5 و G17 بهترتیب با داشتن عملکردهای 3288، 3136 و 3111 کیلوگرم در هکتار بیشترین مقدار عملکرد دانه را در بین ژنوتیپ ها دارا بودند. تجزیه AMMI نشان داد که مولفه اصلی اول تا هفتم در سطح احتمال 1 درصد معنی دار بودند و علیرغم معنی دار شدن تمامی مولفه های مدل، اولین و دومین مولفه اصلی، بیشترین سهم را در بیان اثر متقابل ژنوتیپ × محیط داشتند (66/5 درصد). برپایه نمودار AMMI1 ژنوتیپ های G4، G5، G16، G17 و G12 دارای بیشترین مقادیر (مثبت و منفی) IPCA1 بودند. در مقابل ژنوتیپ های G8، G3، G2، G7 و G11 دارای مقادیر IPCA1 نزدیک به صفر بودند. با اینحال تنها ژنوتیپ G11 عملکردی بالاتر از میانگین عملکرد کل نشان داد و بههمین دلیل می تواند به عنوان ژنوتیپ پایدار با سازگاری عمومی بالا معرفی شود. بر پایه نمودار بای پلات AMMI2، ژنوتیپ های G2، G7، G3 و تا حدودی G8 و G13 به عنوان ژنوتیپ های پایدار معرفی شدند ولی تنها ژنوتیپ G13 در تمامی محیط ها دارای مقدار عملکرد بیشتری بود، بنابراین این ژنوتیپ را می توان به عنوان ژنوتیپ پایدار با عملکرد مناسب معرفی کرد. همچنین هر دو سال یک مکان مورد بررسی دارای همبستگی زیادی با هم بودند به طوری که محیط های Bro1 و Bro2 از یک طرف و محیط های Kho1 و Kho2 و درنهایت Zan1 و Zan2 از طرف دیگر با هم دارای همبستگی مثبت بالا (اثر یکسان) جهت ایجاد اثر متقابل نشان دادند. در مجموع شاخص های انتخاب هم زمان محاسبه شده بر پایه تجزیه AMMI، ژنوتیپ های G11، G17، G7، G13 و G12 به عنوان ژنوتیپ های پایدار با عملکرد بالا معرفی شدند. تجزیه GGE-Biplot بر اساس میانگین عملکرد و پایداری نشان داد که ژنوتیپ های G1، G2، G3، G8 و G7 دارای بیشترین پایداری عمومی نسبت به سایر ژنوتیپ ها علیرغم داشتن کمترین عملکرد بودند. در مقابل ژنوتیپ های G12، G5 و G17 دارای بیشترین عملکرد با پایداری کمتر قرار داشتند. هیچ محیط ایده آلی مشاهده نشد. ولی محیط های Kho1، Kho2 و Sha1 نسبت به محیط های دیگر به محیط ایده آل نزدیک تر بوده و می توانند تا حدودی جهت تمایز ژنوتیپ های مورد مطالعه از آن ها استفاده کرد. از طرف دیگر، ژنوتیپ G12 را می توان به عنوان ژنوتیپ مطلوب که دارای میانگین عملکرد بالا و نیز پایداری عملکرد بالایی باشد، در نظر گرفت. به همین ترتیب ژنوتیپ های G17، G5 و G11 در مرحله بعد نسبت به ژنوتیپ ایده آل قرار داشتند و تا حدودی می توان آن ها را نیز به عنوان ژنوتیپ های مطلوب در نظر گرفت.
نتیجه گیری:
با توجه به تمامی نتایج میتوان ژنوتیپ G12 را به عنوان ژنوتیپ مطلوب که دارای میانگین عملکرد بالا و نیز دارای پایداری عملکرد باشد، در نظر گرفت و در مرحله بعد ژنوتیپ های G17، G5 و G11 قرار داشتند.
کلید واژگان: بای پلات, تنش خشکی, شاخص تحمل, گندمIntroduction and ObjectiveYield under stress conditions has never been an accurate criterion for selecting drought-tolerant genotypes, and the goal of preparing drought-tolerant cultivars has always been to create cultivars that relatively tolerate stress better compared to other genotypes and in the same agricultural conditions, they show less yield loss. In most studies, only the seed yield is considered for the field selection of crops, while some researchers believe that in order to be more efficient in breeding compatible and superior cultivars in arid and semi-arid regions, the indicators that are effective in identifying the stability of cultivars under drought stress conditions should be identified and used them as selection index in addition to seed yield, therefore, the relative uield status of genotypes in drought stress conditions and water conditions is a starting point for identifying and selecting genotypes for improvement in dry environments. In semi-arid regions where the distribution of rainfall is not proportional, the yield potential in stress conditions is not considered the best criterion for drought tolerance, but in addition to yield stability, the comparison of yield in stress and optimal conditions is a more suitable criterion for the reaction of genotypes to moisture stress. Due to the fact that most of the studies related to indicators in crop species and especially wheat are done only in one place and one year and finally in a specific environment and the results are generalized to all environments and the variable effects of year and place are not taken into account in the calculation of indicators. In this regard, this research was carried out to evaluate the genotypes of autumn wheat in terms of drought tolerance, to select the best drought tolerance indices and to identify drought stress tolerant cultivars in different regions of the country's cold climate.
Material and MethodsIn this research project, 20 genotypes under normal irrigation and water deficit conditions in the form of randomized complete block design (RCBD) with three replications in the research stations of Karaj, Mashhad, Miandoab and Arak, in the crop years of 2017-2018 and 2018-2019 were investigated. In order to investigate the drought tolerance of the genotypes, different tolerance and stress sensitivity indices were determined for the genotypes under investigation and the genotypes were grouped based on the sensitivity and tolerance to drought by each of these indices. Principal component analyzing was also used in order to summarize the data and draw a diagram based on the first two components and identify the desired indicators. Finally, biplot analysis was used to group genotypes and indices based on drought tolerance criteria.
ResultsStress decreased the Yield of genotypes, but the amount of reduction was different in different genotypes. The average grain yield for all genotypes under normal irrigation conditions and drought stress at the end of the season was 7.002 and 5.215 tons per hectare, respectively, which showed that the stress conditions caused a decrease of about 25% in grain yield compared to normal irrigation conditions. The environmental and agricultural conditions of different regions and the studied years caused differences in the estimated indices so that the ranking of genotypes changed based on different indices in different years and regions therefore, it is better to carry out studies on stress tolerance indices in several places and several years so that the process of functional changes of different cultivars and genotypes is correctly determined and as a result, there is more confidence in the calculated tolerance and sensitivity indices. Genotypes G4, G2, G16 and G5 showed higher yield in both conditions. STI, MP, GMP, MSTI1, MSTI2, YI, HM, and RR had a positive and significant correlation with grain yield under normal and stress conditions, and therefore, they can be used for more favorable selection of drought tolerant genotypes. Principal component analysis showed that indicators can be grouped using the first two components. The first principal component explained 53.16% of the changes in the total data and had a positive and significant correlation with yield in normal and stress conditions as well as MP, STI, GMP, YI, MSTI1, MSTI2, HM and RDY indicators. Due to the high correlation of this component with yield under normal and stress conditions, this component was named as the yield potential component under normal and stress conditions. The second estimated component justified 42.33% of the total data changes and showed a positive and significant correlation with yield in normal conditions and SSI, TOL, ATI, SSPI and RR indices. It seems that this component is able to identify genotypes that have high yield under stress conditions. Biplot analysis showed that HM, MP, STI, MSTI1, MSTI2, GMP, RDY, YI, and SNPI indices had a positive and high correlation with performance under stress and normal conditions. So that the sharp angles between these indices showed their positive and very high correlation with each other. RDI and YSI indices had a negative correlation with performance in normal conditions and RR, SSI, TOL and SSPI indices had a negative correlation with performance in stressful conditions.
ConclusionIn order to achieve varieties resistant to drought stress by using indices, in order to prevent the mutual effects of the environment in the genotype, the experiments should be carried out in many years and places so that the effects of the environment in the calculated indices can be reduced and more reasonable results can be obtained. Finally, G4, G2, G16, G5 and G17 genotypes can be selected as genotypes with high performance under normal and stress conditions.
