جواد سلیمانی
-
از مقتل ابومخنف تا کتاب الحاویه / نقل خبرهای دهان به دهان / گونه شناسی روایت های واقعه کربلا
-
تحجر یکی از مهمترین موانع دستیابی به کمالات انسانی و اجتماعی است. انسان مبتلا به تحجر، با دادن رنگ تقدس و جاودانگی به برداشت های محدود و ناقص خویش، در مقابل هرگونه سخن حق و استدلال متقنی که در تقابل با عقاید و اندیشه های وی است، مقاومت و ایستادگی می کند. همین امر سبب گردیده است تا این نوع تفکر به عنوان پدیده ای شوم در مسیر رشد و بالندگی فرد و جامعه در تمام ادوار مختلف تاریخی و در بین اقشار مختلف جامعه، شناخته شود. شناخت علل گرایش به تحجر یکی از مهمترین مسایل در پیشگیری و مبارزه با تفکر متحجرانه است. از آنجا که این نوع تفکر در بین بخشی از افراد جامعه در عصر نبوی و علوی نیز ظهور و بروز یافت. این پژوهش با هدف پاسخ به این سوال که علل گرایش به تحجر؛ بر اساس عقل و داده های تاریخی پیرامون عرب جاهلی و خوارج چیست؟ نگاشته شد. لذا در این پژوهش علل گرایش انسان ها به تحجر در دو دسته روانی و فکری عقیدتی با تکیه بر عقل و داده های تاریخی به صورت خاص عرب جاهلی و خوارج تبیین شده است. پژوهش حاضر با بهره گیری از اسناد کتابخانه ای و به روش توصیفی تحلیلی، صورت گرفته است. بر اساس داده هایی که در این پژوهش به دست آمد لجاجت، تصلب و انعطاف ناپذیری و برخی سوگیری های شناختی و ترک تفکر و عقلانیت، پیروی از ظن و حس گرایی، از جمله علل و زمینه های گرایش به تحجر در جهت روانی، عقیدتی و فکری به شمار می روند.
کلید واژگان: تحجر عرب جاهلی, تحجر خوارج, علل گرایش به تحجرThe History of Islamic Culture and Civilization Quarterly Journal of Research, Volume:14 Issue: 50, 2023, PP 129 -146Bigotry is one of the most important obstacles to achieving human and social perfection. By giving the color of sanctity and immortality to his limited and imperfect perceptions, a person suffering from bigotry resists and stands in front of any right words and valid arguments that are in opposition to his ideas and thoughts. This has caused this type of thinking to be recognized as an ominous phenomenon in the path of growth and development of the individual and society in all different historical periods and among different strata of society. Knowing the causes of bigotry is one of the most important issues in preventing and fighting this kind of thinking. This type of thinking emerged among a part of society in the Prophetic and Alavi eras. The main question of this study is, “ What are the reasons for the Jahili and Khawarij Arabs’ tendency to bigotry?” In this research, the causes of people's tendency to bigotry have been explained in two psychological and intellectual-ideological categories, relying on reason and historical data. The present research was carried out using library documents and descriptive analytical method. Based on the findings, stubbornness, rigidity and inflexibility and some cognitive biases and abandoning thinking and rationality, following suspicion and sensationalism are among the causes and grounds of the tendency to bigotry in the psychological, ideological and intellectual directions.
Keywords: Arab Jahili Bigotry, Khawarij Bigotry, Causes of Tendency to Bigotry -
سنت آزمایش، یکی از سنت‌های الهی است که خداوند متعال با فراهم آوردن زمینه‌های آن، بندگان خود را به سمت رشد و تکامل معنوی هدایت می‌کند. در تربیت اخلاقی، به‌عنوان یکی از ابعاد تربیتی انسان، تلاش می‌شود زمینه‌های گرایش به فضایل و روی آوردن به اخلاق حسنه، برای رسیدن به سعادت و کمال جاودانه فراهم آید. به همین منظور، این پژوهش با روش تحلیل و بررسی اسنادی و کتابخانه‌ای، به تبیین آثار تربیتی – اخلاقی سنت آزمایش و نقش آن در تربیت معنوی و اخلاقی انسان، از دیدگاه آیت‌الله مصباح یزدی (ره) پرداخته است. یافته‌ها حاکی از این است که از نگاه آیت‌الله مصباح (ره)، سنت آزمایش که خود یکی از اهداف آفرینش محسوب می‌شود، در شکوفایی استعدادهای درونی انسان، تطهیر گناهان، تنبه و بیداری، توبه و بازگشت به خداوند، رشد و تکامل معنوی و قرب الهی وی تاثیر به‌سزایی دارد.
