رضا شفیعی اردستانی
-
بررسی تاریخی و جامعه شناختی دوران حاکمیت صفویان به دلیل قرابت موضوعات سیاسی و اجتماعی واقع شده در آن دوران با موضوعات امروزی اهمیت ویژه ای دارد. دلیل عمده این قرابت و اهمیت، ذیل سایه گسترده مذهب و فقه ترویجی آن دوران است، لذا بررسی رویکردهای مذهبی آن دوران به ویژه، مکتوبات، آثار و نگرش های علامه مجلسی به عنوان یکی از بزرگترین روحانیون آن عصر حایز اهمیت است. بدین صورت در برابر سوالاتی همچون دلیل گسترش خرافه در جامعه ی مذهبی عصر صفوی نیز تاثیر نظام معرفتی رایج و متاثر از دین و فقه مهم است. باور این پژوهش چنان است که رویکرد روحانیون دوران صفوی به دین چونان دایره المعارفی جامع بود که امکان پاسخگویی صریح و مستقیم را دارا می باشد. این رویکرد جامع که تمرکز خود را بر نقل قرار می داد به تدریج سبب زوال نظام های معرفتی مبتنی بر عقل گردید و شرایط گسترش خرافه را ایجاد کرد. پژوهش حاضر به دلیل اهمیت بررسی این موضوعات در پرتو زمان و تاریخ حادث شده ی آن تلاش دارد در چارچوب نظری جامعه شناسی تاریخی تشریح کننده این روند باشد.
کلید واژگان: صفویه, خرافات, علامه مجلسی, رویکرد دایره المعارفی, دینThe historical and sociological study of the Safavid period is of special importance due to the closeness of the political and social with today's issues. The main reason for this closeness and importance is the widespread shadow of the religion and propagation jurisprudence of that time. Therefore, it is important to study the religious approaches of that time, especially the writings, works and attitudes of Allameh Majlisi as one of the greatest clerics of that time. Thus, in the face of questions such as the reason for the spread of superstition in the religious community of the Safavid era, the social influence of the current epistemological system that has been influenced by religion and jurisprudence is also important. The belief of this research is that the approach of the clerics of the Safavid period to religion was like a comprehensive encyclopedia that has the possibility of explicit and direct answers to everything. This comprehensive approach, which focused on narratives, gradually led to the decline of rational-based epistemological systems and created the conditions for the spread of superstition.Due to the importance of studying these issues under historical attitude, the present study tries to explain this process in the theoretical framework of historical sociology.
Keywords: Safavid, Superstitions, Allameh Majlisi, Encyclopedia Approach, religion -
خرافه دستاورد جامعه ایست که از عقلانیت روی گردانده است. اینکه چرا جامعه ای دینی چون ایران قاجاری به ویژه در دوران پیشا مشروطه در دام خرافه افتاده، پرسشی است که مقاله حاضر در پی آن است. پاسخ ارایه شده متاثر از ادغام ناخوشایند دو جریان فکری متفاوت است: جریان فقه حدیث گرا و جریان تصوف. به صورت کلی نمی توان هیچیک از این دو را مستقلا و اجبارا عامل رواج خرافه دانست، اما حسب شرایط اجتماعی ایران و همچنین به دلیل نزدیکی مبانی معرفتی این دو جریان، تخفیف جایگاه عقلانیت، این امتزاج صورت و با ارایه گونه ای از روش تفکر و زیست اجتماعی، فقه حدیث محور صوفیانه، فضا را برای فقه پویا، اصولی و عقل محور به تنگنا می برد. فقه حدیث محور صوفیانه دارای سرریز خرافه در جامعه است؛ چون علم در این جریان تقلیل می یابد، لذا دین توانایی اصلاحی خود را از دست داده و در نبود پاسخهای عقلانی به مشکلات جدید، خرافه تنها پناه جامعه می گردد. پژوهش پیش رو در چارچوب جامعه شناسی تاریخی و با بهره مندی از روش تحلیل اسنادی، مرور اثار و اسناد مختلف جریانهای فکری عهد قاجار، در پی تشریح این موضوع است.
