به جمع مشترکان مگیران بپیوندید!

تنها با پرداخت 70 هزارتومان حق اشتراک سالانه به متن مقالات دسترسی داشته باشید و 100 مقاله را بدون هزینه دیگری دریافت کنید.

برای پرداخت حق اشتراک اگر عضو هستید وارد شوید در غیر این صورت حساب کاربری جدید ایجاد کنید

عضویت
فهرست مطالب نویسنده:

سارا درگاهی

  • مهدیه بامروت، سارا درگاهی*، محسن آروین، علیرضا شاکر، مجید امین زاده

    کانسار مس پورفیری سریدون در شمال خاوری معدن سرچشمه، از دیدگاه زمین شناختی در جنوب خاوری پهنه ماگمایی ارومیه دختر، بخش مرکزی کمربند آتشفشانی- آذرین درونی دهج-ساردوییه و کمربند مس پورفیری کرمان، جای گرفته است. توده های آذرین درونی این کانسار دربردارنده ی گرانودیوریت، کوارتز مونزونیت و مونزونیت است که درون سنگ های آتشفشانی ائوسن تزریق شده اند. توده آذرین درونی سریدون پورفیری که مسئول کانه زایی در این منطقه است دارای ترکیب گرانودیوریت پورفیری و کوارتزمونزونیت پورفیری است. هدف از این پژوهش، بررسی سنگ نگاری و محیط زمین ساختی ماگماهای سازنده توده های آذرین درونی منطقه سریدون با تاکیدی ویژه بر توده آذرین درونی سریدون پورفیری است. بررسی های شیمیایی نشان دهنده سرشت کالک آلکالن این توده هاست. نمودار عنکبوتی بهنجارشده به ترکیب گوشته اولیه نشان دهنده غنی شدگی عنصرهای Ba و Rb، آنومالی منفی در عنصرهای Nb، P و Ti و ناهنجاری های مثبت Sr است. ناهنجاری منفی Ti و Nb می تواند به علت فعالیت ماگمایی وابسته به فرایندهای فرورانش، کمبود این عنصرها در خاستگاه و مشارکت پوسته در فرایندهای ماگمایی باشد. با توجه به پیشینه زمین شناسی منطقه در مقیاس ناحیه ای، پیدایش این سنگ ها می تواند وابسته به فرورانش سنگ کره اقیانوسی نئوتتیس به زیر خردقاره ایران مرکزی باشد و ماگمای سازنده این توده ها در پی ذوب بخشی پوسته زیرین پدید آمده باشد؛ درحالی که پوسته بالایی در سطوح کم ژرفا تر نقش مهمی در آلایش ماگمای سازنده این توده ها هنگام جای گیری آنها داشته است.

    کلید واژگان: گرانیتویید, کانسار مس پورفیری سریدون, پهنه مس پورفیری کرمان, پهنه ماگمایی ارومیه-دختر, نئوتتیس
    Mahdieh Bamorovat, Sara Dargahi *, Mohsen Arvin, Alireza Shaker, Majid Aminzadeh
    Introduction

    The Cenozoic Urumieh–Dokhtar magmatic arc (UDMA) in Iran is a part of the Alpine-Himalayan orogenic belt hosts well-known porphyry Cu ± Mo ± Au ± Ag and epithermal Cu (± Au) deposits (McInnes et al., 2003; Hou et al., 2011; Richards et al., 2012, and references therein). The southeastern portion of UDMA in Kerman province contains many of these porphyry copper deposits, known as the Kerman porphyry copper belt (KPCB), where the Seridune porphyry copper deposit (SPCD) is located in its central part. This study deals with petrography and geochemistry of selected samples from the drilling boreholes to discern the geochemical characteristics, hypabyssal emplacement, and the overall tectonic setting environment of these magmatic rocks responsible for the formation of Seridune porphyry bodies.

    Geology:

    Seridune porphyry copper deposit, in the central part of KPCB in southeastern UDMA, is located in the northeast of the Sarcheshmeh porphyry copper mine. These intrusive bodies are intruded the Eocene volcanic rocks (i.e., andesite and dacite) and as a whole cut by N-S trending dacitic dykes. 

    Analytical methods

    Based on fieldwork and petrographic studies, 14 samples of Seridune intrusive bodies with the lowest degree of alteration were selected for whole-rock geochemical analyses. Whole-rock major and trace-element compositions were analyzed using fusion Inductively Coupled Plasma-Atomic Emission Spectrometry (ICP-AES) and Inductively Coupled Plasma-Mass Spectrometry (ICP- MS) at the Zarazma company, Iran.

    Petrography:

    Petrographic studies revealed that in the Seridune area, the composition of the intrusive body responsible for mineralization is predominantly granodiorite porphyry to quartz monzonite porphyry. The other intrusive bodies in the Seridune deposit show a range of compositions varying from granodiorite to monzonite. Mineralogically, they consist mainly of quartz, orthoclase, and plagioclase with variable amounts of biotite, and amphibole phenocrysts setting in a fine-grained groundmass of the same mineral assemblage creating porphyritic texture. Accessory minerals are opaque, zircon, apatite, and titanite. Sericite, chlorite, secondary biotite and secondary alkali feldspar, calcite, anhydrite, clay minerals, and epidote also occur as secondary phases.

    Geochemistry:

    The results of whole rock analyses are presented in Table 1. In the A/CNK versus A/NK diagram (Shand, 1943), the hypabyssal intrusive Seridune porphyry intrusive body is meta-aluminous to slightly peraluminous, and other intrusive bodies in the Seridune deposit are also meta-aluminous nature. In the Seridune porphyry copper deposit, there is a negative correlation of P2O5 content with the increasing SiO2 content, similar to the I-type granite evolutionary trend (Chappell and White, 1992). On the chondrite-normalized REE patterns, there is a strong enrichment of LREE relative to HREE, whereas, on the primitive mantle-normalized multi-element diagrams, there are enrichments of large ion lithophile elements (LILE), Th and Sr, and depletions of high field strength elements (HFSE) including heavy rare earth elements (HREE).

    Discussion and conclusions

    The Seridune porphyry copper deposit exhibits LREE and LILE enrichment coupled with depletion in Nb and Ti elements, which is typical of subduction-related magmas. This characteristic results from lack of these elements in the source, and/or involvement of the crust in the magmatic processes. The Seridune porphyry intrusive body belongs to the calc-alkaline series and has metaluminous to slightly peraluminous features, whereas other intrusive bodies in the Seridune deposit belong to the calc-alkaline series with a meta-aluminous nature. These features are typical of I-type granites formed by partial melting of mantle wedge which triggered the melting of lower crustal rocks in subduction zones and active continental margins (Chappell and White, 1974; 2001). This type of granite in orogenic belts appears to be resulted from the interaction of main magma with the continental crust through the processes of assimilation-fractional crystallization (AFC) (Dilek et al., 2009). Furthermore, the high values of Th (3.5-5.2 ppm) in the Seridune intrusive bodies have been assigned to the effects of crust contamination (Kaygusuz et al., 2014). The high values of the Th/Nb ratio in the Seridune porphyry copper deposit may point to characteristics of arc-related magmas, enriched by the continental crustal melting. Considering the enrichment of the samples in incompatible elements (i.e. K, Th, Rb, La, Ce, and Nd) and the negative anomalies of Ti, P, Nb, and Eu, it can be argued that the Seridune intrusive bodies were formed by crystallization of melts derived from the melting of lower crustal metabasic rocks as a result of the injection of mantle-derived mafic magmas (Searle and Fryer, 1986; Harris et al., 1986; Chappell and White, 1992). Finally, it can be concluded that the Seridune deposit was originated in a volcanic arc setting. Based on geological background of the area, the formation of these rocks must be related to the subduction of the Neotethys oceanic crust beneath the Central Iranian Micro-continent. The parent magma likely resulted from the partial melting of the lower crust, while the upper crust played a significant role in contaminating the magma at shallower levels.