کلید واژگان: تربیت, اخلاق, سنت, آزمایش, مصباح یزدی (ره) -
اضلاع سه گانه شخصیت علامه مصباح (قدس سره) / نگاهی به ویژگی های علمی، اخلاقی و بصیرتی حضرت آیت الله مصباح یزدیمقدمه
یکی از معیارهای ارزشیابی شخصیت انسان‌ها میزان تاثیرگذاری آنان در دوران خود و بعد از وفاتشان است. براساس اسناد باقی مانده، حضرت آیت‌الله مصباح «رضوان الله تعالی علیه» از آغاز دهه چهل شمسی تا به امروز از شخصیت‌های زنده تاثیرگذار در تاریخ معاصر ایران بوده و میراث فاخر برجای مانده از او موجب استمرار این تاثیرگذاری در آینده خواهد بود. دامنه این تاثیرگذاری منحصر در عرصه داخلی و ایران نبوده، بلکه در حوزه بین‌المللی نیز قابل رصد است. این تاثیرگذاری در سه حوزه علمی- فکری، اخلاقی-عرفانی و بصیرت سیاسی- اجتماعی قابل تقسیم‌بندی است. در این مجموعه‌ی کوتاه مهمترین ویژگی‌های شخصیت آن مجاهد بزرگ میدان علم و عمل در این اضلاع سه گانه بررسی خواهد شد...
-
هدف از این پژوهش، تدوین مدلی برای توسعه شایستگی رهبری مدیران صنعت فولاد بود. روش شناسی این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نوع اکتشافی و به لحاظ نحوه گردآوری اطلاعات از نوع آمیخته بود. ابتدا و در بخش اول پژوهش (کیفی)، گردآوری داده های کیفی مورد نیاز با استفاده از نظریه برخاسته از داده ها و پس از انجام مصاحبه عمیق با استفاده از پرسش نامه 12 سوالی، مطابق با رویکرد سیستماتیک اشتروس و کوربین انجام شد. بعد از مراحل کدگذاری، تعداد 180 گزاره یا مفهوم اولیه از کدگذاری باز شناسایی شد و از ترکیب آنها تعداد 32 مقوله بر اساس کدگذاری محوری به دست آمد. در نهایت، از این تعداد شش مولفه یا ابعاد اصلی مدل طراحی گردید. جامعه آماری پژوهش در بخش کیفی شامل تمامی خبرگان و متخصصان صنعت فولاد بود که با استفاده از روش نمونه گیری غیرتصادفی و با استفاده از تکنیک گلوله برفی، تعداد 21 نفر انتخاب و مصاحبه های عمیق با آنها انجام شد. در بخش دوم پژوهش (کمی)، جامعه آماری شامل مدیران منتخب صنعت فولاد و تعداد نمونه نیز 155 نفر بود. در این مرحله، برازش مدل طراحی شده پس از انجام تجزیه و تحلیل آماری و انجام معادلات ساختاری به کمک نرم افزار PLS بررسی و تایید گردید.
کلید واژگان: رهبری, شایستگی, شایستگی رهبری, توسعه رهبری, صنعت فولادThe purpose of this research was to make and provide a model for developing the competence of the leadership of the steel industry managers. The methodology of this research was applied and exploratory in terms of the purpose and data gathering method was mixed. In qualitative stage, after a deep interview, data gathering has been done based on the Grounded Theory and by using a questionnaire of 12 questions. It was in accordance with the systematic approach of Strauss and Corbin. After coding process, 180 initial propositions or concepts were identified according to open coding and 32 categories were derived from their combination, which were the origin of the axial coding. After that, Six main components or dimensions of the model were designed. Finally the systematic model of the leadership competency development of the steel industry managers was designed. The statistical population of the research in the qualitative stage included all experts of the steel industry that were interviewed according to non-probability sampling and the snowball technique. 21 persons were selected and the deep interviews were done. In the second stage, sample size was 155 and after statistical analysis and structural equations, the fitting of the designed model was verified by using the PLS software.