کلید واژگان: خرافه, عقلانیت, فقه حدیث گرا, تصوف, مشروطهSuperstition is the achievement of a society that has turned away from rationality. Why religious society such as Qajar, especially in the pre-constitutional era, fell into the trap of superstition, is the question that this article seeks.The answer given is due to the unpleasant merging of two different Streams of thought: the stream of jurisprudence-hadith based and the stream of Sufism. In general, neither of these two can be considered independently and necessarily the cause of the spread of superstition, but according to the social conditions of Iran and due to the proximity of the epistemological foundations of these two Streams of thought, reducing the position of rationality, Sufism hadith-based jurisprudence limits the space for dynamic and rational jurisprudence. Sufism hadith-based jurisprudence has overflows of superstition in society; because science is declining in this viewpoint. Therefore, religion loses its ability for correcting and reforming, in the absence of rationality, to answers to new problems; so superstition becomes the only haven of society.The present research is done in the framework of historical sociology and using the method of documentary analysis, by reviewing the works and documents of various intellectual streams of the Qajar era.
Keywords: Superstition, Rationality, jurisprudence-hadith based, Sufism, Constitutionalism -
پژوهشنامه متین، پیاپی 77 (زمستان 1396)، صص 21 -43درصورت یکه گفتمان را منظوم های معنایی تصور کنیم که حول یک دال مرکزی ساما نیافته و تحت تاثیر زمان و مکان قرار دارد؛ تحلیل این گفتمان در بازه های زمانی مختلف اهمیت م ییابد؛ چراکه اصولا گفتما نها ابدی و آرمانی نیستند و از ابتدا تاریخی و زمانمند هستند. لذا تمیز بهتر باز ه های زمانی و گسس تهای احتمالی، کمک شایانی در تحلیل گفتمان انقلاب می کند. این تمایزات زمانی، ضمن بیان تفاوت های گفتمانی، سبب اثبات وجود سوژ ه های متفاوتی نیز م یشوند؛ که متعاقب آن چیستی فضای سیاسی و عملکرد رهبران را تشریح م یکنند. هدف از این پژوهش شرح جایگاه امام به عنوان رهبر دائمی انقلاب در تمام باز ه های زمانی، بر اساس مفهوم سوژه است.
در این پژوهش نویسندگان ضمن تمیز سه بازه زمانی مختلف )از سا لهای بعد 56 تا پیش از ارائه پی شنویس قانون اساسی، زمان نگارش و تصویب قانون اساسی، و دوران بعد از تصویب نهایی قانون( معتقدند که جایگاه امام بر اساس میزان نوآوری و خلاقیت در ارائه گفتمان که لازمه سوژه خلاق و بنیانگذار است و همچنین اسارت سوژه کارگزار در جبر ساختا رهای پیشین، ب هطور متناوب از سوژه کارگزار به بنیانگذار و مجددا به سوژه کارگزار تغییر می کند. این نگرش ضمن تشریح فرآیند انقلاب، بر مسیر دموکراتیک انقلاب ایران و عملکرد امام بر اساس اصول دموکراسی تاکید می کند.کلید واژگان: امام خمینی, انقلاب اسلامی, گفتمان, دموکراسی, سوژه کارگزار, سوژه بنیانگذارMatin, Volume:19 Issue: 77, 2018, PP 21 -43If we take discourse as a semantic system that is organized around a signifier and under the influence of time and place, the analysis of this discourse in various periods of time becomes highly significant. This is because discourses are not ideal and eternal. Instead, they are historical and time-bound from the beginning. Therefore, better differentiation of the intervals and probable breaks will greatly help discourse analysis of the Islamic Revolution. While expressing discourse differences, these interval differentiations bring about proving the existence of various other subjects, consequently facilitating the nature of political atmosphere and the performance of leaders. This research paper intends to expound on the position of Imam Khomeini as the permanent leader of Islamic revolution in all intervals based on the concept of subject.