    Keywords: Granitoid, Seridune Porphyry Copper Deposit, Kerman Porphyry Copper Belt, Urumieh–Dokhtar Magmatic Arc, Neotethys
  • محمد پارسایی، سارا درگاهی*، محسن آروین، علیرضا شاکر، نیما نظافتی

    گستره کانسار درآلو از نظر ساختاری در پهنه ایران مرکزی و کمان ماگمایی ارومیه دختر و در جنوب استان کرمان واقع است. در این منطقه، روانه های آندزیتی و سنگ های آذرآواری ایوسن در معرض توده های نفوذی نیمه عمیق الیگومیوسن قرار گرفته اند. اغلب نمونه های نفوذی از نوع گرانودیوریت پورفیری تا مونزوگرانیت پورفیری با زمینه ریزدانه ای هستند و دگرسانی شدید از نوع فیلیک نشان می دهند. براساس شواهد کانی شناسی و زمین شیمیایی، سنگ های گرانیتوییدی درآلو در سری آهکی قلیایی جای می گیرند و دارای طبیعت متاآلومین تا کمی پرآلومین و از نوع I هستند. در بیشتر نمونه ها، ناهنجاری منفی آشکاری از  Nb-Ti دیده می شود که این امر با جدایش فازهای تیتانیوم دار چون تیتانیت و تیتانومگنتیت توجیه می شود. همچنین غنی شدگی آشکار در عناصر سنگ دوست درشت یون (چون K، Rb، Ba و Cs) و عناصر خاکی نادر سبک نسبت به عناصر با شدت میدان بالا (چون، Nb، Ti و Zr) و عناصر خاکی نادر سنگین، از ویژگی های زمین شیمیایی ماگماهای تولید شده در محیط های فرورانش هستند. بنابراین چنین برداشت می شود که سنگ های گرانیتی درآلو باید در یک محیط کرانه فعال قاره ای، به علت فرورانش پوسته اقیانوسی نیوتتیس به زیر ایران مرکزی در زمان ترشیری به وجود آمده باشند.

    کلید واژگان: سنگ های گرانیتی, نوع I, فرورانش, کمان ماگمایی ارومیه - دختر, کرمان
    M. Parsaei, S.Dargahi*, M. Arvin, A.Shaker, N.Nezafati

    The Daraloo ore deposit area, structurally located in the Central Iran and Urumieh Dokhtar magmatic belt, is situated in the south of Kerman Province. In this region, Eocene andesitic flows and pyroclastic rocks have been invaded by Oligo-Miocene hypabyssal intrusive bodies. Most of the intrusive samples are granodiorite porphyry to monzogranite porphyry with a microgranular groundmass and affected by severe phyllic alteration. Mineralogical and geochemical evidence show that Daraloo granitic rocks are calc-alkaline, metaluminous to slightly peraluminous and I-type in nature. Clear negative Nb-Ti anomalies in most samples can be explained by the fractionation of titanium-containing phases such as titanite and titanomagnetite. Also, obvious enrichment in the large ion lithophile elements (LILEs such as K, Rb, Ba and Cs) and light rare earth elements (LREEs) compared to high field strength elements (HFSEs such as Ta, Nb, Ti and Zr) and heavy rare earth elements (HREEs), all clearly show a geochemical feature of magmas generated in subduction environments. So, it can be concluded that Daraloo granitic rocks must be formed in an active continental margin environment as a result of subduction of the Neotethys oceanic crust beneath the Central Iranian microcontinent during the Tertiary time.

    Keywords: Granitic rocks, I-type, subduction, Urumieh–Dokhtar magmatic arc, Kerman
  • مهدیه بامروت، سارا درگاهی*، محسن آروین

    جریانات گدازه ای الیوین بازالتی نیوژن کواترنری به صورت روانه هایی با گسترش نسبتا محدود در منطقه دهج جوزم، واقع در بخش شمالی نوار ماگمایی دهج ساردوییه، برون زد یافته اند. این سنگ ها حاوی درشت بلورهای الیوین و کلینوپیروکسن و به مقدار اندک پلاژیوکلاز هستند که در زمینه ای غنی از میکرولیت های پلاژیوکلاز قرار گرفته اند. سنگ های الیوین بازالتی منطقه دهج جوزم تنوع ترکیبی بازالت و تراکی بازالت و تفریت بازانیت دارند که با طبیعت آلکالن نمونه ها هماهنگ است. با توجه به آنکه کانی پلاژیوکلاز در بازسازی فرایندهای ماگمایی نقش مهمی ایفا می کند، شکل سه بعدی و زمان رشد و سرعت هسته بندی بلورهای پلاژیوکلاز سنگ های الیوین بازالتی منطقه دهج جوزم با استفاده از روش پراکندگی اندازه بلور (CSD) بررسی شدند. بر اساس این مطالعات مشخص شد بلورهای پلاژیوکلاز عمدتا دارای فرم تیغه ای هستند و سرعت هسته بندی 9- 10×65/9 تا 9- 10×46/12 و زمان رشد بلورها 33/2-00/1 سال است که بالا بودن سرعت سرد شدن و کوتاه بودن زمان اقامت ماگما در آشیانه ماگمایی را نشان می دهد. روند CSD غیرخطی نشان دهنده دو مرحله رشد با سرعت های متفاوت برای این بلورهاست که حاکی از تبلور مرحله ای ماگما در زمان صعود، فرایند درشت شدگی بافتی طی تبلور، تغییر در نحوه تبلور ماگما به علت تغییر محیط، و همچنین خروج گازها و مواد فرار است. جهت یابی پلاژیوکلازها در نمودارهای گل سرخی نمونه های مورد مطالعه بیانگر بافت جریانی توسعه یافته در اثر چسبندگی پایین ماگماست.

    کلید واژگان: پراکندگی اندازه بلور (CSD), مجموعه ماگمایی ارومیه دختر, میزان رشد, نئوژن کواترنری, هسته بندی
    Introduction

    The rather limited Neogene-Quaternary olivine basaltic lava flows are outcropped in the Dehaj-Javazm area, north of Share-Babak, in the NW of Dehaj-Sarduieh magmatic belt as a part of the Urumieh-Dokhtar magmatic assemblage (UDMA). The rocks contain significant amounts of plagioclase both as phenocrysts and microliths in the microlithic groundmass which play an important role in the reconstruction of magmatic processes. The goal of this research is to determine the three-dimensional shape, growth time, and nucleation rate of the plagioclase crystals by using the crystal size distribution (CSD) method to determine the evolution of the magma during cooling and crystallization. Moreover, the plagioclase crystals residence time is also calculated to achieve the temporal aspects of the analysis.
    Method

    Field studies carried out by sampling from each outcrop and finally 60 samples were collected. After thin sections preparation and using polarizing microscopes, detailed petrographic studies for quantitative analysis of crystal sizes of the samples were performed. This led to the separation of the four least altered samples as the representative of the study area. Due to the homogeneous texture of the rocks, one image was prepared for each sample as the characteristic texture of the whole thin section. Image processing was performed to separate plagioclase crystals in binary images using Adobe Photoshop CS6 software. Then, measurements, data processing and analyzes were performed using Image j, CSD Slice 5 spreadsheet and CSD Correction 1.40 programs.