Keywords: leadership, competency, leadership competency, leadership development, Steel industry -
مقصود از « اخلاق» در این مقال فلسفه اخلاق نیست، بلکه مقصود حکمی است که وجدان، عقل ناب و یا فطرت در باره رفتارهای اختیاری انسان در قلمرو سیاست می‌کند. به این بیان که اگر رفتار اخلاقی انسان در سیاست با کمال نهایی وی سازگار باشد و موجب کمال انسان گردد رفتاری ارزشمند، کمال‌آفرین بوده و فضیلت اخلاقی محسوب می‌شود و در غیراین صورت رفتاری خنثی و یا رذیله به حساب می‌آید. و از آنجا که حکم فطرت انسانی در قلمرو اخلاق کاملا منطبق بر حکم دین است. تعالیم اخلاقی برخاسته از فطرت و وحی هر دو یکدیگر را تایید کرده و دو منبع برای دریافت آموزه‌های اخلاق عملی است؛ ولی عقل ناب یا فطرت در انسان‌های گوناگون همواره شکوفا نیست از این‌رو ما در کنار ارزیابی فرامین عقل در باب اخلاق سیاست باید سرانجام دستورات اخلاقی دین را به داوری طلبیده و در مواردی که عقل ناب حکمی نمی‌دهد باید به دین متوسل شویم...
-
ورود غرب گرایی در ایران / از زبان شاهدی ژرف اندیش/ برگرفته از کتاب «استحاله نهضت مشروطه»
در آستانه‌ی نهضت مشروطه، دو مشکل اساسی ظلم و فساد دربار و نفوذ استعمار در جامعه‌ی ایران بسترساز انقلاب مشروطه شده است. ولایات دربار را به حاکمان آنها فروخته، شاه درآمد آن را صرف هزینه‌های هنگفت دربار و سفرهای خارجی خود به فرنگ می‌کرد. سفرهای شاه به اروپا احساس کهتری نسبت به مغرب زمین و پیشرفت‌های آنان را فراهم نمود به طوری که به جای تکیه بر داشته‌های خودی و استعدادهای درونی، راه رسیدن به پیشرفت و توسعه‌ی مادی را نگاه به دست دشمنان و مصالحه با استعمار و سپردن امتیاز به بیگانگان دیدند.
-
در سال‌های اخیر تعداد روزافزونی از پژوهشگران به تحلیل نقش و کارکردهای تربیتی دین و جهت‌گیری‌های مذهبی در تقویت ابعاد روان‌شناختی دانش آموزان اهتمام داشته و تلاش کرده‌اند تا رابطه متغیر جهتگیری مذهبی را با مفاهیم اخلاقی در لایه‌های مختلف جامعه مورد بررسی قرار می‌دهند. بر این اساس هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین جهتگیری مذهبی و سلامت روان دانش آموزان دوره متوسطه است. بنابراین به عنوان یک مطالعه توصیفی- پیمایشی با استفاده از نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای 248 نفر از دانش آموزان دختر و مقطع متوسطه به عنوان گروه نمونه انتخاب گردیدند. داده‌های مورد نیاز با بهره‌گیری از دو آزمون جهتگیری مذهبی آلپورت ، پرسش‌نامه سلامت عمومی جمع آوری شد. در تحلیل داده‌ها علاوه بر آماره‌های توصیفی از ضریب همبستگی پیرسون و آزمون t بهره گرفته شد. نتایج این مطالعه نشان داد که بین مذهب یا مذهبی بودن و سلامت روانی رابطه‌ای مستقیم وجود دارد. هر چه جهتگیری مذهبی درونی‌تر می‌شود، سلامت روانی بالاتر می‌رود. هر چه جهتگیری فرد در زمینه مذهبی بیرونی‌تر می‌شود احساس خستگی و نشانه‌های بدنی نیز بیشتر می‌شود
کلید واژگان: جهت گیری مذهبی, بهداشت روان, دانش آموز, دوره متوسطهIn recent years, increasing numbers of researchers have been studying the role and functions of religious education and religious orientations in strengthening students' psychological dimensions and have tried to study the relationship between religious orientation and ethical concepts in different layers of society. Therefore, this study aims to investigate the relationship between religious orientation and mental health of high school students. So, as a descriptive-survey study, 248 female and high school students were selected as a sample group using multistage cluster sampling. The data were collected using Allport’s Religious Orientation Scale (ROS), General Health Questionnaire (GHQ). In addition to descriptive statistics, Pearson correlation coefficient and t test were used for data analysis. The results of this study showed that there is a direct relationship between religion or religious beliefs and mental health. The findings have also revealed that the more internal religious orientation will lead to the higher the mental health. This is while the greater the orientation of the individual in the field of religious externality will be resulted in the greater the feeling of fatigue and physical symptoms.