Keywords: Biplot, Drought Stress, Index, Wheat -
مقدمه و هدف
تولید ارقام پایدار جدید با عملکرد بالا در مناطقی که با خشکی مواجه هستند ضروری است. عملکرد ارقام مختلف در محیط های گوناگون متفاوت بوده و رتبه عملکردی آن ها از محیطی به محیط دیگر متغیر است. این تغییرات با عنوان اثرات متقابل ژنوتیپ × محیط شناخته می شوند. کاهش اثرات متقابل و پایداری تولید در محیط های گوناگون از اهداف بهنژادی و معرفی ارقام در مناطق مختلف می باشد. هدف از این مطالعه ارزیابی اثر متقابل ژنوتیپ × محیط در مناطق مختلف اقلیم سرد کشور و تعیین ژنوتیپ های ایده آل و معرفی پایدارترین ژنوتیپ گندم در این شرایط بود.
مواد و روش هاجهت بررسی پایداری 17 ژنوتیپ گندم آبی به همراه ارقام شاهد میهن، حیدری و زرینه در شرایط تنش خشکی انتهای فصل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه های تحقیقاتی کرج، همدان، مشهد، جلگه رخ، میاندوآب، اردبیل و اراک در دو سال زراعی 1397 تا 1399 مورد بررسی قرار گرفتند. جهت بررسی پایداری، از روش هایAMMI و GGE-biplot استفاده شد.
یافته هاتجزیه AMMI نشان داد که ده مولفه اصلی اول تا دهم معنی دار بوده و در مجموع نزدیک به 97% از تغییرات اثر متقابل ژنوتیپ × محیط را توجیه می کردند و دو مولفه اصلی اول و دوم در مجموع سهم 46 درصدی را در بیان اثر متقابل ژنوتیپ × محیط داشتند. بر اساس دو شاخص SSASV و SSiWAAS به ترتیب ژنوتیپ های G2، G19 و G4 به عنوان برترین ژنوتیپ ها شناسایی شدند. ژنوتیپ G3 پایدارترین ژنوتیپ بود. تجزیه GGE-biplot نشان داد که ژنوتیپ های G16، G1، G3 و G7 دارای بیشترین پایداری عمومی نسبت به سایر ژنوتیپ ها بودند. ژنوتیپ G16 را می توان به عنوان ژنوتیپ مطلوب که دارای میانگین عملکرد بالا و نیز پایداری عملکرد بالایی باشد، در نظر گرفت. در رتبه های بعدی ژنوتیپ های G12 و G9 قرار داشتند. از طرف دیگر، محیط ایده آلی مشاهده نشد ولی محیط های مشهد، اردبیل و کرج در سال اول به عنوان نزدیک ترین محیط ها به محیط ایده آل، می توانند جهت گزینش ژنوتیپ های برتر گندم در شرایط تنش خشکی آخر فصل در اقلیم سرد ایران معرفی شوند.
نتیجه گیریژنوتیپ G3 به عنوان پایدارترین ژنوتیپ و سپس ژنوتیپ های G16، G1 و G7 دارای بیشترین پایداری عمومی نسبت به سایر ژنوتیپ ها بودند به طوریکه ژنوتیپ G16 به عنوان ژنوتیپ مطلوب که دارای میانگین عملکرد بالا و نیز پایداری عملکرد بالایی بود شناسایی شد. محیط های مشهد، اردبیل و کرج در سال اول نیز میتوانند جهت گزینش ژنوتیپ های برتر مورد استفاده قرار گیرند.
کلید واژگان: اقلیم سرد, تنش انتهای فصل, گندمIntroduction and ObjectiveIt is necessary to develop new sustainable high-yielding cultivars in drought-prone areas. The yield of cultivars in different environments is different and their yield rating varies from one environment to another. Reduction of interaction effects and production stability in different environments is one of the goals of breeding program and introducing cultivars in different regions. The purpose of this study was to evaluate the genotype ×environment interaction effect in different cold climate regions of Iran and to determine the superior genotypes and introduce the most stable wheat genotype in these conditions.
Material and MethodsTo investigate of the stability of 17 wheat genotypes along with Mihan, Heydari and Zarineh cultivars (check cultivars) under water deficit conditions, these genotypes were tested in a randomized complete block designwith three replications in the research stations of Karaj, Hamedan, Mashhad, Jalgarokh, Miandoab and Ardabil in the two crop years 2018 to 2019. In order to check the stability of genotypes, AMMI and GGE-biplot analysis were used.
ResultsAMMI analysis showed that the first ten main components were significant and in total explained nearly 97% of the changes in the genotype × environment interaction and the two main components, the first and the second, contributed 46% to the expression of the genotype × environment interaction. Based on SSiASV and SSiWAAS indices G2, G19 and G4 were identified as the best genotypes, respectively. The G3 was the most stable genotype. GGE-biplot analysis showed that G16, G1, G3 and G7 had the highest general stability compared to other genotypes. G16 can be considered as a desirable genotype that has high average yield and high yield stability. G12 and G9 genotypes were in the next ranks. On the other hand, the ideal environment was not observed, but the environments of Mashhad, Ardabil and Karaj in the first year can be introduced as the closest environments to the ideal environment for the selection of superior wheat genotypes in water deficit condition in the cold climate of the Iran.
ConclusionG3 was the most stable genotype, and then G16, G1 and G7 had the most general stability compared to other genotypes, so that G16 was identified as the desired genotype with high average yield and high yield stability. The environments of Mashhad, Ardabil and Karaj in the first year can also be used to select superior genotypes.
Keywords: Cold climate, Water deficit stress, Wheat -
مطالعه ماهیت اثر متقابل ژنوتیپ×محیط، امکان شناسایی ژنوتیپ های پایدار و سازگار را برای به نژادگران فراهم می آورد و همواره یکی از موضوعات مهم در تولید و آزادسازی ارقام جدید پایدار و پرمحصول در طرح های به نژادی بوده است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی چگونگی واکنش ژنوتیپ ها در هر یک از مناطق مورد بررسی بر اساس مدل های AMMI و GGE بای پلات و درک بهتر از موضوع اثر متقابل ژنوتیپ×محیط و تعیین میزان پایداری عمومی و خصوصی ژنوتیپ ها انجام شد. تعداد 20 ژنوتیپ گندم پاییزه و بینابین طی دو سال زراعی 1397 تا 1399 در نه منطقه (18 محیط) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار ارزیابی شد. به منظور تجزیه و تحلیل سازگاری و پایداری ژنوتیپ ها، از مدل AMMI و GGE بای پلات استفاده شد. نتایج تجزیه AMMI نشان داد که اثر اصلی ژنوتیپ، اثر متقابل ژنوتیپ×محیط و شش مولفه اصلی اول در سطح احتمال یک درصد معنی دار بودند. مولفه های اصلی اول و دوم حدود 51% از مجموع مربعات اثر متقابل ژنوتیپ×محیط را تبیین کردند. بر اساس شاخص های گزینش هم زمان SSiASV و SSiWAAS، ژنوتیپ های G13، G1، G3، G2، G6، G16، و G7 به عنوان برترین ژنوتیپ ها شناسایی شدند. تجزیه بای پلات نشان داد که ژنوتیپ های G1، G3، و G6 با عملکرد متوسط، بیشترین پایداری عمومی را نسبت به سایر ژنوتیپ ها دارا هستند. هیچ کدام از ژنوتیپ ها را نمی توان به عنوان ژنوتیپ های مطلوب که دارای میانگین عملکرد بالا و نیز پایداری عملکرد بالایی باشند، در نظر گرفت؛ ولی ژنوتیپ G16 و در مرحله بعد ژنوتیپ های G1 و G13 نسبت به ژنوتیپ ایده آل قرار داشتند. الگوی چندضلعی بای پلات محیط ها را به دو گروه محیطی (محیط کلان) و ژنوتیپ ها را به چهار گروه تقسیم کرد. اولین گروه محیطی شامل محیط های Kar1، Kar2، Qaz1، Qaz2، Ham1، Ham2، Mia2، Egl1، Jol2، Ard2، و Ara1 بود که در این محیط ها به طور میانگین ژنوتیپ های G16، G17، و G4 دارای بیشترین عملکرد بودند. دومین گروه محیطی شامل محیط های Mas1، Mas2، Mia1، Ard1، Jol1، Ara1، و Egl2 بودند که در این محیط کلان نیز ژنوتیپ های G2، G11، G7، و G12 بیشترین عملکرد را داشتند. بررسی روابط بین محیط ها، همبستگی بسیار بالایی را بین محیط های مورد بررسی نشان داد که حاکی از رفتار مشابه ژنوتیپ ها در اغلب محیط های مورد آزمایش بود.