    Result and discussion

    The Neogene-Quaternary olivine basaltic rocks in the Dehaj-Javazm area contains phenocrysts of olivine, clinopyroxene, and rarely of plagioclase in a matrix of microlithic plagioclase. The main textures of the rocks are porphyry, glomeroporphyritic, and flow texture which are accompanied by disequilibrium features. Based on geochemical data, the composition of the rocks varies from basalt and trachytic basalt to tephrite/ basanite.The texture and size of crystalline phases in magmatic rocks preserve essential information about the conditions of crystallization processes. So, by studying the igneous rock textures with the crystal size dispersion (CSD) method, it is possible to realize the governing processes during magma crystallization. The number of crystals in a rock can indicate information on the nucleation and growth rate of the crystal. Therefore, the three-dimensional shape, growth time, and nucleation rate of plagioclase crystals were investigated in the studied rocks by using the CSD method. The length, width, area, angle, and location of the center of the crystals (coordinates of X and Y points) were measured by Image j software. Then, the CSDSlice 5 spreadsheet program was used to convert 2D data to 3D. Thus, the crystal dimensions were calculated based on the ratio of short, medium, and long axes (S: I: L). The shape of the crystals was determined in Zingg's diagram. In this diagram, the crystals based on the ratio of their short, medium, and long axes were divided into four categories of tabular, bladed, prolate (acicular), and spherical (equant). So, it was found that in the studied samples, plagioclase crystals are mainly bladed in shape.Eventually, using CSD Correction 1.40 software, the semi-logarithmic diagram of CSD was drawn for each sample. Using the amounts of slopes in each CSD plots, the residence time of the crystals for each sample was calculated based on the formula Tr= (-1/G*m) / 31536000. In this formula, Tr and m are calculated residence time (year) and crystal population trend line slope respectively; whereas G is crystal growth rate (mm/s). The G value is selected based on the proposed value for the basaltic magma with a cooling time of 3 years (G = 10-9 mm/s), while 31.536000 is the conversion factor from seconds to years.Studies show that plagioclase crystals in the CSD diagram have a non-linear trend with a distinct break in slope, which indicates two growth stages with different nucleation rates and cooling times for the crystals. The first stage is characterized by plagioclase phenocrysts with low amounts of nuclei and a gentle slope; whereas in the second stage, they developed as microlith with a high nucleation rate and steeper slope. The higher slope of the microlith population compared to the phenocryst ones shows that the microlith population underwent higher undercooling which might be happened in low depths and also in a shorter period of time. The nonlinear CSD trends represent two different rates of crystal growth. This may indicate the multi-stage crystallization of magma during its ascent, the textural coarsening process during the crystallization, the modification in the course of crystallization due to changing environment, and also magma degassing.The nucleation rate and cooling time for plagioclase crystals were determined from 9.65×10-9 to 12.46×10-9 and 1.00 to 2.33 years, respectively. This indicates short residence time of plagioclase crystals in the magma chamber, rapid cooling, and a high rate of cooling of plagioclase in a volcanic system.

    Conclusions

    The presented results generally support that the plagioclase crystals in the Neogene-Quaternary olivine basaltic rocks of Dehaj-Javazm are mainly bladed in shape and their calculated growth time indicates the high cooling rate and short residence time of magma in the magma chamber. The nonlinear CSD trend represents two different rates of crystal growth, which may indicate the multi-stage crystallization of magma during its ascent, textural coarsening process throughout the crystallization, the modification in the course of crystallization due to changing environment, and also magma degassing. The orientation of plagioclases in the rose diagrams show a flow texture developed due to the low viscosity of magma.

    Keywords: CSD, Growth rate, Nucleation, Neogene- Quaternary, UDMA
  • ساسان غفاری بیجار*، محسن آروین، سارا درگاهی

    مجموعه آذرین لار در بخش مرکزی پهنه زمین درز سیستان و در فاصله 22 کیلومتری شمال زاهدان رخنمون دارد. این مجموعه دارای تنوعی از سنگ های درونی و نیمه نفوذی تحت اشباع تا اشباع از سیلیس شامل سینیت، نفلین سینیت، شونکینیت، لامپروفیرها و مونزونیت ها و سنگ های خروجی شامل توف و برش است. مونزونیت ها به صورت توده هایی استوک مانند، در بخش های جنوب شرقی-جنوبی و شمالی این مجموعه رخنمون دارند. این سنگ ها با بافت پورفیری و ترکیب کوارتز مونزونیتی و مونزونیتی، دربردارنده فلدسپارهای آلکالن، پلاژیوکلاز، کوارتز، آمفیبول و بیوتیت هستند. مقدار SiO2، Al2O3، K2O و نسبت K2O/Na2O بالا، مونزونیت های مجموعه آذرین لار را در رده کوارتز مونزونیت های متالومین اشباع از سیلیس، شوشونیتی و از رده سنگ های پتاسیم دار ایالت رومن قرار داده است. کاهش مقدار FeO، CaO، MnO، TiO2، P2O5 و MgO طی تکامل ماگما، بیانگر تفریق کانی های مافیک، پلاژیوکلازهای کلسیم دار، آپاتیت و تیتانیت در ماگمای مادر این سنگ هاست. بررسی های زمین شیمیایی نشان می دهد که فرآیند ذوب بخشی، در قیاس با پدیده تفریق، اثر بیشتری بر زمین شیمی این سنگ ها داشته است. سنگ های مونزونیتی در مجموعه آذرین لار دارای غنی شدگی از عناصر خاکی نادر سبک و عناصر LIL (به جز Ba) و تهی شدگی از عناصر HFS (Nb، Ta، Ti و Zr) هستند. ناهنجاری های منفی Ba، Nb، Ta و Ti و نسبت Ba/Nb بالا در این سنگ ها ارتباط آن ها با فرآیندهای فرورانش را نشان می دهد. مقدار K2O و نسبت K2O/Na2O بالا، نسبت Sr/Y آداکیتی و ارتباط با جایگاه زمین ساختی پس از برخوردی، مونزونیت های مجموعه آذرین لار را در رده آداکیت های قاره ای یا آداکیت های نوع C قرار داده است. الگوی عناصر خاکی نادر، نسبت Nb/Ta پایین و مشابه پوسته و ارتباط مثبت میان نسبت های Sr/Y و La/Yb بیانگر ذوب پوسته قاره ای تحتانی و دربردارنده آمفیبول است. غلظت بالای Th، ناهنجاری منفی Ce، نسبت Nb/U مشابه با رسوب های فرورانده، غلظت بالای Ni و عدد منیزیمی (Mg#) بیش از 45 نشان می دهد که نه تنها ماگماهایی با برخی ویژگی های زمین شیمیایی مشابه رسوب های فرورانده در تشکیل بخش تحتانی پوسته قاره ای نقش داشته اند، بلکه بخش تحتانی پوسته قاره ای نیز ورقه ای و جدا شده و ماگمای ناشی از ذوب این بخش، طی صعود، برخی ویژگی های زمین شیمیایی پریدوتیت را به ارث برده اند.

    کلید واژگان: مجموعه آذرین لار, مونزونیت های پتاسیم دار, آداکیت های نوع C, پوسته قاره ای, ورقه ای شدن
    S.Ghafaribijar*, M. Arvin, S.Dargahi

    The Lar igneous suite occurs in the central part of the Sistan suture zone, about 22 km north of Zahedan. The suite comprises varied intrusive, hypabyssal and extrusive silica under saturated to silica saturated rock types including syenite, shonkinite, lamprophyres, monzonite, tuff and breccia. Stock-like monzonitic bodies crops out mainly in the south-southeast and northern parts of the suite. The study rocks are quartz monzonite to monzonite in modal composition with porphyritic texture including alkali feldspar, plagioclase, quartz, amphibole and biotite. Their high SiO2, Al2O3, K2O and K2O/Na2O classify them as silica saturated metaluminous, shoshonitic and Roman Province type potassic monzonites. Decreasing in FeO, CaO, MnO, TiO2, P2O5 and MgO concentrations, during magma evolution, represent the fractionation of Ca-plagioclase, apatite and titanite along with mafic crystals from their parental magma. Geochemical studies reveal that partial melting, in comparison to differentiation processes, has been more effective on their geochemical features. Monzonites in the Lar igneous suite show LREE and LILE (except Ba) enrichment and HFSE (Nb, Ta, Ti and Zr) depletion. Negative anomalies in Ba, Nb, Ta and Ti, and high Ba/Nb ratio in these rocks represent their relation to subduction processes. They classify, due to their high K2O and K2O/Na2O ratio, Sr/Y adakitic ratio and post collisional affinities, as continental or C-type adakites. Listric-shaped REE profile, Nb/Ta ratios similar to continental crust and positive correlations between La/Yb and Sr/Y ratios all indicate partial melting of amphibole-bearing lower continental crust. Moreover, high Th and Ni concentrations, Ce negative anomaly, Nb/U ratios similar to subducted sediments and also Mg# higher than 45 probably reveal that not only magmas with geochemical signatures similar to composition of subducted sediments have been contributed in the formation of lower continental crust but also the later have been delaminated or foundered and it’s resulted melts, en route to surface, have inherited some peridotite geochemical signatures.