Keywords: Religious Orientation, mental health, Students, Secondary Education -
سیاست ورزی در چهار قبا / نگاهی به کارنامه سیاسی و مبارزاتی یزدی از چه ار زاویه
-
مقاله حاضر که به بررسی سیره اهل بیت(ع) در برخورد با بیگانگان می‌پردازد، حاصل تلاش پژوهشگر ارجمند جناب حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر جواد سلیمانی است که این موضوع را بررسی و تحلیل کرده است. بخش‌هایی از این مقاله، از متن سخنرانی ایشان در کانون طلوع مورخ 1392/7/7 با عنوان«ماهیت نرمش قهرمانانه از زاویه تاریخ» است که توسط خود ایشان ویرایش شده است. ضمن تشکر از این عضو هیات علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، این مقاله خواندنی را به شما خوانندگان ارجمند تقدیم می‌کنیم...
-
یکی از سنت های عام الهی که در سراسر تاریخ و در همه جوامع جریان دارد، سنت نزاع حق و باطل است. بر اساس آیات قرآن کریم مانند: 18 انبیاء، 81 اسراء، 17 رعد، 48 و 49 سبا، حق و باطل به طور مستمر با هم درگیر می شوند و این درگیری به غلبه حق بر باطل منتهی می شود. درباره چیستی ساحت های غلبه حق بر باطل و سلطه سیاسی، نظامی و اقتصادی حداکثری اهل باطل در جوامع مختلف، نظرهایی از سوی مفسران در مطرح شده است؛ آنان در تفسیر آیات مذکور، به نحله های گوناگونی تقسیم شده اند؛ برخی از آنان سعی کرده اند با مقید کردن معنای حق و باطل در آیات مربوطه، دایره غلبه حق بر باطل را در ساحت خاصی مانند: حجت، باور یا رفتار حق و باطل محدود نمایند، اما علامه طباطبایی این غلبه را در همه عرصه های ظاهری و باطنی حیات اجتماعی بشر می داند. در این مقاله مفهوم و دامنه غلبه حق بر باطل و سرانجام تفسیرهای غلبه حق از منظر تفسیر المیزان بررسی شده است.کلید واژگان: آیه 18 انبیاء, آیه 81 اسراء, آیه 17 رعد, غلبه حق بر باطل, تفسیر المیزانConfrontation between truth and falsehood as one Divine tradition has been and will be current all over the world for ever. According to 18 of Anbia, 81 of Asra, 17 of Ra`d and 48-49 of Saba` truth and falsehood encounter one another continuously and this encounter leads to truth`s triumph. Commentators have given different views on the grounds of truth`s victory over falsehood and hegemony of majority of false people in the field of politics, military and economics in various societies. Regarding the problem, Commentators have been divided into groups; some, limiting the meaning of truth and falsehood in the verses, have limit truth`s triumph to special fields of belief or true and false deed. Allamah Tabatabaei, however, has viewed the triumph to be in all outward and inward areas of society. The paper, meaning and area of the triumph and, finally, comments on the triumph in Almizan have been studied.Keywords: Verse 18 of Anbia, Verse 81 of Asra', Verse17 of Rad, Truth's Triumph over Falsehood, Commentary of Almizan
-
یکی از جبهه‌های مهم و تاثیرگذار صدر اسلام، جریان نیروهای وفادار به اهل‌بیت(علیه السلام) هستند. اینان کسانی بودند که مرجعیت دینی و سیاسی اهل‌بیت(علیه السلام) را قبول داشتند و حاکمیت جامعه اسلامی را از آن اهل‌بیت(علیه السلام) می‌دانستند و در ضرورت حمایت از آنان تردیدی نداشتند...
-
جریان‌های صدر اسلام را از یک زاویه می‌‌توان به هشت جریان تقسیم کرد که در سه جبهه قرار می‌گیرند. جبهه اول، جبهه مقاومت در راه حق است که ما آن را «جبهه رهروان اهل بیت(علیهم‌السلام)» می‌نامیم. جبهه دوم «جبهه معارضان اهل بیت (علیهم‌السلام)» است که مخالف حق‌اند. جبهه سوم هم «جبهه اعتزال» و به تعبیر دیگر «جبهه جداشده از حق و باطل» است...