کلید واژگان: اثر متقابل, پایداری, ژنوتیپ×محیط, ژنوتیپ ایده آلStudying the nature of the genotype×environment interaction provides the possibility of identifying stable and compatible genotypes for breeders, and it has always been one of the important issues in the production and release of new stable and high-yield cultivars in breeding projects. The current research was conducted with the aim of identifying the response of genotypes in each of the studied areas, based on AMMI and GGE biplot models and better understanding of the genotype×environment interaction and determining the level of public and private stability of cultivars. Twenty facultative and winter wheat genotypes were cultivated and evaluated in nine regions (18 environments) during the two crop years of 2017 to 2019 in a randomized complete block design with three replications. In order to analyze the compatibility and stability of genotypes, AMMI and GGE biplot models were used. The results of AMMI analysis showed that the main effect of genotype, genotype×environment interaction effect and the first six principal components were significant at the 1% probability level. The first and second principal components explained about 51% of the sum of squares of the genotype×environment interaction effect. Based on SSiASV and SSiWAAS simultaneous selection indices, genotypes G13, G1, G3, G2, G6, G16, and G7 were identified as the best genotypes. Biplot analysis showed that the genotypes G1, G3, and G6 with average yield had the highest general stability compared to other genotypes. None of the genotypes can be considered as desirable genotypes that have high average yield and high yield stability, but genotype G16 and in the next stage the genotypes G1 and G13 were close to the ideal genotype. Polygon biplot model divided environments into two environmental groups (macro environment) and genotypes into four groups. The first environmental group included Kar1, Kar2, Qaz1, Qaz2, Ham1, Ham2, Mia2, Egl1, Jol2, Ard2, and Ara1 environments, with G16, G17, and G4 genotypes having the highest yield. The second environmental group included Mas1, Mas2, Mia1, Ard1, Jol1, Ara1, and Egl2 environments, and in this macro environment G2, G11, G7, and G12 genotypes had the highest yield. Finally, the examination of the relationships among the environments showed a very high correlation among the investigated environments, which indicated the similar behavior of the genotypes in the most of the tested environments.
Keywords: genotype, yield, Wheat, cold, Region -
نشریه یافته های تحقیقاتی در گیاهان زراعی و باغی، سال یازدهم شماره 2 (پاییز و زمستان 1401)، صص 139 -148
معرفی ارقام جدیدگندم دیم پرمحصول تاثیر زیادی بر افزایش و پایداری تولید در دیم زارهای کشور دارد. رقم کمال حاصل برنامه به نژادی گندم نان در موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور می باشد. این رقم از دورگ گیری بین لاین Sbn//Trm/k253 و لاین 88Zhong218//Ctk/Vee/3/Kvz/Gv//Prl در سال زراعی1380-81 در مراغه تولید شد. ارزیابی نسل های در حال تفکیک در ایستگاه تحقیقات دیم مراغه (87-1382) انجام گرفت. رقم کمال طی سال زراعی90-1389 در قالب آزمایش مقدماتی در ایستگاه های سرد و معتدل ارزیابی و میانگین عملکرد دانه آن2234 کیلوگرم در هکتار بود. در سال1390-91 رقم جدید در قالب آزمایش پیشرفته مقایسه عملکرد بررسی و با 1719 کیلوگرم در هکتار عملکرد دانه انتخاب و به مدت سه سال در آزمایش سازگاری و پایداری عملکرد در ایستگاه های تحقیقاتی مناطق سرد و معتدل سرد دیم ارزیابی شد. میانگین عملکرد دانه رقم جدید و ارقام شاهد آذر 2 و اوحدی در این بررسی به ترتیب 2120، 2066 و 2083 کیلوگرم در هکتار بود. رقم کمال به همراه شاهدهای سرداری، آذر2، هما، اوحدی، باران، صدرا و هشترود طی سه سال زراعی (1395-97) در قالب آزمایشات تحقیقی- ترویجی و پایلوت های انتقال یافته در استان آذربایجان شرقی از نظر عملکرد و سایر صفات زراعی مقایسه شد. در این آزمایشات میانگین عملکرد دانه رقم کمال 2604 و ارقام شاهد متداول منطقه (صدرا، آذر2، باران، هما، اوحدی و سرداری) 2230 کیلوگرم در هکتار بود، که عملکرد دانه رقم جدید 17 درصد نسبت به میانگین شاهدها برتر بود. بر اساس آزمون های پایداری رقم کمال از پایداری عملکرد دانه بالا در طول سال ها برخوردار بود. رقم کمال دارای عادت رشد زمستانه، مقاومت به سرما و خشکی، میانگین تعداد روز تا ظهور سنبله 143 روز (از اول ژانویه)، میانگین ارتفاع گیاه 67 سانتی متر و میانگین وزن هزار دانه 40 گرم است. رقم کمال نسبت به بیماری های زنگ زرد و زنگ قهوه ای حساس ولی از کیفیت نانوایی خوب برخوردار است. این رقم به دلیل دارا بودن ویژگی های مطلوب زراعی برای کاشت در مناطق سرد و معتدل سرد دیم انتخاب و معرفی شده است.
کلید واژگان: گندم دیم, پتانسیل تولید, تحمل به خشکی, تحمل به سرما و عادت رشد زمستانهKamal, is a new winter bread wheat cultivar developed by the national rainfed bread wheat breeding program for the cold and temperate dryland areas of Iran. New cultivar created by crossing between Sbn//Trm/k253 and 88Zhong218//Ctk/Vee/3/Kvz/Gv//Prl in Maragheh Research Station. Kamal was selected from segregating population from F2-F7 in Maragheh (2002-2008) based on agronomic characteristics. Based on results, Kamal grain yield means in preliminary and advanced regional yield trail was 2234 and 1719 kgha-1, respectively. Results of elite trail in cold and moderate research stations (2012-2015) showed that the grain yield mean of Kamal was 2120 and means of Azar2 and Ohadi cultivars were 2066 and 2083 kgha-1, respectively. Kamal cultivar in East Azerbaijan province was compared with conventional control cultivars in the farmer fields for 3 years and the results showed that the average grain yield of Kamal and checks were 2604 and 2230 kgha-1 respectively. Kamal is a winter type variety with time to heading of 143 days, 67 cm plant height, 40, gr. 1000 kernel weight, 11.4% protein content, 20 ml Zeleni numer, 41 degree of hardness, 27% wet gluten and 15 unit of gluten index. Results revealed that Kamal cultivar is tolerant to cold and drought stresses, with suitable earliness, and good bread quality but susceptible to yellow rust and leaf rust, this xultivar way and released in 2019 under the name of Kamal for cold and moderate cold dry areas of Iran.
Keywords: Wheat, grain yield potential, drought tolerant, cold tolerant, winter growth habit -
به منظور تولید لاین های گندم دارای تحمل بالابه تنش های خشکی و سرما،رقم صدرا در سال زراعی 79-1378 از طریق دورگ گیری بین رقم سرداری (والد پدری) با لاین Azadi/Azar (والد مادری) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه ایجاد شد. نتایج حاصل از ارزیابی رقم صدرا در ایستگاه های تحقیقاتی مناطق سرد و معتدل سرد نشان داد که میانگین عملکرد دانه رقم صدرا و ارقام آذر 2 و سرداری به ترتیب 2394، 2332 و 2214 کیلوگرم در هکتار بود و عملکرد این رقم 8 درصد نسبت به شاهد سرداری و 3 درصد نسبت به رقم آذر2 برتری داشت. در مجموع رقم صدرا سازگاری بهتری نسبت به شرایط بهینه اقلیمی نشان می دهد به طوری که، رقم جدید دارای پتانسیل بهره وری بیشتر از آب باران حتی در سال های ترسالی است. بر اساس نتایج، میانگین عملکرد دانه رقم صدرا و ارقام آذر 2 و سرداری در شرایط بارش مناسب به ترتیب 3330، 3045 و 2522 کیلوگرم در هکتار بود. رقم صدرا دارای سازگاری عمومی و پایداری عملکرد مطلوب، تیپ رشد زمستانه، مقاوم به سرما و خشکی، با تعداد روز تا ظهور سنبله 173 روز (از اول ژانویه)، ارتفاع بوته 80 سانتی متر و وزن هزار دانه 35 گرم می باشد. یکی از مهم ترین ویژگی های رقم صدرا کیفیت خوب نانوایی آن است به طوری که رقم صدرا با دارا بودن پارامترهای کیفی مناسب نظیر عدد زلنی33، درصد پروتیین11/3، سختی دانه 47، شاخص گلوتن تر30، شاخص گلوتن 50 و حجم رسوب SDS معادل 55 دارای کیفیت نانوایی بالایی است. رقم صدرا به دلیل عملکرد بالا و دارا بودن ویژگی های مطلوب زراعی برای کاشت در دیم زارهای مناطق سرد و معتدل سرد کشور انتخاب و معرفی شد.
