زینب رحمانیان کوشککی
-
خواجه احمد کاسانی از عرفای بزرگ و نامدار فرقه نقشبندیه در ماوراء النهر است که نوادگانش بعد از مرگ وی مکتبی را به نام کاسانیه یا دهبیدیه پایه گذاری کردند. از این عارف بزرگ قرن دهم، نزدیک به سی رساله به صورت نسخ ه خطی در کتابخانه های کشورهای مختلف به جا مانده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی به هنر تذهیب، صفحه آرایی و ویژگی های به کارگرفته شده در دو نسخه خطی رسایل کاسانی در عصر قاجار؛ نسخه مجلس 335 و نسخه گنج بخش 2262 پرداخته است. صفحات سرآغاز و سرلوح این دو نسخه، شایسته توجه است و در تزیین و آرایه سازی آنها اهتمام فراوانی شده است. صفحات آغازین این دو نسخه، به طور مشابه سرلوح و کتیبه دارد و غالب سرلوحها همان نقش گنبدی و یا محرابی است که بیانگر رواج و پیشرفت هنر تذهیب در دوره قاجار است. گلهای رنگین مرصع گونه در متن تذهیب و گاهی در صفحه آرایی سرلوحه ای این آثار بسیار دیده می شود. میان سطور در صفحات آغازین طلا اندازی شده است و اوراق میانی نسخه ها مجدول هستند. در این دو نسخه، حاشیه های آرایه دار به رنگ قرمز در صفحات آغازین و تمام صفحات وجود دارد؛ اما این حاشیه ها بدون تذهیب، ترصیع، انواع گل، برگ و رنگ است.
کلید واژگان: احمد کاسانی, تذهیب, رسایل, صفحه آرایی, نسخه های خطیKhajeh Ahmad Kasani (866-949 A.H.), one of the famous mystics of the Naqshbandi dynasty in Mavara-o-Nahr, is the founder of the Deh-Bidiyyah or Kasaniyya school, and has more than thirty mystical treatises. Most of these treatises, which are available in manuscript form in various libraries and are few and scattered, have been introduced or corrected in various researches. The current research, with a descriptive-analytical method, is an inquiry on the art of gilding, page layout and the features used in two manuscripts of Kasani's letters in the Qajar era. These include Majlis 335 and Ganjbakhsh 2262, from the point of view of the composition within the text, examining the colors and frequently used motifs. . The beginning and title pages in many editions, including these two editions, are worthy of attention and a lot of care has been taken in decorating and arranging them. The opening pages of these two versions have similar inscriptions, and the majority of the inscriptions are domes or altars, which indicate the prevalence and development of the art of gilding in the Qajar period. Colorful flowers are often seen in the gilded text and sometimes seen in the page layout of the title pages of these works. Between the lines in the opening pages is gilded and the middle pages of the versions are tabulated. In these two editions, there are arranged borders in red on the opening pages and all pages; but these borders are without religion, inlays, flowers, leaves and colors.
Keywords: Ahmad Kasani, Gilding, Letters, Page layout, Manuscripts -
خواجه احمد کاسانی (866 949 ق) از عارفان معروف نقشبندیه ماوراءالنهر است که بیش از سی رساله در حوزه عرفان تالیف کرده است. بیشتر این رساله ها به صورت نسخه خطی در کتابخانه های مختلف موجود و به صورت معدود و پراکنده در چند مقاله یا پایان نامه معرفی و یا تصحیح شده اند. موضوع رساله ها، عرفانی و تعاریف اصطلاحات گاه مشابه کشف المحجوب و گاه شرح دیدگاه های بهاءالدین نقشبند است. البته در این میان دیدگاه های خاص و متفاوت عرفانی وی نیز دیده می شود. پژوهش حاضر به شیوه توصیفی تحلیلی، تلاش دارد ضمن مطالعه رساله های کاسانی، دیدگاه های عرفانی وی و تعاریفش را از برخی اصطلاحات بررسی کند. یافته های پژوهش نشان می دهد کاسانی در بیان دیدگاه ها و اصطلاحات عرفانی، از الگوی معرفتی خاصی پیروی نمی کند و در هر رساله، موضوعی مشخص را محور قرار داده است. در بیشتر رساله های وی به صورت تقریبی مطالب پراکنده و پرتکرار درباره برخی اصطلاحات عرفانی چون: فنا و بقا، غیبت و حضور و... دیده می شود. تعاریف وی از این اصطلاحات گاه برگرفته از کتاب های عرفانی پیشین و گاه برساخته خودش است. کاسانی در شرح موضوعات عرفانی به شدت تحت تاثیر مولانا است و در رساله های وی استشهاد به ابیات مثنوی بسیار دیده می شود.