-
اگزیستانسیالیسم یکی از مکاتب فلسفی غرب به شمار می آید، محور پژوهش های این مکتب انسان است؛ از این رو به مکتب اصالت وجود انسان شهرت یافته است؛ این مکتب در مقام نخست هویت انسان را مورد بررسی قرار می دهد و حامی فردیت انسان است و آزادی انتخاب را مهمترین وجه ارزش انسان معرفی می کند و کمال انسان را در رهیدن از هر قیدی حتی خدا و دین می داند؛ سرشت و فطرت ثابت انسانی را انکار می کند و انسان را سازنده سرشت خود می داند، و معتقد است زندگی در دنیای مادی موجب ازخودبیگانگی انسان می شود و سرانجام هرگونه ارزش مطلق برای انسان را نفی کرده و به بی معنا بودن زندگی رای می دهد؛ در این مقال دلایل اگزیستانسیالیسم درباره هویت انسان طرح و نقد برون دینی شده است.
کلید واژگان: اگزیستانسیالیسم, انسان شناختی, اصالت وجود, آزادی, از خودبیگانگیExistentialism is considered as one of the western philosophical schools. Man is the pivot of researches in this school; therefore, it is well known as the school of fundamental reality of human existence. In the first place, this school examines man's identity, supports individuality of man and regards freedom of choice as the most important aspect of the man's value. It also believes that human perfection is attained through getting released from any constraint, even the constraints of God and religion. This school denies the constant human nature and regards man as a creator of his own nature. It supposes that life in the materialistic world leads to self-alienation and denies the use of any absolute value for human and emphasizes on the meaninglessness of life. This paper investigates the existentialism's viewpoints about man's identity and offers an extra religious criticism.Keywords: Existentialism, anthropology, fundamental reality of existence, self, alienation -
انقلاب مشروطیت از مقاطع بسیار حساس و تاثیرگذار در تحولات سیاسی اجتماعی ایران به حساب می‌آید به گونهای که بسیاری از نزاعها و چالش‌ها و واکنشهای میان نیروهای مذهبی و غیرمذهبی ایران در حقیقت از آن زمان آغاز گردیده اند؛ از جمله، برای نخستین بار تعامل بین جریان روحانیت و جریان روشنفکری در مشروطه آغاز گردید. در ابتدای نهضت، به ظاهر بین دو جریان مذکور همگرایی صورت گرفت، ولی به تدریج، به جدایی و سرانجام مقابله کشیده شد. در این میان، شیوه برخورد روحانیت در برابر منورالفکران از مسایل قابل تامل است. از این رو، در این مقال کوتاه سعی شده است تا استراتژی روحانیت در برابر پدیده انحراف در مشروطه مورد بررسی قرار گیرد اما پیش از پرداختن به این مساله و شیوه برخورد روحانیت و عالمان دینی با پدیده انحراف در انقلاب مشروطه، تذکر چند نکته ضروری مینماید...
-
در صدر اسلام یک تقسیم‌بندیی بر مبنای فرهنگ قرآن در جامعه وجود داشت. قرآن کریم جامعه را به جامعه جاهل و جامعه حکیم تقسیم می‌کند. از منظر قرآن مجید، جامعه زمان بعثت رسول خدا (ص) جامعه جاهل می‌باشد. مثلا در آیه‌ای می‌فرماید: «ولا تبرجن تبرج الجاهلیه»، خداوند خطاب به زنان پیامبر فرمود مثل زنان دوران جاهلیت زینت‌آرایی نکنید و زینت‌هایتان را نشان ندهید. یا می‌فرماید: «یظنون بالله ظن الجاهلیه»، برخی در جنگ احد فرار کردند، این‌ها مانند دوران جاهلیت نسبت به خدا گمان ناروایی داشتند و احساس کردند که خدا مومنان را یاری نمی‌کند؛ نصرت الهی دروغ است، وعده دروغ است. یا گاهی خداوند به تعصبات آنها اشاره می‌کند و این تعصبات را از جاهلیت می‌داند: «حمیه الجاهلیه»...