کلید واژگان: گندم دیم, پتانسیل تولید, زودرسی, کیفیت نانواییIn order to produce wheat lines with high tolerance to drought and cold stresses, Sadra variety was generated by a cross between Sardari (male) and promising line Azadi/Azar (female) in Maragheh research station. Results of studies in the cold and moderate cold research stations showed that the grain yield means of Sadra, Azar2 and Sardari cultivars were 2394, 2332 and 2214 kgha-1, respectively, so that grain yield of Sadra was 8% and 3% higher than Sardari and Azar2 check cultivars, respectively. Sadra has a good adaptability to different climatic conditions, so that the new cultivar possess a great potential to be more productive during years with higher precipitation. According to the results, the mean grain yield of Sadra, Azar 2 and Sardari cultivars under optimal rainfall conditions were 3330, 3045 and 2522 kgha-1, respectively. Sadra cultivar has good general adaptability and grain yield stability, winter growth habit, high tolerance to cold and drought stresses, date to heading of 137 days, plant height of 80 cm and 1000 kernel weight of 35 gr. One of the most important characteristics of Sadra is its bread-making quality, so that Sadra with Zeleni number of 33, protein content of 11.3%, hardness of 47, wet gluten content of 30, gluten index of 50 and SDS sedimentation volume of 55 has a great bread-making quality. Based on its high yield potential and other appropriate agronomic characteristics, Sadra cultivar was released for cultivation in the cold and moderate cold dryland conditions of Iran.
Keywords: Wheat, grain yield potential, earliness, Bread-making quality -
اصلاح و معرفی ارقام جدید با ویژگی هایی مانند عملکرد بالا و مقاومت به بیماری ها برای مناطق خاصی از دیم زارها برای پایداری تولید گندم ضروری است. رقم جدید سایین (Azar2/87Zhong 291) حاصل تلاقی رقم آذر2 با لاین 87Zhong 291 (تیپ رشد بینابین، پرمحصول، دانه درشت و مقاوم به زنگ زرد) بود، که به منظور تجمیع ژن های مفید در نتاج این دورگ در سال زراعی 79-1378 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه انجام گردید. میانگین عملکرد دانه رقم جدید و شاهد آذر2 در ایستگاه مراغه (92-1385) در شرایط دیم به ترتیب 2601 و 2493 کیلوگرم در هکتار و با یک بار آبیاری تکمیلی در زمان کاشت به ترتیب 3529 و 3223 کیلوگرم در هکتار بود. بر اساس نتایج، رقم سایین در منطقه اردبیل دارای سازگاری خصوصی بوده و میانگین عملکرد دانه رقم جدید و ارقام اوحدی و آذر2 به ترتیب 1604، 1267 و 1355 کیلوگرم در هکتار بود. در پروژه تحقیقی- تطبیقی در شهرستان نیر استان اردبیل، میانگین عملکرد ارقام سایین و آذر2 به ترتیب 2307 و 2275 کیلوگرم در هکتار بود. رقم جدید نسبت به بیماری زنگ زرد مقاوم، نسبت به بیماری زنگ قهوه ای مقاوم تا نیمه مقاوم و نسبت به سیاهک پنهان معمولی و سیاهک پاکوتاه گندم نیز مقاوم بوده است. رقم جدید دارای تیپ رشد زمستانه، رنگ دانه سفید، میانگین ارتفاع بوته 67 سانتی متر و وزن هزار دانه 33 گرم بوده و مقاوم به سرما، خوابیدگی و ریزش دانه می باشد. در مجموع به دلیل دارا بودن پتانسیل عملکرد بالا، مقاومت به بیماری های غالب مناطق دیم و سایر ویژگیهای مناسب زراعی، این رقم برای کاشت در دیم زارهای استان اردبیل و مناطق مستعد شمال غرب کشور در اقلیم سرد و مناطق دیم با آبیاری تکمیلی توصیه می شود.
کلید واژگان: گندم نان, مناطق دیم سرد و آبیاری تکمیلیRelease of new wheat cultivars with good characteristics such as high yield performance and resistance to diseases for specific regions under rainfed condition is an essential task for sustainability of wheat production. Saein was generated by crossing between: Azar2 and 87Zhong291 (with facultative growth type, high yield performance, good thousand kernel weight and resistance to diseases) in 1999-2000 in Maragheh Research Station. Grain yield means of Saein and Azar2 (as check cultivar) during 2006-2013 cropping seasons in Maragheh Research Station were 2601 and 2493 kgha-1 under rainfed condition and 3529 and 3223 kgha-1 with a supplementary irrigation at the sowing time, respectively. Results showed that Saein had also a specific adaptability in Ardabil regions and grain yield means of Saein (new cultivar), Ohadi and Azar2 (as check cultivars) in Ardabil were 1604, 1267 and 1355 kgha-1, respectively. Results of an on-farm study, in the farmer field in Ardabil province, showed that grain yield means of Saein and Azar2 during 2013-2014 cropping season were 2307 and 2275 kgha-1, respectively. The new cultivar is resistant to yellow rust, resistant to moderately resistant to leaf rust and also resistant to common bunt and dwarf bunt as well as resistant to cold damage, lodging and seed shuttering. New cultivar has winter growth type, white grain color, 76 cm plant height and 33 gr 1000 kernel weight. Based on its good characteristics, this line was released as a new wheat cultivar with the commercial name of Saein in 2015 and was recommended for cultivation in rainfed regions in Ardabil province, in the cold dryland areas in the north west of Iran and also in areas with the potential of supplementary irrigation.