    Keywords: Lar igneous suite, Potassic monzonites, C-type adakites, Continental crust, Delamination
  • ساسان غفاری بیجار*، محسن آروین، سارا درگاهی

    مجموعه آذرین لار(LIS) واقع در جنوب شرق ایران، بخشی از ماگماتیسم پس از برخوردی آلکالن و مرتبط با زون زمین درز سیستان میباشد. شونکینیت و کرسانتیت تنها سنگهای مافیک غنی از پتاسیم با منیزیم بالا و حاوی اولیوین در این مجموعه هستند. در این مقاله، ما عناصر اصلی و برخی عناصر کمیاب سازگار در اولیوینهای موجود در شونکینیتها و کرسانتیتهای لار را به منظور مشخص نمودن کانی شناسی گوشته و فرآیندهای دگرسان کننده گوشته، بررسی کردیم. اولیوینها در سنگهای شونکینیتی دارای میزان فورستریت بالاتری (90-Fo83)در قیاس با انواع موجود در کرسانتیتها (80-Fo76) هستند. میزان Ca و Ni در اولیوینها نسبتا پایین، در حالی که میزان Mn و Ti در آنها به ترتیب بالا و متغیر میباشد. مقادیر پایین Ni نشان میدهد که اولیوین در شرایط ماگمایی و از یک ماگمایی که از ذوب بخشی یک منشاء گوشتهای غنی از اولیوین منشاء گرفته است، متبلور شده است. داده های ژیوشیمیایی نشان میدهد که تکامل ماگما مسئول بالا بودن Mn و پایین بودن میزان فورستریت اولیوینها در کرسانتیتها است. در مقابل، مقادیر بالای Mn ،Fe/Mn و فورستریت در اولیوینهای شونکینیتها نشانگر حضور یک عامل دگرسان کننده غنی از Mn و فقیر از Ca و Si است. بنابراین با توجه به طبیعت پس از برخوردی (با سن اواخر اولیگوسن-میوسن) مجموعه آذرین لار، مذابها یا سیالات منشاء گرفته از استنوسفر در حال صعود، در قالب مذابهای منزیوکربناتیتی، احتمالا پتانسیل زیادی در دگرسانی گوشته لیتوسفری زیر قارهای داشته اند. این مایع غنی از CO2 و پتاسیم، بعدها با پریدوتیت میزبان واکنش میدهد تا مجموعه کانیهای جدیدی شامل کلینوپیروکسنهایی با Ca پایین، اولیوین و فلوگوپیت تولید کند. ذوب بخشی این منشاء دگرنهاد، مسیول تولید شونکینیتها و کرسانتیتهای تحت اشباع و غنی از پتاسیم در مجموعه آدرین لار است.

    کلید واژگان: لار, کرسانتیت, شونکینیت, اولیوین, دگرسانی گوشته
    Sasan Ghafaribijar *, Mohsen Arvin, Sara Dargahi

    The Lar igneous suite (LIS), in southeastern Iran, is part of post collisional alkaline magmatism in Sistan suture zone. Shonkinite and kersantite are the only two high-Mg, K-rich olivine bearing rocks in the LIS. We study major and some compatible trace elements in the Lar shonkinite and kersantite (LSK) olivines to define mantle mineralogy and metasomatic processes. Olivines in shonkinite have higher Fo (83-90), compared with those in kersantite (Fo76-80). Ca and Ni contents in the olivines are relatively low, whereas their Mn and Ti contents are high and variable, respectively. Low Ni contents exhibit olivine crystallization at igneous conditions from a magma originated by partial melting of an olivine-rich mantle source. Geochemical date reveal that magma evolution is responsible for high-Mn and low Fo contents in kersantitic olivines. In contrast, high Mn, Mn/Fe and Fo contents in shonkinitic olivines indicate an existence of Mn-rich and Ca-Si-poor metasomatic agents in the source. So, considering the Middle Oligocene-Miocene post-collision nature of the Lar igneous suite, melts or fluids derived from upwelling asthenosphere in the form of magnesitic-carbonatite melts, had great potential in metasomatism of subcontinental lithospheric mantle. This CO2 and K-rich liquid then reacts with peridotite to produce new mineral assemblages including low-Ca clinopyroxene, olivine and phlogopite. Partial melting of such metasomatized source region was responsible for producing the undersaturated, K-rich shonkinite and kersantite in the LIS.

    Keywords: Lar, kersantite, shonkinite, olivine, Mantle metasomatism
  • مهدی ابراهیم نژاد*، محسن آروین، سارا درگاهی

    توده فلسیک منطقه دهسرد به سن تریاس پسین در جنوب غرب کرمان و جنوبی ترین بخش پهنه سنندج- سیرجان قرار دارد. این توده از سنگ های اسیدی پلاژیوگرانیت که در تماس با توده نفوذی مافیک و دگرگونی قرار دارند، تشکیل شده است. بافت کلی نمونه های مورد بررسی دانه ای نیمه شکل دار است. بر پایه شیمی کانی آمفیبول ها و پلاژیوکلازهای سنگ های فلسیک مورد بررسی، این آمفیبول ها ترکیب مگنزیوهورنبلند تا ترمولیت دارند و از نوع آمفیبول های منطقه فرورانش هستند و در پهنه اکسایشی تشکیل شده اند. پلاژیوکلازهای مورد بررسی سدیمی هستند و ترکیب آنها از آلبیت (Ab98.19An1.56Or0.25) تا آندزین (Ab63.93An35.84Or0.23) متغیر است. بر اساس بررسی های زمین دمافشارسنجی بر بلورهای آمفیبول و زوج کانی آمفیبول- پلاژیوکلاز، دمای تقریبی میانگین 520 درجه سانتی گراد به دست آمد. گستره فشار نیز 5/0 تا 1 کیلوبار است که معادل با شرایط کم عمق و نزدیک به سطح زمین است.

    کلید واژگان: دهسرد, پهنه سنندج- سیرجان, سنگ های اسیدی, شیمی کانی, آمفیبول
    M.Ebrahimnejad*, M.Arvin, S.Dargahi

    The Upper Triassic felsic bodies of Dehsard is located in southwest of Kerman and the southernmost part of the Sanandaj-Sirjan zone. This body consists of plagiogranite acidic rocks that are in contacts with metamorphic rocks and mafic intrusive body. The general texture of the samples is hypidiomorphic granular. Mineral chemistry studies on the amphibole and plagioclase crystals of the studied felsic rocks show that they are S-Amph type and magnesio-hornblende to termolite in composition that formed in a relatively oxidized environment.The studied plagioclases are sodic and have a range of albite (Ab98.19An1.56Or0.25) to andesine (Ab63.93An35.84Or0.23). According to geothermobarmetry studies on amphiboles and also amphibole-plagioclase pairs, the average temperatures are 520°C. The pressure ranges from 0.5 to 1 Kbar that are equivalent to the shallow depths conditions and near the earth surface.