-
سنت های الهی حاکم بر جامعه و تاریخ از عوامل محرک تاریخ به شمارمی آیند که بسیاری از عوامل روبنایی سیر تاریخ تحت حاکمیت آنان قرار دارند؛ یکی از عام ترین این سنت ها«آزمایش» است که آیات فراوانی از قرآن مجید بدان اختصاص یافته است. در این مقاله اهداف خرد و کلان سریان سنت ابتلا در تاریخ از منظر قرآن مجید بررسی شده است. در یک تحلیل عقلی، سنت آزمایش در قرآن دو هدف کلان «تمحیص و نمایاندن چهره مومنان واقعی» را تعقیب می کند و سایر اهداف، جزئی و زیرمجموعه این دو هدف محسوب می شوند؛ بدین سان تربیت بهترین انسان صالح، ساختن انسان مسئول و تاریخ ساز، رجوع به سوی خدا، قدرشناسی و بسترسازی هدایت، زیرمجموعه هدف کلان تمحیص قرار می گیرند و آشکار کردن مجاهدان، صابران و خائفان، تحت عنوان نمایاندن چهره مومنان واقعی مطرح می گردند.
کلید واژگان: سنت های الهی, فلسفه تاریخ, ابتلا و آزمایش, قانون مندی تاریخ, عوامل محرک تاریخDivine traditions in society and history are counted as moving agents for history under which external agents act. One of the most overall traditions is known as Divine examination to wich have referred in many verses. In the paper, all the ends of the tradition of Divine examination in history have been Quranicly studied. In a reasonable analysis, the tradition has been known to be of two great goals of purification and showing real personality of the believers; other goals are put under two. In this way, training the most religiously desirable man, a history maker and responsible one, turning heart to God, appreciating and preparing the ground for guidance are put under the former; while presenting soldiers of holy war, patients and the afraid under the latter.Keywords: Divine traditions, philosophy of history, trial, examination, traditionality of history, impellent forces of history -
نخبگان تاثیرگذار در عصر حاکمیت امیر مؤمنان7 به انحرافات و بیماری هایی مبتلا شدند که موجب مقاومت آنان در برابر اصلاحات امیر مؤمنان گردید.
یکی از مهمترین بیماری های آنان مساله رشک و کینه بر امیر مؤمنان بود که در اموری چون تعصب های قومی، ضربه دیدن از شمشیر آن حضرت در جنگ های صدر اسلام و عقده های شخصی ریشه داشت.
دومین انحرافی که برخی از خواص را به مخالفت با آن حضرت کشانید، منافع مادی بود. اشرافی گری مانع از آن می شد که آنان روش عدالت محورانه امیر مؤمنان را تحمل کنند. ازاین رو، با سیاست تساوی در تقسیم بیت المال مبارزه کردند.
تفسیر به رای و بدعت نهادن در دین، انحراف سومی بود که در میان نخبگان و سران اصحاب رسول خدا9 رواج یافت و در دوران حکومت علی7 تاثیرگذار شد. این عوامل و برخی امور دیگر، موجب فاصله گرفتن خواص از آن حضرت و مخالفتشان در قالب عدم بیعت، خودداری از حضور در جنگ ها، بر پا کردن جنگ علیه آن حضرت و یاری کردن مخالفان وی شد.
کلید واژگان: علی7, حکومت علوی, خواص, نخبگان, اشرافیت, حسادت, تفسیر به رایAt the time of Amir al-Mu’menin ‘Ali’s rule, the influential elites gradually deviated from the right path and committed some evil deeds which, in turn, paved the ground for them to resist against Imam ‘Ali’s reforms. One of their misconduct was that they developed a sense of envy of and enmity towards Amir al-Mu’menin, which had its root in such worldly affairs as ethnic dogmatism, their serious defeats and failures in battles in which they were put to Imam Ali’s sword, and personal grudges.The second corruption they were involved in, which led them to rise in rebellion against Amir al-Mu’menin, was their material interests. Their aristocratic life prevented them to follow Amir al-Mu’menin’s system of government based on justice. Hence they put up struggle against his policy of fair distribution of the treasury of the Islamic state.Interpretation of the Qur’an by the free play of (arbitrary) personal opinion and developing innovation (bid‘a) in religion was another deviation which occurred among the elites and the heads of the companions of the Prophet who exercised their influence at the time of Imam Ali’s rule. These and some other contributing factors caused theelites to distance themselves from Amir al-Mu’menin by establishing innovation, refraining from taking part in battles, waging wars against Imam Ali and assisting his enemies. -
گستردگی دامنه تاریخ و احاطه نداشتن بر آن، ناممکن بودن آزمایش نظریه های تاریخی، آن گونه که در علوم تجربی مقدور است و خطاپذیری ویژه گزاره های تاریخ، فرایند اثبات قانونمندی و استخراج سنت های حاکم بر تاریخ را از طریق مطالعات تاریخی و اجتماعی بسیار دشوار ساخته است؛ به گونه ای که بسیاری از نظریه های مدعیان کشف قوانین تاریخ، پس از مدتی باطل می شوند. در چنین شرایطی، استمداد از آموزه های خطاناپذیر وحی می تواند راه گشای مسیری باشد که علم توانایی ایجاد آن را ندارد.