Keywords: Wheat, Saein, yellow rust, Ardabil, Supplementary Irrigation -
نشریه یافته های تحقیقاتی در گیاهان زراعی و باغی، سال هفتم شماره 2 (پاییز و زمستان 1397)، صص 175 -185تنش های خشکی و سرما عوامل تاثیرگذار بر عملکرد دانه و کیفیت گندم هستند. استفاده از پتانسیل ژنتیکی ارقام جدید برای افزایش و پایداری تولید گندم دیم مورد توجه اصلاح گران گندم است. در این راستا رقم هشترود در سال زراعی 80-1379 از طریق دورگ گیری بین دو لایه پیشرفته ایجاد و مراحل گزینش و ارزیابی های اولیه آن در ایستگاه تحقیقات دیم مراغه انجام شد. در آزمایش مقدماتی مشترک (88-1387) میانگین عملکرد دانه رقم جدید 2012 کیلوگرم در هکتار بود که نسبت به رقم آذر2 حدود 13 درصد برتری داشت. میانگین عملکرد دانه رقم جدید در آزمایش مقایسه عملکرد پیشرفته (89-1388) در ایستگاه های تحقیقاتی سرد و معتدل 2492 کیلوگرم در هکتار بود. رقم جدید به مدت سه سال (92-1389) در آزمایش سازگاری در ایستگاه های تحقیقاتی دیم مراغه، قاملو، زنجان، اردبیل، سرارود، شیروان و ارومیه بررسی شد و میانگین عملکرد دانه آن و ارقام آذر2 و اوحدی به ترتیب 2037، 1988 و 1970 کیلوگرم در هکتار بود. رقم جدید در سال زراعی 92-1391 در مزارع کشاورزان شهرستان های مراغه و اهر ارزیابی و میانگین عملکرد دانه ارقام هشترود، آذر2 و اوحدی به ترتیب 1095، 952 و 896 کیلوگرم در هکتار بود. در سال زراعی 93-1392 در شهرستان کنگاور استان کرمانشاه رقم جدید بررسی و نتایج نشان داد که میانگین عملکرد دانه رقم جدید، آذر2 و ریژاو به ترتیب 1800، 1319 و 1332 کیلوگرم در هکتار بود. رقم جدید به دلیل دارا بودن تحمل به تنش های خشکی، سرما، زودرسی، وزن هزار دانه بالا و پارامترهای کیفی مناسب جهت کاشت در مناطق دیم سرد و معتدل کشور انتخاب و معرفی شد.کلید واژگان: گندم, سازگاری, هشترود, عملکرد دانه, زودرسی, مناطق سرد و معتدل دیمHashtrood, is a new winter bread wheat cultivar developed from evaluation of national bread wheat breeding program to cold and moderate dryland areas of Iran. New cultivar created by crossing between two advanced bread wheat lines in Maragheh research station. Hashtrood was selected from segregation populations from F2-F6 in Maragheh (2002-2007) based on its appropriate agronomic characteristics. Results of study on new cultivar in preliminary bread wheat yield trials and advanced regional yield trail in cold and moderate research stations (2008-2010) showed that, means of grain yield were 2611 and 2492 kgha-1, respectively. New cultivar was studied for 3 years (2010-2013) in ERBWYT in Maragheh, Qamlo, Zanjan, Ardebil, Sararood, Shirvan and Uromieh research stations. Based on results means of grain yield for Hashtrood, Azar2 and Ohadi were 2037, 1988 and 1970 kgha-1, respectively. Results of on-farm studies showed that means of grain yield for Hashtrood, Azar2 and Ohadi under farmer fields in East Azerbaijan were 1095, 952 and 896 kgha-1, respectively; and in Kermanshah provinces means of grain yield for Hashtrood, Azar2 and Rijaw were 1800, 1300 and 1332 kgha-1, respectively. Results revealed that Hashtrood cultivar is more tolerant to cold and drought stresses and also posses, earliness, moderate resistant to Ug99, higher 1000 kernel weight and good bread quality and therefore was released in 2015 for planting in cold and moderate cold areas of Iran.Keywords: Wheat, stability, hashtrood, grain yield, earliness, cold, moderate
-
ارقام مناسب و اصلاح شده نقش موثری در افزایش تولید ایفا می نمایند. رقم گندم حیدری حاصل برنامه به نژادی گندم اقلیم سرد کشور است که در سال زراعی 76-1375 از تلاقی لاین Ghk«s»/Bow«s»//90Zhong87 با رقم شیرودی در کرج ایجاد گردید. در سال زراعی 77-1376 نسل F1 و طی سال های زراعی 82-1377 نسل های در حال تفکیک آن در کرج مورد ارزیابی قرار گرفت. این رقم در طول سال های زراعی 87-1383 در آزمایشات مقایسه عملکرد سراسری اقلیم سرد کشور مورد بررسی قرار گرفت. در آزمایشات یکنواخت سازگاری در شرایط آبیاری نرمال و تنش خشکی پس از مرحله گلدهی که در سال های زراعی 87-1385 در 12 ایستگاه تحقیقاتی اقلیم سرد اجرا گردید، رقم حیدری با میانگین عملکرد دانه 7145 کیلوگرم در هکتار در شرایط نرمال و 6032 کیلوگرم در هکتار در شرایط خشکی برتر از رقم شاهد (شهریار) به ترتیب با میانگین عملکرد 6413 کیلوگرم در هکتار در شرایط نرمال و 4507 کیلوگرم در هکتار در شرایط خشکی بود. بیشترین عملکرد دانه رقم حیدری در شرایط آبیاری نرمال به میزان 10600 کیلوگرم در هکتار در سال زراعی 85-1384 از ایستگاه تحقیقاتی همدان گزارش گردید. در پروژه های تحقیقی- تطبیقی و تحقیقی- ترویجی نیز رقم گندم حیدری برتر از ارقام شاهد بود. این رقم دارای تیپ رشد بینابین می باشد. میانگین وزن هزار دانه آن در شرایط آبی و تنش خشکی به ترتیب 41 و 36 گرم، دانه آن سخت با رنگ روشن (زرد کهربایی)، میانگین ارتفاع بوته آن 86 سانتی متر، میانگین تعداد روز تا گلدهی آن (از 11 دی ماه) 128 روز و تعداد روز تا رسیدن آن در شرایط آبی و تنش خشکی به ترتیب 176 و 165 روز و میانگین دوره پرشدن دانه در شرایط آبی و تنش خشکی به ترتیب 48 و 37 روز است. رقم حیدری نسبت به بیماری زنگ زرد واکنش مقاوم، و به بیماری های زنگ قهوه ای و سیاه واکنش نیمه حساس نشان داد و از نظر شاخص های کیفیت نانوایی، در گروه گندم های با کیفیت خوب شناسایی گردید.کلید واژگان: اقلیم سرد, تنش خشکی, آبیاری بهینه, پتانسیل و پایداری عملکردHaydari was developed from the cross between Ghk"s"/Bow"s"//90Zhong87 line and Shiroodi cultivar in Cereals Research Field at Karaj in 1996-97 cropping season. The F1 generation and segregated populations were managed at Karaj from 1997 to 2003. The performance of Haydari was evaluated in breeding nursery trials across all the research stations in cold regions of the country from 2004 to 2008 and in on-farm and verification trials from 2008 to 2014. It expressed grain yield higher than the other genotypes and check cultivars throughout the experiments. High grain yield and tolerance to terminal drought make Haydari well-suited to the cold regions in Iran. The highest grain yield of Haydari was 10600 kg ha-1 under irrigated condition which reported from Hamedan experimental station in 2005-06 cropping season. It displayed resistance to stripe rust and moderate susceptibility to leaf rust and stem rust. Across all experimental sites over two years, the average grain yield of Haydari under optimum irrigation and post-anthesis drought stress conditions was 7.1 and 6.0 t ha-1 compared to 6.4 and 4.5 t ha-1 for Shahryar (check cultivar), respectively. Haydari has exhibited good general baking quality similar to check cultivar Shahryar. It is an awned and facultative in growth habit and its grain is hard and amber. Haydari was registered in 2015 and is appropriate for under optimum irrigation and post-anthesis drought stress conditions in cold regions of Iran.Keywords: Cold zone, Drought stress, optimum irrigation, yield potential, stability
-