    Keywords: Dehsard, Sanandaj- Sirjan zone, acidic rocks, mineral chemistry, amphibole
  • مهدی ابراهیم نژاد*، محسن آروین، سارا درگاهی، کازو ناکاشیما

    توده گابرویی منطقه ده سرد به سن تریاس پسین در جنوب غرب کرمان و جنوبی ترین بخش پهنه سنندج- سیرجان قرار دارد. براساس پیمایش های صحرایی و بررسی های سنگ نگاری، این توده مافیکی از نوع هورنبلندگابرو است. توده گابرویی مورد بررسی شامل کانی های پلاژیوکلاز، کلینوپیروکسن، آمفیبول، تیتانیت، آپاتیت، اپیدوت و کلریت است. بررسی شیمی کانی ها نشان می دهد که ترکیب پلاژیوکلازها از نوع آلبیت تا الیگوکلاز است و کلینوپیروکسن ها از نوع دیوپسید هستند. کلینوپیروکسن های مورد بررسی در گستره کلسیم، منیزیم و آهن دار واقع هستند. آمفیبول ها در گروه آمفیبول های کلسیم دار و از نوع مگنزیوهورنبلند و اکتینولیت هستند. بررسی زمین دماسنجی کلینوپیروکسن و آمفیبول گابروها دمای 1000 تا 1200 درجه سانتی گراد را برای تبلور این سنگ ها تعیین می کند. زمین فشار سنجی بر اساس کانی کلینوپیروکسن، فشار تبلور سنگ های گابرویی مورد بررسی را در گستره 58/5-05/2 کیلوبار معادل عمق میانگین 14 کیلومتر تعیین می کند. ترکیب شیمیایی کانی های کلینوپیروکسن و آمفیبول ها نشان دهنده تبلور آنها از ماگمایی نیمه قلیایی- آهکی قلیایی است. محیط پیدایش این ماگماها کمان آتشفشانی وابسته به محیط فرورانش است.

    کلید واژگان: ده سرد, دما- فشارسنجی, کلینوپیروکسن, آمفیبول, آهکی قلیایی, کمان آتشفشانی
    M.H.brahimnejad*, M.Arvin, S.Dargahi, K.Nakashima

    The Upper Triassic gabbroic bodies of Dehsard is located in southwest of Kerman in the southern parts of the Sanandaj-Sirjan zone. According to field observation and petrographic studies, the mafic bodies consist of hornblende gabbro. The studied gabbroic bodies are composed of plagioclase, clinopyroxene, amphibole, titanite, apatite, epidote and chlorite. Mineral chemistry studies reveal that the composition of plagioclase is albite-oligoclase and clinopyroxenes have diopsidic composition. The clinopyroxenes are classified as Ca-Mg and Fe clinopyroxenes. The amphiboles belong to calcic amphiboles group (magnesio-hornblende and actinolite). The geothermometry studies of the clinopyroxene and amphibole of the studied hornblende gabbro display that these rocks have crystalized at temperature of 1000 to 1200°C. The geobarometry of studied clinopyroxene estimate the crystallization of gabbroic rocks occurred in 2.05-5.58 kb, equivalent 14 km depth. The chemical compositions of the clinopyroxene and the amphiboles show the minerals have crystallized from a subalkaline- calcalkaline magma. The tectonic setting of these magmas are volcanic arc that are derived from the subduction zone.

    Keywords: Dehsard, geothermobarometry, clinopyroxene, amphibole, calcalkaline, volcanic arc
  • سارا درگاهی*، مریم سروری زاده، محسن آروین

    کانسار رگه ای چندفلزی چاه مسی در کمربند مس کرمان و مجموعه ماگمایی ارومیه- دختر واقع شده است. در این محدوده، سنگ های میزبان شامل سنگ های آتشفشانی و آذرآواری است که به شدت تحت تاثیر دگرسانی گرمابی پروپیلیتیک با چیرگی کربنات- کلریت قرار گرفته اند. کانی های پیریت، کالکوپیریت، گالن و اسفالریت، سولفیدهای اصلی در ذخیره چاه مسی هستند که با دگرسانی سیلیسی و رسی همراه می شوند. همچنین در بخش سوپرژن و زون اکسیدان، کالکوسیت، مالاکیت، کوولیت، آزوریت و اکسیدها و هیدروکسیدهای آهن دیده می شود. در بررسی ضرایب همبستگی عناصر به روش پیرسون، بیشترین میزان ضریب همبستگی مربوط به عناصر Pb-Zn و Ag-Au با میزان بیشتر از 7/0 است و در درجه بعدی اهمیت زوج عناصر Cu-Ag، Cu-Fe، Cu-Au و Fe-Ag با میزان ضریب همبستگی بیشتر از 6/0 قرار می گیرند؛ در حالی که همبستگی عنصر Mo با دیگر عناصر ضعیف است. تحلیل خوشه ای نیز نتایج مشابهی به دست می دهد. به‎نظر می رسد، فراوانی رگه های حاوی کانه زایی عناصر فلزی سرب، روی و طلا اغلب در ترازهای سطحی تر رخ داده است؛ درحالی که رگه های حاوی کانه زایی مس و نقره، علاوه بر ترازهای سطحی، در ترازهای عمقی تر نیز دارای تمرکزهای قابل توجهی هستند. این یافته ها بیانگر احتمال وجود عیار های قابل قبول در عمق بیشتر کانسار چاه مسی و در نتیجه الزام ادامه عملیات حفاری است. عیار بالای عنصر مولیبدن در ترازهای سطحی به نظر می تواند به علت هم پوشانی هاله های ژیوشیمیایی اولیه رگه های مختلف و یا تاثیر میزان پیریت، درجه pH و درجه قلیاییت سیال بوده باشد.

    کلید واژگان: ضریب همبستگی, منطقه بندی, کانسار رگه ای, چندفلزی, چاه مسی, کمان ماگمایی ارومیه-دختر
    Sara Dargahi *, Maryam Sarvarizadeh, Mohsen Arvin
    Introduction

    The Chah-Mesi polymetallic vein-type ore deposit, located 40 km north of Shahre-Babak city and 1.5 km southwest of Miduk porphyry copper deposit, is situated in the Dehaj-Sarduieh belt as a part of the Urumieh–Dokhtar magmatic Arc  (UDMA) (Figure 1).
    The main objectives of this research study are to investigate: (1) characterization of multi-element distribution associated with Cu mineralization, in order to demonstrate prediction of elemental concentration applied to identify high-grade ore bodies, (2) evaluating the interrelationships between copper, molybdenum, iron, led, zinc, gold and silver.

    Materials and methods

    Petrography and mineralography of the Chah-Mesi ore deposit were carried out using thin and polished sections. More than 980 chemical analyses of samples collected from 35 boreholes of the National Iranian Copper Industry Company (NICICO) were implemented to evaluate the statistical as well as spatial distribution and dispersion of multi-element halos. Geochemical data processing was performed by applying Excel (2010), SPSS (19), Datamine (Studio3.22.84.0) and Surfer10 (2011) software packages.

    Results

    The Chah-Mesi ore deposit consists of four main and some minor polymetalic (Cu-Pb-Zn-Ag) quartz-sulfide veins, with NE-SW and N-S trending and 65-80 degree dipping, which intersected the Eocene volcanic and pyroclastic sequences (Figure 2). It seems that mineralization has mainly occurred along these quartz-sulfide veins overlaid by Quaternary alluvium. Based on rock outcrops, the prominent mineralization has been controlled by structural features including faults and fractures that provided proper conditions for reaction of hydrothermal fluids with the host rocks.In the Chah-Mesi ore deposit, silicified veins containing poly-metallic mineralization have predominantly occurred along the main faults and shear zones. The intensity of argillic alteration dramatically decreases outward from the mineralized quartz veins (Figure 3). Propylitic alteration which is composed of calcite and chlorite minerals has extended in the peripheral zones and does not represent a clear relationship with Cu mineralization.The main host rocks in the Chah-Mesi ore deposit consist of basalt to basaltic andesite, with porphyry to glomeroporphyry textures, and to a lesser extent of pyroclastic rocks (Figure 4). The ore bodies are mainly composed of pyrite, chalcopyrite, sphalerite and galena. The ore minerals are accompanied with chalcocite, malachite, covellite, azurite and iron hydroxides that have been formed during supergene and weathering processes (Figure 5). According to field surveys, structural controls have played an important role in the mineralization of the Chah-Mesi ore deposit.