در این نوشتار، نگرش ها و استنباط های قرآنی شهید صدر قدس سره درباره اصل سنت مندی تاریخ و برخی از سنت های حاکم بر آن به صورت مختصر، منظم و منسجم بیان شده است. شهید صدر در برخی از حوزه های فلسفه تاریخ، دیدگاه های بدیعی را از قرآن مجید استنباط کرده است که شایسته توجه و بررسی می باشد.
کلید واژگان: فلسفه تاریخ, قانونمندی تاریخ, سنت های الهی در تاریخ, شهید صدرThe extended domain of history, failure to capture history in its overall aspects, impossibility of testing historical theories as it occurs in empirical sciences, and the fact that historical propositions are thought to be susceptible to error have made it very difficult to prove that history is rule-governed, and to extract the established precedents(sunnahs)governing history through historical studies, so that many theories presented by those who claim to have discovered rules of history are nullified after a lapse of time. In such circumstances, resorting to infallible teachings of revelation can open a way notpossible through science.In the present paper, Shahid Sadr's Quranic attitudes and deduction on the principle of rule-governedness of history and some established precedents governing history have been stated in a brief, ordered and consistent manner. Shahid Sadr has deduced - from the Holy Qur’an - innovative views in some of the areas of philosophy of history, whichdeserve attention and investigation -
هر یک از سنن الهی حاکم بر تاریخ، براساس حکمت خاصی در نظام هستی قرار داده شده است و ارتباط حساب شده و هماهنگی با سایر سنن الهی حاکم بر تاریخ دارد، که تحقیق درباره آن بینش انسان را در باب تطورات جامعه و تاریخ عمق می بخشد. این مقاله با رویکرد نظری و با روش مطالعه اسنادی، و با هدف بررسی حکمت استقرار، فرآیند تطور و روابط سنت آزمایش یکی از سنت های الهی حاکم بر تاریخ با سایر قوانین الهی حاکم بر جامعه و تاریخ از منظر قرآن کریم تدوین یافته است. بررسی نوع ارتباط سنت مذکور با سنت هایی از قبیل تداول قدرت، تزیین نعمت های دنیوی، بعثت پیامبران، تنازع، وجود تفاوت ها، مسئولیت، امهال، مکر، استدراج و تقدیر رزق از نکات تازه این مقاله به شمار می رود. تدبر در آیات و دیدگاه های مفسران قرآن، مهم ترین مددکار ما در این مقاله به شمار می آید.
کلید واژگان: قرآن, سنت های الهی, آزمایش, امتحان, روابط سنن الهی -
قانون مندی تاریخ از منظر عقل و دین
در بخش نخست این مقاله، قانون مندی تاریخ از منظر عقلانی مورد بررسی قرار گرفت، و اثبات شد که تحولات تاریخ نیز مانند همه کنش ها و واکنش های هستی، مشمول نظام علی و معلولی بوده و هویت مشترک انسان ها به عنوان سلول های اصلی جامعه و تاریخ، وجود قوانین مشترک را در تاریخ توجیه می کند و این سنت مندی تاریخ با آزادی انسان ها منافات ندارد، چرا که در پدیده ها و حوادث انسانی و اختیاری، همواره یکی از اجزای علت تامه، اراده خود انسان هاست. اکنون در این بخش، برخی از ادله دینی سنت مند بودن تاریخ را مورد بررسی قرار می دهیم که به طور خلاصه می توان گفت: آیات قرآنی که به وجود «سنت های الهی» در تاریخ تصریح نموده، انسان ها را به عبرت آموزی یا سیر و سفر در سرزمین های گوناگون دعوت می نماید و نیز سرگذشت اقوام گذشته را راهنمای هدایت بشر مطرح می نمایند، قانون مندی تاریخ را از منظر دین به وضوح اثبات می کنند.