In this paper, the authors have differentiated three different intervals (1977 until before presentation of the draft Constitutional Law, compiling and ratifying the Constitutional Law, and the time after ratification of the Constitutional Law). They are of the opinion that the position of Imam Khomeini has changed in intervals from agent subject to founding subject and then to agent subject based on the degree of innovation and creativity in discourse presentation that is a must for a creator and founding subject as well as the involvement of agent subject in the determinism of previous structures. While explaining the revolutionary process, this study places emphasis on democratic path of the Islamic Revolution in Iran and Imam Khomeini's performance based on the principles of democracy.Keywords: Imam Khomeini, Islamic Revolution, discourse, Democracy, agent subject, founding subject -
نهضت های اجتماعی در تاریخ معاصر ایران، تا پیش از انقلاب اسلامی، عموما شکست خورده و تداوم نداشته اند. نهضت ملی شدن نفت یکی از این جنبش های ناکام به شمار می رود. در حالی که در 30 تیر سال 1331 بسیج گسترده ای از نیروهای اجتماعی روی داد؛ حدود یکسال بعد، در جریان کودتای 28 مرداد چنین بسیجی امکان پذیر نشد و نهضت نفت بدون مقاومت جدی مردمی سقوط کرد. این پژوهش با تکیه بر مفهوم سازمان در نظریه بسیج منابع چارلز تیلی به تبیین چرایی این فرایند می پردازد. در این راستا، ابتدا با تکیه بر منابع تاریخی به فقدان سازمان در نهضت ملی اشاره می شود و سپس علل آن بررسی می گردد. بر اساس یافته های این مقاله، فقدان اخلاق و فرهنگ سیاسی مطلوب و معطوف به همکاری جمعی از عوامل اصلی این مشکل به شمار می روند. در واقع، چرخه «استبداد، بی اعتمادی و فردگرایی» به ظهور فرهنگی می انجامد که کار سازمانی را سخت و گاه ناممکن می سازد. بنابراین در فقدان فرهنگ سیاسی مطلوب، از جنبش های اجتماعی در ایران انتظار موفقیت نمی رود و جنبش هایی چون نهضت نفت حتی در صورت نبود فشار خارجی، محکوم به شکست بوده اند.کلید واژگان: نهضت نفت, نظریه بسیج منابع, فرهنگ سیاسی, چارلز تیلیSocial movements in the Iranian contemporary history were generally doomed to failure prior to the Islamic revolution. Oil nationalization is one of these futile movements. While on Tir 30th , 1331 a large mass of social forces were mobilized, one year later, on Mordad 28th coup d etat, such a mobilization did not take place and it was how the oil movement declined without any serious public resistance. In this article, relying on the concept of organization in the theory of mobilization of resources proposed by Charles Tilly , we try to explain the reasons why such a procedure took place. In the same vein, first, while referring to historical resources, it is explicated that this national movement suffered from disorganization; the causes of which will then be surveyed. According to the findings of this study, one of the main discovered reasons was loss of proper ethics and political culture and lack of collective cooperation. In fact, the cycle of autocracy, distrust, and individualism results in a culture which makes organizational acts inoperative or even impossible in turn. Consequently, by the time favorable political culture is missing, the success of social movements could not be attained and movements like oil movement were doomed even when foreign pressures were ineffective.Keywords: oil movement, theory of mobilization of resources, political culture, Charles Tilly
-
تغییرات حاصل در محتوای روابط بین الملل و تحولات منطقه ای، ناشی از جهانی شدن، سبب ساز اهمیت یافتن اقوام و اقلیت های قومی-مذهبی در مناسبات امروزی جهان سیاست شده است. به ویژه در منطقه خاورمیانه تحولات و تنش های منطقه ای حاصل از تنوع اقوام و مذاهب و درگیری آنها با یکدیگر، افزون بر ریشه های تاریخی، به سبب تاثیرات جهانی شدن رو به افزایش است، چراکه آگاهی از خود و توانایی برای ایجاد هویت بر اساس آن افزایش یافته است. آنچه در این میان اهمیت دارد دو مطلب است: نخست درک حقیقت مسائل امنیتی خاورمیانه تحت تاثیر مشکلات و تنوع اقوام و دیگری لزوم نگرشی جدید به محتوا و ابزار در فرآیندهای دیپلماتیک. مقاله حاضر با استناد به دیدگاه های مکتب سازه انگاری که معتقد است آنچه اشخاص می خواهند وابسته به این است که با «که» تعامل دارند و تا چه حد به گروه آنان وابستگی دارد، استفاده از اقلیت های قومی و مذهبی در دستگاه دیپلماسی کشور را راهکاری مفید برای حل مسائل و مشکلات منطقه ای ایران می داند. بدین صورت که استفاده از ابزارهای قومیتی و مذهبی ضمن ایجاد باوری سازنده در یک فرآیند دیپلماتیک که منجر به یک سیاست خارجی و دیپلماسی پویا می گردد؛ باعث ایجاد و توسعه همبستگی ملی و کمک به فراید دولت ملت سازی می شود. آنچه متناسب وضعیت ملی ایران است و هیچ گونه تضادی با هویت اصیل ایرانی- اسلامی نیز ندارد.