    Discussion

    Geochemical investigation in the Chah-Mesi ore deposit, using Pearson correlation coefficient of trace elements (Table 1), indicated the highest correlation coefficient (more than 0.7) between Pb-Zn and Ag-Au elements, due to their similar geochemical affinities during epigenetic mineralization. Other significant correlations were observed between Cu-Ag, Cu-Fe, Cu-Au and Fe-Ag with a correlation coefficient of more than 0.6; while the Mo shows weak correlation with other elements. Based on cluster analysis, the trace elements that are associated with mineralization can be classified into four main clusters of Pb-Zn, Mo, Cu-Fe-Ag and Au (Figure 6). Noteworthy, despite the fact that Mo and Au each separately form their individual clusters, Au still shows some proximities with the Cu-Fe-Ag cluster that indicate their genetic relationship. However, Mo displays the most dissimilarity with other clusters, which indicates the role of different processes in its distribution. The results of this analysis are well in line with correlation coefficients.The geochemical vertical zonality of trace elements in the Chah-Mesi ore deposit were studied using four borehole data from different parts of the ore deposit (Figures 7 and 8). This demonstrated that variation of elements at different depths does not follow a uniform pattern due to differences in the type and amount of ore minerals in the veins.The veins containing lead, zinc and gold mineralization are highly abundant at the shallower levels based on geochemical maps of the Chah-Mesi ore deposit (Figure 9). In contrast, the veins containing copper and silver mineralization have been considerably developed in both shallow and deeper levels. The high degree of Mo at shallow levels seems to occur due to either superimposition of primary geochemical haloes of various veins (Li et al., 1995, 2016) and/or the effect of amount of pyrite, pH, and alkalinity contents of hydrothermal fluids (Leanderson et al., 1987).The average value of different elements in intervals of 50 meters from the shallow (2500 meters) to the deep (2300 meters) levels are determined by existence of maximum abundance of lead, zinc and gold elements at surface levels. However, the highest average abundance of copper occurs in the deepest level. The highest average value of silver is also located in the 2450, 2350, and 2500 meters levels, which is economically valuable (Table 2). Therefore, the continuation of drilling in the southern part of the Chah-Mesi ore deposit into deeper levels is strongly recommended as there may still exist more concentrations of copper and silver there.

    Keywords: Correlation coefficient, Zonality, Vein-type ore deposits, Polymetal, Chah-Mesi, Urumieh-Dokhtar Magmatic Arc
  • مریم درانی*، محسن آروین، رولند اوبرهنسلی، هادی عمرانی، سارا درگاهی

    کمپلکس بجگان بخشی از زمین شناسی مکران در ایران را تشکیل می دهد که شامل انواع سنگ های متاپلیت، متابازیت، کالک سیلیکات، آمفیبولیت، مرمر، متاولکانوسدیمنت، نفوذی های اسیدی، بازیک و اولترابازیک است. کالک سیلیکات های موجود در کمپلکس بجگان به انواع اپیدوت شیست های آمفیبول دار، اپیدوت-آمفیبول شیست ها، اپیدوت-آمفیبول-گارنت شیست ها و میکاشیست های کربنات دار تقسیم بندی می شوند. اپیدوت -آمفیبول -گارنت شیست ها بالاترین درجه دگرگونی را در بین تمامی نمونه های کالک سیلیکاته نشان می دهندو دارای گردهمایی کانیاییگارنت، آمفیبول، اپیدوت، کلسیت، کوارتز، کلریت ثانویه و مقادیر فرعی و پراکنده تیتانیت، آپاتیت، میکای سفید ومگنتیت هستند. در این پژوهش ترکیب شیمی کانی ها در اپیدوت -آمفیبول -گارنت شیست ها بررسی و دما، فشار و اکتیویته فاز سیال ها در مراحل مختلف دگرگونی تعیین شده است. بر اساس داده های شیمی کانی های اپیدوت -آمفیبول -گارنت شیست ها، کانی های گارنت دارای انحلال جامد آلماندین، گروسولار، اسپسارتین و پیروپ (Alm 35-50, Grs 23-31, Sps 14.6-36, Prp 2.6-9.8 ; mol%) و منطقه بندی رشدی هستند، به طوری که آلماندین و اسپسارتین، به ترتیب، افزایش و کاهش چشمگیری از مرکز به سمت حاشیه کانی نشان می دهند. کانی های آمفیبول در گروه آمفیبول های سدیک- کلسیک قرار می گیرند و از نوع باروسیت هستند. کانی های کلریت در زیرگروه ریپیدولیت قرار می گیرند و کانی های گروه اپیدوت ، در زیر گروه کلینوزوییزیت تقسیم بندی می شوند. دما و فشار اوج دگرگونی در اپیدوت -آمفیبول -گارنت شیست ها به ترتیب، 610 درجه سانتی گراد و حدود 8 کیلو بار بوده و اکتیویته سیالات در این شرایط، به صورت کسر مولی  CO2 در حدود  32/0 و کسر مولی H2O در حدود 68/0 برآورد شده است. در شرایط دگرگونی برگشتی، دما، فشار و اکتیویته سیال ها، به ترتیب 525 درجه سانتی‎گراد، حدود 5/4 کیلو بار، کسر مولی CO2 در حدود  306/0 و کسر مولی H2O در حدود 69/0 محاسبه شده اند. روند تغییرات دما و فشار در اپیدوت- آمفیبول-گارنت شیست ها، نشان دهنده یک مسیر ساعتگرد دما- فشار در طی دگرگونی پیشرونده و پسرونده این سنگ هاست.

    کلید واژگان: کالک سیلیکات, شیمی کانی, دما- فشارسنجی, اکتیویته سیال, کمپلکس بجگان, کرمان
    Maryam Dorani *, Mohsen Arvin, Roland OberhAuml Nsli, Hadi Omrani, Sara Dargahi

    Bajgan Complex is a part of Iranian Makran including many kinds of metapelites, metabasites, calcsilicates, amphibolites, marbles, meta volcanosediments, felsic, mafic and ultramafic intrusives. The calcsilicates are divided into amphibole bearing epidote schist, epidote - amphibole schist, epidote – amphibole - garnet schist and carbonate bearing mica schist. Among of all calc silicates the epidote – amphibole - garnet schist shows the highest metamorphic condition and consists of garnet, amphibole, epidote, calcite, quartz, secondary chlorite and minor amount of titanite, apatite, white mica and magnetite. In this study the mineral chemical compositions, temprature, pressure and fluid activity in different metamorphic stages of epidote – amphibole - garnet schist were detected. In according to chemical data, garnet has almandine, grossular, spessartine and pyrope solid solution (Alm 35-50, Grs 23-31, Sps 14.6-36, Prp 2.6-9.8 ; mol%) and shows chemical zoning as almandine and spessartine have an increasing and decreasing trend, respectively, from core to rim. Amphiboles are classified in sodic- calcic group and are Barroisite. Chlorites are kown as Ripidolite and epidotes are classified in Clinozoisite subgroup. Peak metamorphic condition of epidote – amphibole - garnet schist has been estimated about 610° C and 8 kbar and molar fraction of Co2 and H2O have been calculated about 0.32 and 0.68, respectively. The retrograde metamorphic condition are about 525° C, 4.5 kbar and molar fraction of Co2 and H2O have been calculated about 0.31 and 0.69, respectively. The epidote – amphibole - garnet schist followed a ‘clockwise’ P–T path during prograde and retrograde metamorphism.