با توجه به تنش های محیطی زنده و غیر زنده مختلف در اقلیم سرد کشور، خصوصا سرمای زمستان و سرماهای دیررس بهاره، معرفی ارقام جو آبی مقاوم به سرما و سایر تنش های محیطی از اصلی ترین اهداف به نژادی جو در منطقه سرد کشور است. رقم جدید جلگه با شجره Makouee//Zarjow/80-5151 حاصل دو رگ بین جو رقم ماکویی به عنوان پایه مادری و لاین Zarjow/80-5151 به عنوان پایه پدری و انتخاب در نسل های در حال تفکیک تا رسیدن به خلوص ژنتیکی در بخش تحقیقات غلات می باشد. این رقم دارای واکنش متحمل نسبت به سرمای زمستانه بوده و با میانگین عملکرد 7361 کیلوگرم در هکتار، حدود 450 کیلوگرم در هکتار برتری عملکرد نسبت به رقم بهمن دارد. این رقم زودرس تر از ارقام رایج جو آبی اقلیم سرد بوده و دوره پر شدن دانه آن طولانی تر و دارای وزن هزار دانه بالاتری نسبت به رقم شاهد بهمن می باشد. از دیگر مزایای این رقم پتانسیل عملکرد بالا، تحمل نسبتا خوب آن به سرما، مقاومت بالا به بیماری زنگ زرد و سفیدک سطحی، مقاومت بالا نسبت به خوابیدگی، ریزش دانه و شکنندگی محور سنبله می باشد. رقم جلگه اولین رقم جو آبی معرفی شده در اقلیم سرد کشور است که دو رگ گیری و کلیه مراحل اصلاحی آن در داخل کشور انجام شده است.کلید واژگان: تنش سرما, تیپ زمستانه, تحمل به سرما, پایداری تولیدBecause of different biotic and abiotic stresses in the cold zone of Iran, especially winter coldness and occurrence of sudden cold in the late winter and early spring, release of new barley varieties possessing cold tolerance and resistance/tolerance to other stresses is the main objective of the barley breeding program in this zone. Newly released cultivar Jolge with pedigree of Makouee//Zarjow/80-5151was derived from the cross between cultivar Makouee and line Zarjow/80-5151 as female and male parents, respectively, and subsequent selection among segregating populations till pure line stage at Cereal Research Department. Jolge is tolerant to winter cold and with average grain yield of 7361 kg per hectare which is 450 kg higher than check cultivar Bahman. Jolge mature earlier than other commercial varieties in the cold zone, and also its grain filling period is longer, and its thousand kernel weight is higher than check cultivar Bahman. Other advantages of this cultivar consist of high grain yield potential, high cold tolerance, resistance to yellow rust and powdery mildew, lodging resistance and non-shattering rachis. Jolge is the first released irrigated barley cultivar in the cold zone which its cross and all other breeding procedures is implemented in Iran.Keywords: Cold stress, Winter type, Cold tolerance, Sustainable production
-
تنش کمبود آب می تواند کمیت و کیفیت محصولات زراعی را کاهش دهد. به منظور بررسی اثر اسید سالیسیلیک و تنش خشکی در مرحله زایشی بر خصوصیات زراعی و فیزیولوژیک ژنوتیپ های مختلف گندم، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی در سال زراعی 1392-1391 اجرا شد. آبیاری در سه سطح شامل آبیاری معمول و بدون تنش (شاهد)، تنش خشکی پس از گرده افشانی همراه با محلول پاشی اسید سالیسیلیک و تنش خشکی پس از گرده افشانی بدون محلول پاشی به عنوان عامل اصلی و هفت رقم گندم شامل اروم، زارع، میهن، پیشگام، الوند، بک کراس روشن و لاین C-78-14 به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که تنش خشکی عملکرد ارقام تحت تنش را نسبت به شرایط بدون تنش کاهش داد. رقم اروم نسبت به ارقام دیگر دارای بیشترین عملکرد دانه تحت هر سه شرایط بدون تنش (7/9602 کیلوگرم در هکتار)، تنش خشکی (7/4632 کیلوگرم در هکتار) و تنش خشکی توام با محلول پاشی اسید سالیسیلیک (7/4935 کیلوگرم در هکتار) بود. این رقم تحت شرایط بدون تنش و تنش خشکی از میزان نشت یونی پایینی برخوردار بود. محلول پاشی اسید سالیسیلیک در شرایط تنش خشکی، عملکرد دانه را در ارقام الوند، بک کراس روشن، زارع، میهن، پیشگام، لاین C-78-14 و اروم به ترتیب 6/75، 2/49، 6/28، 21/20، 7/19، 05/12 و 5/6 درصد افزایش داد. در مجموع نتایج این تحقیق نشان داد که تحت شرایط تنش خشکی، رقم الوند و بک کراس روشن بیشترین واکنش را نسبت به محلول پاشی اسید سالیسیلیک نشان دادند.کلید واژگان: تنش خشکی, رشد زایشی, عملکرد دانه, نشت یونیWater deficit stress decreased the quality and quantity of crops. To investigate the effect of salicylic acid and drought stress at reproductive stages on agronomic and physiologicaltraits of different wheat genotypes, an experiment was carried out as split plot based on randomized complete block design with three replications in Agriculture and Natural Resources Research Center of Markazi province, Arak, Iran, in 2012-2013. The experimental factors were included irrigation with three levels (Non-drought stress as control, drought stress after anthesis along with foliar application of salicylic acid (SA) and drought stress after anthesis without salicylic acid) as main factor and seven wheat genotypes (Oroum, Zare, Mihan, Pishgam, Alvand, Roshan-back cross and C-78-14 line) as sub-factor. The results showed that drought stress decrease grain yield of the genotypes compared to normal condition. The maximum grain yield under three conditions, normal (9602.7 kg/ha), drought stress (4632.7 kg/ha) and drought stress along with foliar application of SA (4935.7 kg/ha) was belong to Oroum genotype. This genotype had low ion leakage under both normal and drought stress condition. Foliar application of SA increased the grain yield of Alvand, Roshan-back cross, Zare, Mihan, Pishgam, C-78-14 line and Oroum by 75.6, 49.2, 28.6, 20.21, 19.7, 12.05 and 6.5 percentage, respectively, under drought stress. In total, the results of this research showed that the highest response of agro-physiological traits to salicylic acid was belong to Alvand and Roshan-back cross under drought stress.Keywords: Drought stress, Grain yield, Ion leakage, Reproductive growth
-
کمبود عناصر غذایی خاک یکی از مهم ترین عوامل محدود کننده تولید محصولات زراعی می باشد و مدیریت تغذیه برای رشد بهینه گیاه و افزایش عملکرد و پایداری تولید ضروری است. این آزمایش، به منظور ارزیابی تاثیر کودهای ریزمغذی بر مراحل رشد و برخی شاخص های کمی در ارقام کلزای (Brassica napus L.) زمستانه در سال زراعی 1391- 1390 اجرا شد. به این منظور آزمایشی به صورت طرح کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در اراک اجرا شد. کودها شامل بدون مصرف کود، آهن، روی، منگنز، آهن+ روی، آهن + منگنز، روی + منگنز، آهن + روی + منگنز و ارقام کلزا شامل زرفام، اوکاپی، مودنا و لیکورد به ترتیب به عنوان فاکتور اصلی و فرعی بودند. در این تحقیق، رقم اوکاپی تحت بدون مصرف کود با میانگین 4194 کیلوگرم در هکتار و مصرف روی + منگنز با میانگین 4011 کیلوگرم در هکتار به ترتیب بیشترین عملکرد دانه را تولید کرد. رقم لیکورد در تیمار کودی منگنز با میانگین 3998 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را نشان داد، ولی تفاوت معنی داری بین سطوح تیمارهای مختلف کودی وجود نداشت. رقم اوکاپی بیشترین عملکرد زیستی را به ترتیب در تیمارهای کودی آهن+ روی با میانگین 13666 کیلوگرم در هکتار و روی + منگنز با میانگین 13221 کیلوگرم در هکتار و تیمار بدون مصرف کود با میانگین 12944 کیلوگرم در هکتار نشان داد. در این آزمایش، اثرات متقابل لیکورد × تیمار منگنز، لیکورد × آهن + روی + منگنز و اوکاپی× تیمار کودی آهن + روی + منگنز به ترتیب با میانگین 46/ 35 و 77/ 34 و 23/ 32 درصد بیشترین شاخص برداشت را داشتند. به علاوه برهمکنش لیکورد × تیمار کودی آهن + روی + منگنز بالاترین تعداد خورجین در بوته با میانگین 86 /369 را نشان داد. به طور کلی، عملکرد دانه و اجزای آن در ارقام کلزا، واکنش های متفاوتی به کودهای ریزمغذی نشان دادند. بر اساس نتایج این آزمایش، کشت ارقام اوکاپی و لیکورد و کاربرد کودهای ریزمغذی منگنز و روی + منگنز منجر به افزایش عملکرد دانه کلزا در شرایط اقلیمی اراک گردید.