کلید واژگان: احمد کاسانی, رساله های عرفانی, نقشبندیه, مولوی, اصطلاحات عرفانیJalaluddin Ahmad Kasani (866-949 AH) is one of the famous Naqshbandiyya mystics of Transoxiana who has written more than 30 treatises in the field of mysticism. Most of these treatises are available as manuscripts in various libraries and have been introduced or edited sparsely in a few articles or dissertations. The subject of the treatises is mysticism; in some, the mystical terms are dealt with in the manner of the book Kashf al-Mahjoub; in some, the views of Baha-ud-Din Naqshband Bukhari are discussed. Of course, special and different mystical views of Kasani can also be found in these treatises. In the present research, which has been done in a descriptive-analytical method, an attempt has been made to examine his mystical views and his definitions of some terms, in addition to studying the treatises. The findings show that Kasani does not follow a specific epistemological model in expressing mystical views and terms and in each treatise, he focuses on a specific topic. In most of the treatises, scattered and repetitive data about some mystical terms can be seen such as annihilation and immortality, absence and presence, etc. His definitions of these terms are sometimes taken from previous books and sometimes made by himself. Kasani is strongly influenced by Rumi in his description of mystical subjects; there are many citations to Masnavi Manavi in his treatises.
Keywords: Jalaluddin Ahmad Kasani, Mystical Treatises, Naqshbandiyya, Rumi, Mystical Terms -
نسخه‌های خطی، میراث گران‌بهای فرهنگی است که تصحیح و احیای آنها به حفظ و ارتقای علوم و معارف اسلامی‌ایرانی کمک فراوانی می کند. بسیاری از آثار عارفان به‌صورت نسخه خطی در کتابخانه‌های مختلف موجود است که از آن میان می‌توان به رساله‌های خواجه احمد کاسانی اشاره کرد. خواجه احمد کاسانی از عارفان قرن دهم و پیرو طریقه نقشبندیه است. وی در مقام یک پیر طریقت، در زمینه سیروسلوک عرفانی بیش از سی رساله تالیف کرده است. این رساله‌ها به‌صورت نسخه‌های خطی در کتابخانه‌های مختلف پراکنده است و تاکنون مجموعه رسایل وی به‌صورت کتاب به چاپ نرسیده است. در این مقاله، نسخه‌های خطی این رساله‌ها به‌همراه ویژگی‌های سبکی آنها معرفی شده است. از آنجا که رساله‌های کاسانی به قصد تعلیم مریدان نوشته شده، دارای مضامین تکراری است و همین امر تصحیح برخی از رساله‌ها را دشوار می‌کند؛ زیرا تعدد رساله‌ها و پراکندگی آنها، گاهی کاتب را دچار اشتباه و سردرگمی کرده و در حین نوشتن، مطالب چند رساله را به‌دلیل مشابهت ادغام کرده است.
کلید واژگان: خواجه احمد کاسانی, نسخه های خطی, رساله ها, ویژگی های سبکی
- در این صفحه نام مورد نظر در اسامی نویسندگان مقالات جستجو می‌شود. ممکن است نتایج شامل مطالب نویسندگان هم نام و حتی در رشته‌های مختلف باشد.
- همه مقالات ترجمه فارسی یا انگلیسی ندارند پس ممکن است مقالاتی باشند که نام نویسنده مورد نظر شما به صورت معادل فارسی یا انگلیسی آن درج شده باشد. در صفحه جستجوی پیشرفته می‌توانید همزمان نام فارسی و انگلیسی نویسنده را درج نمایید.
- در صورتی که می‌خواهید جستجو را با شرایط متفاوت تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مطالب نشریات مراجعه کنید.
©2000-2025 magiran.com All Rights Reserved.