کلید واژگان: دیپلماسی, جهانی شدن, اقوام, ایران و خاورمیانهChanging in international relations content¡ new perspectives and availability of information technologydue to globalization is reason of the importance of ethnicity and religious-ethnic minorities during this time especially in politics. Under the influence of changing in the approaches and factors in international relations¡ diplomacy is also not far from these developments and changing. The important things about this matter are two issues; first¡perception of the security issues in the Middle East that is under the influence of ethnic diversity and second¡ the need for a new approach to content and tools in the diplomatic process. For these two issues¡ choosing a diplomatic approach by ethnic and cultural homogeneity is required¡ the thing that constructivism school has especial ability to analyze and explain. Because according to this theory what people want is who has relation whit them and how much is rate of affiliation and similarities identity whit them and their ethnic. So choosing a person with the same ethnic and religious identities in today's Middle East for an efficient diplomacy is necessary and effective. This manner helps some country like Iran who has Strong historical identity¡ in foreign affair and national solidarity. In brief¡ taking into account today's realities of globalization ¡ethnic and cultural identity and internal conditions¡ choosing new approach for greater participation of ethnic groups in foreign policy and diplomacy seems to be necessary and useful.Keywords: Diplomacy, globalization, ethnic, Iran, Middle East
-
این مقاله در پی پاسخ به این سوال است که چرا روحانیت علی رغم همراهی با جنبش های مردمی، به ویژه مشروطه، از پذیرش جمهوری و همراهی با آن سرباز می زده و با آن ابراز مخالفت می کرده است؟ در پاسخ به این پرسش، این مقاله با رهیافتی تاریخی خواهان رسیدن به این نتیجه است که جامعه ایران، از جمله روحانیون، با توجه به تجربه های حاصله از جمهوری انقلابی فرانسه، جمهوری آتاتورک و نهایتا جمهوری مورد نظر مارکسیست ها و توده ای ها، تصوری سکولار و ضد دین از جمهوری داشت و آن را در تقابل با دین و مشروعیت دینی می دید. بنا بر همین تصور، جامعه ایران برای حفظ تشیع، سلطنتی که مشروعیت خود را وابسته به اسلام می دید، را بر جمهوری سکولار و ضد دین ترجیح می داد. این نگرانی تا زمان طرح مفهوم جمهوری اسلامی توسط حضرت امام خمینی، که محصول بازسازی مفهوم جمهوری غربی بر اساس مبانی اسلام شیعی بود، ادامه داشته است.کلید واژگان: جمهوری, سکولاریسم, روحانیت, مشروطیت, سلطنتPolitical Science, Volume:18 Issue: 2, 2015, PP 137 -167This article is to answer the question related to the disagreement of cleric with the acceptance of republic in spite of tremendous cooperation concerning the movements of people. Following to answer this question and through a historical approach, this article is going to accomplish this outcome that considering the experiences achieved through the revolutionary republic of France, Ataturks republic and finally a republic being Marxists favorite, Irans society including clerics was of secular and anti-religion imagination towards the republic being considered against religion and legitimacy. Thanks to this mentality and in order to preserve Shiism, Irans society preferred monarchy, which regarded its lawfulness relying on Islam, to the secular and anti religion republic.
This concern has been constantly ongoing until planning the concept of Islamic republic owing to the reconstruction of western republic on the basis of the principles of Shiite Islam by Imam Khomeini.Keywords: republic, secularism, cleric, constitutionalism, monarchy
- در این صفحه نام مورد نظر در اسامی نویسندگان مقالات جستجو میشود. ممکن است نتایج شامل مطالب نویسندگان هم نام و حتی در رشتههای مختلف باشد.
- همه مقالات ترجمه فارسی یا انگلیسی ندارند پس ممکن است مقالاتی باشند که نام نویسنده مورد نظر شما به صورت معادل فارسی یا انگلیسی آن درج شده باشد. در صفحه جستجوی پیشرفته میتوانید همزمان نام فارسی و انگلیسی نویسنده را درج نمایید.
- در صورتی که میخواهید جستجو را با شرایط متفاوت تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مطالب نشریات مراجعه کنید.