کلید واژگان: رقم, صفات زراعی, عناصر غذایی, کلزاDeficiency of soil nutrient elements is one of the most important restricting factors of crop production. Hence, management of nutrition is necessary for optimizing of plant growth, yield increment and sustainability of crop production. In order to evaluate growth stages and some quantitative indices in winter rapeseed (Brassica napus L.) cultivars as affected by micronutrient fertilizers, a field experiment was performed in 2010-2011 cropping seasons as a split plot arranged in randomized complete block design with three replications in Arak, Iran. Eight micronutrient fertilizers (Zero as control, Fe, Zn, Mn, Fe + Zn, Fe + Mn, Zn + Mn, Fe + Zn + Mn) and four rapeseed cultivars (Zarfam, Okapi, Modena and Licord) were randomized in main plots and subplots, respectively. The result showed that, Okapi cultivar had the highest grain yield under no fertilization treatment (4194 kg/ha) and Zn + Mn (4011 kg/ha) treatments, respectively. Licord cultivar produced the highest grain yield (3998 kg/ha) at Mn treatment, but there were no significant differences between fertilizer levels. Okapi variety showed the highest biological yield as affected by Fe + Zn (13666 kg/ha), Zn + Mn (13221 kg/ha) and control (12944 kg/ha) treatments, respectively. In this experiment, the interaction between Licord Mn, Licord (Fe + Zn + Mn) and Okapi (Fe + Zn + Mn) had the highest harvest index (35.46, 34.77 and 32.23 percent), respectively. In addition, the interaction between Licord (Fe + Zn + Mn) showed the highest silique number (369.86) per plant. In general, seed yield and its component in rapeseed varieties showed different responses to micronutrient fertilizers. According to the results of this experiment, cultivation of Okapi and Licord varieties and application of Mn and Mn + Zn fertilizers cased to enhance seed yield of canola in Arak climatic conditions.Keywords: Agronomic traits, Nutrient elements, Rapeseed, Variety -
آزمایش حاضر به منظور ارزیابی عملکرد و صفات کیفی دانه و روغن در برخی ارقام زمستانه کلزا (Brassica napus L.) تحت تاثیر کودهای کم مصرف در سال زراعی 1390-91 به صورت کرت های خردشده با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در اراک اجرا شد. تیمارها شامل بدون مصرف کود، آهن، روی، منگنز، آهن + روی، آهن + منگنز، روی + منگنز، آهن + روی + منگنز و ارقام کلزا شامل ‘زرفام’، ‘اوکاپی’، ‘مودنا’ و ‘لیکورد’ به ترتیب فاکتور اصلی و فرعی بود. نتایج نشان داد که رقم ‘اوکاپی’ تحت تاثیر تیمارهای بدون مصرف کود (4194 کیلوگرم در هکتار) و تیمار روی + منگنز (4011 کیلوگرم در هکتار) به ترتیب، بیشترین عملکرد دانه را تولید کرد. در این پژوهش، رقم ‘لیکورد’ در تیمارهای شاهد و آهن + منگنز بیشترین میزان روی دانه را نشان داد. بیشترین میزان مس دانه در رقم ‘مودنا’ و تیمار کودی آهن + روی به دست آمد. بیشترین میزان آهن دانه در رقم ‘مودنا’و تیمارهای کودی آهن و آهن + روی مشاهده شد. همچنین، بیشترین میزان منگنز دانه در رقم ‘مودنا’ و تیمار کودی روی + منگنز به دست آمد. به طور کلی، تیمار کودی روی + منگنز، عملکرد دانه و اسید چرب اولئیک را در رقم ‘اوکاپی’ افزایش داد. بدین ترتیب، این تیمارها در منطقه اراک و شرایط اقلیمی مشابه توصیه می شود.
کلید واژگان: اسیدهای چرب, عملکرد, عناصر کم مصرف, کلزا, کیفیت دانهIn order to evaluate the seed yield and qualitative traits and oil in some winter rapeseed (Brassica napus L.) varieties as affected by micronutrient elements, this experiment was performed during 2011 - 2012 cropping seasons as split plot arrangement in randomized complete block design with three replications, in Arak, Iran. Micronutrient fertilizers including of Zero as check, Fe, Zn, Mn, Fe + Zn, Fe + Mn, Zn + Mn, Fe + Zn + Mn as main plot and rapeseed varieties including of Zarfam, Okapi, Modena and Licord as sub plot, comprised the experimental factors. The results showed that Okapi variety had the highest seed yield as affected by check (4194 kg/ha) and Zn + Mn (4011 kg/ha) treatments, respectively. In this research, Licord variety showed the highest seed content of Zinc at check and Fe + Mn treatments. The greatest seed content of copper obtained in Modena variety and Fe + Zn treatment. The greatest seed content of iron was shown in Modena vatiety, Fe and Fe + Zn treatments. Also, the highest seed content of manganese obtained in Modena variety and Zn + Mn treatment. In general, Zn + Mn treatment increased seed yield and oleic acid in Okapi variety. Hence, these treatments could be recommendable in Arak region and similar agroclimatic conditions.Keywords: Fatty Acids, Micronutrients, Seed Qualitaty, Rapeseed, Yield -
به منظور گروه بندی ایستگاه های تحقیقات گندم کشور، با استفاده از یک شاخص بیولوژیکی، تعداد 15 رقم گندم با تیپ رشد و درجه ورنالیزاسیون متفاوت در 18 ایستگاه تحقیقاتی گندم طی سه سال زراعی (85-1384، 86-85 13و 87-1386) در سه تاریخ کاشت (20 مهر، 10 آبان و 30 آبان) در قالب طرح کرتهای خرد شده با طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار کشت گردید. عملکرد دانه و تاریخ ظهور سنبله بر ای تمامی تیمارها یادداشت و تعداد روز تا ظهور سنبله بعنوان یک معیار مناسب برای واکنش گیاه به شرایط اقلیمی محاسبه گردید. تجزیه واریانس مرکب سه ساله برای عملکرد دانه در تمام ایستگاه های مورد آزمایش انجام و مناسب ترین تاریخ کاشت هر منطقه و همچنین تیپ رشد مناسب برای مناطق مختلف تعیین گردید. در اکثر ایستگاه ها به جز زرقان و اصفهان، تاریخ کاشت اول بهتر از تاریخ کاشت دوم بود ویا اختلاف معنی داری با آن نداشت ولی تاریخ کاشت سوم درهیچ کدام ازگروه ها عملکرد دانه مناسبی نداشت. نتایج تجزیه خوشه ایبر اساس میانگین تعداد روز تا ظهور سنبله ژنوتیپ ها در تاریخ های کاشت مختلف، 18 ایستگاه مورد بررسی را در سه گروه کاملا مجزا قرار داد: گروه اول: ورامین، نیشابور، مشهد، کرج، زرقان، خرم آباد واصفهان، گروه دوم: اردبیل، اراک، همدان، میاندوآب، کرمانشاه (اسلام آباد)، قزوین، زنجان، خوی، جلگه رخ و اقلید،گروه سوم: داراب. در گروه اول و سوم عمدتا ارقام با تیپ رشد بهاره عملکرد بهتری نسبت به بقیه ارقام داشتند ولی در گروه دوم ارقام با تیپ رشد زمستانه و بینابین عملکرد بالاتری را نشان دادند. البته تغییرات مشاهده شده در رفتار ژنوتیپ های بینابین و بهاره در شرایط محیطی برخی از ایستگاه ها می تواند ناشی از تغییرات شرایط آب و هوایی این ایستگاه ها و یا دقیق نبودن اطلاعات موجود در خصوص نیاز ورنالیزاسیون آنها باشد که هر دو موضوع نیاز به بررسی و تحقیقات دقیق تری دارند.
کلید واژگان: گندم نان, روز تا ظهور سنبله, عملکرد دانه, تاریخ کاشت, سازگاری و پایداری عملکردTo classify the wheat breeding research stations of Iran, 15 lines/cultivars with different growth habits and vernalization requirements were grown in three sowing dates (12 Oct., 01 Nov. and 21 Nov.) in 18 research field stations in 2005-2008 cropping seasons. Experiments were carried out as split plot arrangements in randomized complete block design with three replications. Sowing dates were assigned to main plots and genotypes were randomized in sub-plots. Grain yield from all filed stations in three years were analyzed to determine the suitable sowing date for each location. Combined analysis of variance showed that the first date of sowing (Oct. 12) was suitable for most of the locations except Zarghan and Isfahan where the first and second dates of sowing were not significantly different. The third date of sowing was not suitable for any of test locations. Cluster analysis based on mean of the days to heading of genotypes in each date of sowing grouped 18 research stations into three groups:1) Varamin, Mashhad, Karaj, Zarghan, Isfahan, Khorramabad and Neishabour. 2) Ardebil, Arak, Hamadan, Miandoab, Kermanshah (Islamabad), Qazvin, Zanjan, Khoy, Jolgeh Rokh and Eqlid. 3) Darab. In the first and third groups spring wheat genotypes had higher grain yield, whereas in the second group winter and facultative wheat genotypes performed better. -
Zareh was primarily received as an introduction wheat within the Winter Wheat Observation Nursery for Irrigated Areas (WWON-IR) with pedigree of 130L1.11//F35.70/Mo73/4/Ymh/Tob//Mcd/3/Lira from CIMMYT-Turkey in 2001-02 cropping season. Zareh was tested as C-83-8 in yield trials under normal irrigation and post-anthesis drought stress conditions in cold regions of Iran. It outyielded Shahryar (national check cultivar) under normal irrigation (7550 vs. 7254 kgha-1) and post-anthesis drought stress conditions (4893 vs. 4328 kgha-1), so it is recommended for cultivation under both conditions. Zareh is a winter wheat with red kernel. Its average height is 98 cm and it is resistant to the yellow rust. Its average thousand kernel weight under normal irrigation and drought condition was 40 and 31 gram, respectively. Zareh has grains with average protein and gluten content of 11.4% and 31.5%, respectively. Zareh was officially released in September 2010 for cultivation in cold regions of Iran with post-anthesis drought stress conditions.