    Keywords: calcsilicate, Mineral chemistry, Thermo-barometry, fluid activity, Bajgan Complex
  • سوده صدیقیان، سارا درگاهی*، محسن آروین، کازو ناکاشیما
    مجموعه نفوذی خونرنگ، از بزرگ ترین مجموعه های رخنمون یافته در بخش جنوبی پهنه سنندج- سیرجان، در شمال‏ باختری شهرستان جیرفت (در استان کرمان) است. این مجموعه اساسا دربردارنده سنگ‏ های فلسیک اسیدی و حد واسط (مانند: دیوریت، کوارتزدیوریت، تونالیت، گرانودیوریت، گرانیت) همراه با مقدارهای اندکی اعضای مافیک‏ تر (مانند: هورنبلندگابرو و میکروگابرو) است. بافت کلی نمونه ها، گرانولار نیمه شکل‏ دار است؛ اما گاه در نمونه های فلسیک، به صورت محلی، بافت پورفیری با زمینه ریزدانه نیز دیده می‏ شود. بررسی های شیمی کانی روی کانی های آمفیبول در هر دو بخش فلسیک و مافیک مجموعه نفوذی خونرنگ نشان می‏ دهند که این بلورها ترکیب منیزیوهورنبلند دارند. این آمفیبول ها از نوع S-Amph هستند و در ارتباط با مرز فعال قاره ای و در پهنه ای کمابیش اکسیدان توسعه یافته اند. پلاژیوکلازهای بخش فلسیک و مافیک مجموعه نفوذی خونرنگ نیز به ترتیب بازه ترکیبی لابرادوریت (An50.4Ab49.0Or0.6) تا الیگوکلاز (An26.2Ab73.0Or0.9) با میانگین ترکیبی آندزین (An36.6Ab62.6Or0.8) و بیتونیت (An89.6Ab10.4Or0.0) تا آندزین (An35.8Ab56.0Or8.2) و میانگین ترکیبی لابرادوریت (An56.8Ab41.9Or1.3) دارند. برپایه بررسی های زمین دمافشار‏ سنجی روی بلورهای آمفیبول و نیز جفت کانی‏ های آمفیبول- پلاژیوکلاز، برای بخش مافیک و فلسیک مجموعه نفوذی خونرنگ به ترتیب دمای تقریبی میانگین 760-783 و 691-717 درجه سانتیگراد به دست آمده است. بازه فشار نیز برای نمونه های سنگی مافیک و فلسیک این مجموعه نفوذی، به ترتیب از کمتر از 1 تا 7/4 کیلوبار و 8/1 تا 4/3 کیلوبار به دست آمده است که معادل با شرایط نزدیک به سطح زمین تا ژرفای نزدیک به 17 کیلومتر است.
    کلید واژگان: آمفیبول, شیمی کانی, مجموعه نفوذی, زون سنندج- سیرجان
    Soodeh Sedighian, Sara Dargahi *, Mohsen Arvin, Kazuo Nakashima
    Khunrang intrusive complex (KIC), as a one of the largest complexes in the southern part of Sanandaj- Sirjan zone, is located in northwest of Jiroft in the Kerman province. The complex is mainly consists of acidic-intermediate felsic rocks of diorite, quartz diorite, tonalite, granodiorite and granite with subordinate amounts of hornblende gabbro and microgabbro as mafic members. General texture of the samples is hypidiomorphic granular; but porphyry texture with microgranular groundmass also occasionally occurs in felsic samples. Mineral chemistry studies on the amphibole crystals in both felsic and mafic parts of KIC show that they are S-Amph type and magnesio-hornblende in composition that formed in a relatively oxidized environment in an active continental margin. Plagioclases have a range of composition from labradorite (An50.4Ab49.0Or0.6) to oligoclase (An26.2Ab73.0Or0.9) with average of andesine (An36.6Ab62.6Or0.8) and bytownite (An89.6Ab10.4Or0.0) to andesine (An35.8Ab56.0Or8.2) with average of labradorite (An56.8Ab41.9Or1.3) for felsic and mafic samples, respectively. Based on geothermobarometry studies on amphiboles and also amphibole-plagioclase pairs, average temperatures of 760-783°C and 691-717 °C with pressure ranges of
    Keywords: Amphibole, Mineral chemistry, Intrusive complex, Sanandaj- Sirjan zone
  • لیلا نوروزی، محسن آروین*، سارا درگاهی
    درزهای ستونی ریوداسیتی- داسیتی علیشاهی بخشی از مجموعه آتشفشانی رازک، با سن ائوسن میانی- بالایی هستند و در پهنه آتشفشانی- رسوبی دهج- ساردوییه و جنوب‏ خاوری کمربند ماگمایی ارومیه- دختر جای دارند. این مجموعه شامل تناوبی از سنگ های آذرآواری و جریان‏ های گدازه‏ ای آندزیت، ریولیت و ریوداسیتی- داسیتی است. سنگ های ریوداسیتی- داسیتی گاه ساختار ستونی به‏ صورت پنج یا شش وجهی نابرابر با ستون های منظم و مستقیم (کولونیدی) و ستون های کج شده و نامنظم (اینتبولیتور) به همراه ساختارهای شیاری (استریا) دارند. بافت شاخص آنها فیریک، هیالوپورفیریتیک، گلومروپورفیری، غربالی، جریانی و پرلیتیک هستند. پلاژیوکلازها که فنوکریست اصلی هستند همراه با میکروفنوکریست‏ های کمیاب سانیدین، ارتوکلاز، هورنبلند، پیروکسن، بیوتیت و کانی‏ های فرعی آپاتیت، تیتانیت و کانی های کدر، در زمینه ای شیشه‏ ای و نهان بلور جای گرفته‏ اند. زمینه گاه در مرحله فرایند واشیشه ای‏ شدن و تبدیل به مخلوطی از کوارتز و آلکالی‏ فلدسپار است. برپایه بررسی های زمین‏ شیمیایی، ترکیب درزهای ستونی علیشاهی ریوداسیت- داسیت است و سرشت کالک آلکالن نشان می دهند. آنومالی منفی Eu و کاهش مقدار Sr، همراه با افزایش مقدار Si نشان‏ دهنده اهمیت پلاژیوکلاز به عنوان فازی جدایش یافته هستند. غنی ‏ شدگی از عنصرهای لیتوفیل با شعاع یونی بزرگ و تهی‏ شدگی از عنصرهای با شدت میدان بالا (مانند: Ti، Ta، و Nb) نسبت به ترکیب گوشته اولیه، همچنین، الگوی عنصرهای خاکی نادر یهنجارشده به ترکیب کندریت نشان‏ دهنده پیدایش ماگمای درزهای ستونی در پهنه کمان آتشفشانی مرتبط با حاشیه فعال قاره ای هستند. تهی‏ شدگی از عنصرهای Nb و Ta پیامد کاهش انحلال این عنصرهای در سیال‏ های و مذاب های محیط های فرورانش در ژرفای کم است.
    کلید واژگان: سنگ نگاری, درزهای ستونی, ریوداسیتی- داسیتی, زمین‏ شیمی, مجموعه رازک, علیشاهی راین
    Leila Dargahi, Mohsen Arvin*, Sara Dargahi
    The Alishahi rhyodacitic-dacitic columnar joints are outcropped in the Middle-Upper Eocene Razak complex in the southeastern of Urumieh-Dokhtar volcanic belt in the Dehaj-Sarduieh volcano-sedimentary belt. The complex consists of intermittent of pyroclastic rocks, andesite, rhyolite, and rhyodacite-dacitic lava flows. The latter partially shows 5 to 6 unequal sided columnar structure in which entablature and colonnade sections along with stria are clearly visible. The predominant textures are phyritic, hyaloporphiritic, glomeroporphyritic, flow and sieve textures along with perlitic cracks. Mineralogically, the Alishahi rhyodacitic-dacitic rocks consist of plagioclase phenocrysts together with rare microphenocrysts of sanidine, orthoclase, hornblende, pyroxene, biotite and accessory minerals including apatite, titanite and opaques are setting in a cryptocrystalline glassy matrix. The matrix is partly in the verge of devitrification process and conversion to mixture of quartz and alkali feldspars. Geochemically, the Alishahi columnar joints are rhyodacitic-dacitic in composition with calc-alkaline nature. Negative Eu anomaly and decrease in Sr content along with increase in Si amount reveal the significance of plagioclase as a differentiated phase. Enrichment in large lithophile elements and depletion in high field strength elements normalized to primitive mantle such as Ti, Ta, Nb along with their chondrite normalized rare earth elements patterns are pointing to their magma formation in a volcanic arc setting in an active continental margin. The depletion in Nb and Ta could be related to their low solubility in aqueous fluids and melts formed under relatively low pressures in the shallow part of the subduction zone.
    Keywords: Petrography, columnar joints, rhyodacitic-dacitic, Geochemistry, Razak complex, Alishahi Rayen