کلید واژگان: سنت الهی, قانون, سنت, قرآن, تاریخ و عبرتThe Idea of Rule-Governed History from the Viewpoints of Reason and ReligionIn the first part of this article, the idea of the history as being rule-governed was studied, and it was proved that the history, like all other actions and reactions in the universe, is subject to the "cause and effect" order, and the common identity of human beings as the principal building blocks of the society justifies the existence of common rules in history and history as being rule-governed is not inconsistent with human freedom, because in all voluntary and human-related phenomena and events, the very human free will is one of the adequate causes. Now in this part, the writer reviews some of the religious arguments for history as a rule-governed entity. In sum, the Quranic verses While asserting the existence of "Divine Practice" (Divine Sunnah) in history, and inviting human beings to get lessons from the past events or experiences and even ask them to travel to various parts of the world, or considering the histories of peoples in the past as a guide for human beings, clearly proves history to be a rule-governed entity.
-
قانون مندی تاریخ از منظر عقل و دین
دانشمندانی که حرکت تاریخ را دارای مدل خاصی دانسته اند، قانون مندی حرکت تاریخ را مسلم گرفته و در مقابل، برخی کسانی که حرکت تاریخ را اتفاقی و غیر قابل پیش بینی پنداشته اند، در حقیقت بر قانون مندی حرکت جامعه و تاریخ، مهر بطلان زده اند. دسته سومی نیز قانون مندی تاریخ را در مقام اثبات و اکتشاف غیر ممکن شمرده اند. در قرآن مجید و روایات اهل بیت علیهم السلامنیز به صورت مستقیم یا غیر مستقیم بر سنت مند بودن تاریخ تاکید شده و بر همین اساس، انسان ها به عبرت آموزی از سرگذشت پیشینیان دعوت شده اند. از این رو این مسئله را علمای دینی تایید، و امری غیر قابل تردید دانسته اند. ولی در میان مورخان، جامعه شناسان و فیلسوفان تاریخ، چه در اصل قانون مندی تاریخ و چه در نحوه قانون مندی تاریخ، اختلاف هایی دیده می شود. نگارنده در این مقال در بخش نخست، دیدگاه های موجود در باب قانون مندی یا تصادفی بودن تاریخ را بررسی کرده، آن گاه درباره رابطه قوانین حاکم بر تاریخ و آزادی انسان بحث نموده، سپس در بخش دوم، برخی از دلایل قرآنی را در این مقوله مطرح کرده است. در مجموع، مقاله حاضر تصادفی بودن حرکت تاریخ را نقد و بر سنت مندی تاریخ صحه می گذارد و رابطه آن را با آزادی انسان بررسی می کند. گفتنی است به خاطر طولانی بودن مقاله، بخش دوم آن در شماره آینده همین نشریه منتشر خواهد شد.
کلید واژگان: قرآن, فلسفه, تاریخ, تصادف, قانون, سنت و آزادیThe Idea of Rule-Governed History from the Viewpoints of Reason and Religion (1)The scientists who believe that history as a course of events has a certain model have asserted that the course of history is rule-governed. In contrast, some others who have viewed the course of history as casual and unpredictable have actually rejected the idea that society and history are rule-governed. A third group holds this as something impossible to prove or discover.
In the Holy Qur'an and the Imams' sayings too, it is stated - explicitly or implictly - that history is rule-governed; and thus, men are invited to learn something from the history of the people in ancient times. So this view has been asserted and approved by many religious scholars as an undoubtable fact. There can be found, however, some disagreements among historians, sociologists, and history philosophers both on whether or not history is rule-governed and on how it is rule-governed. In the first part of the article, the writer has reviewed the existing views on whether history is rule-governed or casual; then he has discussed the relationships between the rules governing history and human freedom. Then, in the second part, he has presented the Qur'anic reasons on this subject and investigated its relationship with human freedom. It is worth noting that, due to the length of this article, the second part of this article will be presented in the next issue of this journal.
- در این صفحه نام مورد نظر در اسامی نویسندگان مقالات جستجو می‌شود. ممکن است نتایج شامل مطالب نویسندگان هم نام و حتی در رشته‌های مختلف باشد.
- همه مقالات ترجمه فارسی یا انگلیسی ندارند پس ممکن است مقالاتی باشند که نام نویسنده مورد نظر شما به صورت معادل فارسی یا انگلیسی آن درج شده باشد. در صفحه جستجوی پیشرفته می‌توانید همزمان نام فارسی و انگلیسی نویسنده را درج نمایید.
- در صورتی که می‌خواهید جستجو را با شرایط متفاوت تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مطالب نشریات مراجعه کنید.
©2000-2025 magiran.com All Rights Reserved.