-
Mihan is a new bread wheat cultivar originated from the cross between Iranian cultivar Barakat with the Chinese cultivar 90-Zhong 87 at Karaj Research Station in 1995-96 cropping season. The F1 plants were grown at Karaj in 1996-97 cropping season, furthermore F2-F6 populations and regional preliminary yield nursery were evaluated at Ardebil Agricultural Research Station during 1997-2003 cropping seasons. Mihan was tested as C-84-8 prior to release. Mihan has been tested in yield trials under normal irrigation and post-anthesis drought stress conditions in cold regions of Iran. It yielded well under both conditions. The mean grain yield of Mihan under normal irrigation and post-anthesis drought stress conditions was higher (7787 and 5967 kgha-1) than the mean yield of national check cultivar Shahryar (7064 and 4714 kgha-1), respectively. Mihan is a winter wheat with amber kernel. Its average height is 84 cm and is resistant to the yellow rust. Its average thousand kernel weight under normal irrigation and drought condition was 43 and 34 gram, respectively. Mihan has grains with average protein and gluten contents of 11% and 26.4, respectively. Mihan was officially released in January 2011 for cultivation in cold regions of Iran with post-anthesis drought stress condition.
-
به منظور مطالعه ژنتیکی تحمل به خشکی در گندم نان از بای پلات داده های دای آلل استفاده گردید. والدین شامل ارقام الوند، بزوستایا، نوید، روشن، گاسپارد، سرداری و شهریار و دورگ های اصلی حاصل از تلاقی آنها در سال زراعی 1387-1386 با استفاده از طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار تحت دو شرایط نرمال و تنش خشکی ارزیابی شدند. تجزیه واریانس تنوع معنی داری بین ژنوتیپ ها برای تمامی صفات مورد بررسی نشان داد. جهت ارزیابی پتانسیل ارقام از روش گرافیکی GGE bi-plot و روش AMMI استفاده گردید. صفات مورد بررسی عبارت بودند از وزن هزار دانه، وزن دانه در بوته، وزن سنبله، طول سنبله، ارتفاع بوته، طول ریشک، طول پدانکل و تعداد دانه در سنبله. برای وزن هزاردانه در هر دو شرایط نرمال و تنش خشکی رقم بک کراس روشن بهترین ترکیب شونده عمومی بود. همچنین ارقام نوید و شهریار بهترین ترکیب شونده های خصوصی برای این صفت بودند به طوری که هیبرید نوید × شهریار بهترین هیبرید شناخته شد، برای سایر صفات هیبرید الوند × سرداری بهترین هیبرید بود. این نتایج بر اساس روش گرافیکی AMMI نیز تایید گردید. همچنین رقم الوند برای وزن هزار دانه بهترین تستر تشخیص داده شد. برای صفت وزن دانه در بوته رقم بک کراس روشن، برای وزن سنبله، طول سنبله، ارتفاع بوته و تعداد دانه در بوته رقم گاسپارد و برای صفات طول ریشک و طول پدانکل ارقام سرداری و الوند دارای بیشترین ترکیب پذیری عمومی بودند.
کلید واژگان: گندم نان, تنش خشکی, دای آلل, ترکیب پذیری, بای پلاتTo study the genetics of drought tolerance in bread wheat, the bi-plot of diallel data was used. Parents (Alvand, Bezostaya, Navid, Roushan, Gaspard, Sardary and Shahriar) and their crosses (without reciprocal crosses) were studied in 2007 using a Randomized Complete Block (RCB) design with three replications under normal and stress conditions. Analysis of variances indicated significant differences among genotypes for all traits. The GGE bi-plot graphical as well as AMMI methods were used for evaluation of cultivar potential. Investigated traits were 1000 kernel weight, kernel weight per plant, spike weight, spike length, plant height, awn length, peduncle length and kernel number per spike. For 1000 kernel weight, Roushan cultivar was the best general combinator. Moreover, Navid and Shahriar cultivars were the best specific combinatory, so that Navid × Shahriar cross was the best hybrid and for all other traits, the Alvand × Sardary was the best hybrid. These results were confirmed by AMMI method. Alvand cultivar was the best tester for 1000 kernel weight. For kernel weight per plant, Roushan cultivar, for spike weight, spike length, plant height and kernel number per plant Gaspard cultivar and for awn length and peduncle length Sardary and Alvands cultivars had the highest general combining ability. -
به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی پایان فصل بر عملکرد، اجزای عملکرد و انتقال مجدد مواد در هشت رقم و لاین گندم نان و همچنین تشخیص رقم ها و لاین های متحمل و حساس به خشکی، دو آزمایش مجزا در قالب طرح بلو ک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی در سال زراعی 88-1387 اجرا شد. در آزمایش اول شرایط تنش خشکی اعمال شد که قطع آبیاری در مرحله بعد از گرده افشانی بود، اما در آزمایش دوم تا آخر فصل رشد، آبیاری به صورت معمول منطقه انجام گرفت. صفت هایی از قبیل عملکرد دانه، وزن دانه در سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، شاخص برداشت، انتقال مجدد مواد پرورده ذخیره شده قبل از گلدهی، میزان مواد پرورده انتقال یافته از پدانکل و ارتفاع بوته اندازه گیری شد. عکس العمل ارقام و لاین های مختلف گندم در دو آزمایش متفاوت بود. تنش خشکی موجب کاهش عملکرد دانه و وزن هزار دانه شد. نتایج این آزمایش نشان داد لاین های C-84-4 و C-82-12 مقاوم ترین لاین ها در دو شرایط بهینه و تنش و لاین C-78-14 و رقم شهریار دارای عملکرد خوب در شرایط بهینه و لاین های C-81-14 و C-83-7عملکرد خوب در شرایط تنش دارند. همچنین شش شاخص شامل میانگین هارمونیک، شاخص تحمل تنش، شاخص تحمل، شاخص بهره وری متوسط، شاخص حساسیت به تنش و میانگین هندسی بهره وری مورد ارزیابی قرار گرفت.این شاخص ها همبستگی بالایی با عملکرد دانه و شاخص برداشت تحت شرایط آبیاری بهینه و تنش نشان دادند. با توجه به رابطه و همبستگی بین شاخص های مقاومت به خشکی شاخص های حساسیت به تنش، میانگین هندسی بهره وری و شاخص تحمل تنش مناسب ترین شاخص ها در هر دو شرایط بودند.
کلید واژگان: تنش خشکی, شاخص های ارزیابی تنش, عملکرد, گندمIn order to investigate the effects of terminal drought stress on yield, yield components and assimilate remobilization in 8 wheat cultivars and lines for introducing of drought tolerance and susceptible ones, two experimental separated designs were occur using randomized complete blocks with three replications. A field study was conducted in 2009 in Agriculture and Natural Resources Experiment Station of Markazi province. The first experiment was water stress in post flowering stage and second experiment was irrigation with normal regime. The yield and yield components, plant height, day to flowering, harvest index and peduncle length were measured in this study. Response of cultivars and lines under optimum irrigation and water stress conditions were different. Water stress reduced most traits a well as yield and yield components. Results showed that some cultivars at water stress condition, showed tolerance and had relatively high yield For example, lines C-84-4 and C-82-12 showed high more tolerance under optimum and water stress, condition lines C-78-14 and Shariar cultivar showed high yield at optimum irrigation and lines C-81-14 and C-83-7 showed high yield at water stress condition. In order to evaluate stress indices among cultivars and lines we used 6 indices such as harmonic mean (Harm), stress tolerance index (STI), tolerance index (TOL), Mean productivity (MP), stress susceptibility index (SSI) and Geometric mean productivity (GMP). Results showed that all of these indices were the best, because there were the greatest correlations between yield and harvest index under water stress and optimum irrigation.Keywords: Drought stress indices, Water Stress, Wheat, Seed yield
- در این صفحه نام مورد نظر در اسامی نویسندگان مقالات جستجو میشود. ممکن است نتایج شامل مطالب نویسندگان هم نام و حتی در رشتههای مختلف باشد.
- همه مقالات ترجمه فارسی یا انگلیسی ندارند پس ممکن است مقالاتی باشند که نام نویسنده مورد نظر شما به صورت معادل فارسی یا انگلیسی آن درج شده باشد. در صفحه جستجوی پیشرفته میتوانید همزمان نام فارسی و انگلیسی نویسنده را درج نمایید.
- در صورتی که میخواهید جستجو را با شرایط متفاوت تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مطالب نشریات مراجعه کنید.