  • عبدالحمید انصاری، سید جمال شیخ ذکریایی *، سارا درگاهی، محسن آروین
    باتولیت چهارگنبد در سیرجان و در بخش جنوب خاوری پهنه ماگمایی ارومیه- دختر جای گرفته است. این توده نفوذی با ترکیب اسیدی تا کمی حد واسط به درون واحدهای آتشفشانی ائوسن تزریق شده است. گر چه بیشتر حجم ترکیبات سنگی، گرانودیوریت و مونزوگرانیت است؛ اما ترکیبات سنگی دیگر شامل کوارتزدیوریت، تونالیت و سینوگرانیت نیز دیده می شود. مرز تبدیل سنگ ها به یکدیگر تدریجی است. بافت موجود در سنگ های توده نفوذی چهارگنبد بیشتر به صورت گرانولار است و در برخی موارد به پورفیرویید تبدیل می شود. انکلاوهای موجود در توده چهارگنبد شامل انکلاوهای بیگانه، انکلاوهای مافیک (با ترکیب دیوریت و کوارتزدیوریت) و انکلاوهای پیشرس (با ترکیب تونالیت، گرانوریوریت و مونزوگرانیت) است. دایک ها با ترکیب های مختلف، توده نفوذی را قطع کرده اند. ترکیب این دایک ها شامل رگه های اسیدی مربوط به مرحله پگماتیتی، دایک های با بافت دانه ریز (آندزیت، آندزیت بازالتی) و دایک های مافیک میکروگرانولار (شبیه به انکلاوهای مافیک) است. شواهد ژئوشیمیایی نشان می دهد که نمونه های منطقه، ویژگی های گرانیتوییدهای نوع I را نشان می دهند. همچنین گرانیت های توده گرانیتوییدی منطقه ماهیت منیزیمی دارند و ویژگی گرانیت های کردیلرایی را نشان می دهد. بر پایه نمودارهای تعیین محیط تکتونوماگمایی، همه نمونه های مورد مطالعه از منطقه چهارگنبد، در محدوده جزایر کمانی ناشی از فرورانش قرار می گیرند و ویژگی محیط های حاشیه فعال قاره ای را نشان می دهند.
    کلید واژگان: سنگ شناسی, چهارگنبد, تکتونوماگمایی, انکلاو, دایک, گرانودیوریت, مونزوگرانیت
    A. Ansari, S. J. Sheikh Zakariaee *, S. Dargahi, M. Arvin
    The Chargonbad batholith is located close to Sirjan and southeast of Urumieh-Dokhtar magmatic zone . This batholith is acidic to intermediate in composition and intruded into the Eocene volcanic rocks. The main volume of these rocks consisted of granodiorite and monzogranite, but it also consists of quartzdiorite, tonalite and syenogranite. Their contacts are gradational. They have allotrimorphic granular texture with subordinate porphyritic texture. Their enclaves consist of xenoliths enclaves, microgranular mafic enclaves (diorite to quartzdiorite in composition) and autolith enclaves(tonalite, granodiorite and monzogranite in composition).The Chargonbad batholith rocks are also cut by different types of dykes which are mainly consisted of dykes and veins of pegmatitic stage, microgranular dykes (andesite and andesite basaltic in composition) and microgranular dykes that are similar to mafic enclaves. Evidenc show that the samples represent properties of I-type granitoids. Chargonbad granitoid has magnesium nature and shows cordellarian granites features. Based on the tectonomagmatic environment diagrams, all samples from the Chahargonbad plot in the island arc setting of a subduction zone and show active continental margin setting characteristics .
    Keywords: Petrology, Chahargonbad, Tectonomagmatic, Enclaves, Dyke, Granodiorite, Monzogranite
  • اعظم سلطانی نژاد، حجت الله رنجبر، سارا درگاهی، مهدی هنرمند
    در این پژوهش، سیمای طیفی کانی های تبخیری موجود در مناطق تبخیری استان کرمان مورد بررسی قرارگرفته و قابلیت روش کمینه سازی انرژی مقید(CEM) در بارز سازی کانی های مذکور با استفاده از تصاویر ماهواره ای استر مورد ارزیابی واقع شده است. منحنی طیفی نمونه ها با استفاده از دستگاه اسپکترورادیومتر برداشت و ترکیب کانی شناسی این نمونه ها با استفاده از روش تفرق اشعه ایکس((XRD مشخص گردیده است. با استفاده از نتایج XRD، نمونه ها در قالب 4 گروه از نمونه های با کانی های غالب هالیت، ژیپس، کلسیت و تناردیت در مناطق مطالعاتی استان کرمان که شامل پلایای سیرجان، کفه خاتون آباد، تبخیری های منطقه راور، سه کراتر از کراترهای منطقه راین، کفه کشکوئیه و منطقه شهداد، مورد مطالعه قرار گرفتند. سیمای طیفی هر یک از نمونه ها و باندهای جذبی آن ها با توجه به ترکیب کانی شناسی آن ها ارائه شده است. نتایج حاصل از اعمال روش CEM نشان داد که این روش، مناطق دارای کانی های هالیت، ژیپس و تا حدودی تناردیت را به خوبی بارز می سازد؛ اما در مورد کانی کلسیت، تفکیک به خوبی انجام نمی شود که دلیل آن اختلاط زیاد این کانی با سایر کانی هاست. بااین وجود، با توجه به بازتاب طیفی کمتر کانی کلسیت نسبت به کانی های هالیت و ژیپس، تا حدودی می توان تفکیک را انجام داد.
    کلید واژگان: استان کرمان, بارز سازی کانی های تبخیری, روش کمینه سازی انرژی مقید(CEM), مطالعه طیفی
    Azam Soltaninejad, Hojattollah Ranjbar, Sara Darghi, Mehdi Honarmand
    Introduction
    In the world economy, the study of playas is of great importance because many valuable minerals, including sulfate, sodium and potassium carbonate, gypsum, halite, nitrates, borates, as well as a number of rare and valuable metals such as lithium, rubidium, cesium and even uranium and some other rare metals are formed or accumulated in these environments. Iran has a large number of playas, brines, domes and salt pans (about 60 salt pans), and the importance of exploring and studying of the reserves and evaporates mineral potentials is not covered by anyone.
    Materials And Methods
    In this study, an ASD Field Spec3® Spectrophotometer was used in Laboratory of Graduate University of Advanced Technology to measure the spectra of samples. This spectrophotometer is capable to record spectra in the range of 350-2500 nm and contains 2151 bands in this range. The satellite data which was used in this study is ASTER images at 1T level of the summer season. These images were geometrically corrected and only atmospheric correction was performed on them, and the Internal Average Reflectance (IAR) method was applied for atmospheric correction. To understand the spectral behavior of evaporite minerals within the ASTER bands, these spectra were resampled based on the wavelengths of ASTER. Constrained Energy Minimization (CEM) method was used for mapping the evaporate minerals in six evaporate areas in Kerman province including Sirjan Playa, Khatoonabad Pan, evaporitic areas of Ravar, three of all Rayen craters, Koshkoieh Pan and Shahdad area. CEM algorithm highlights the known target signature by suppressing background signals and it constrains a specified target signature and minimizes other unknown signatures when the target spectra are provided as user end members. In order to validate the accuracy of the results of this method, the maps were compared with the ground data. In order to assess the mineralogy of the samples, after preparation, 36 samples from all samples taken for XRD analysis and were sent to the Mineral Processing Research Center of Iran. Based on XRD results all samples were categorized to four groups as Halite, Gypsum, Calcite and Thenardite.
    Results And Discussion
    Spectral investigations of samples that are not pure are complicated, but what is apparent in the samples of this study is the occurrences of strong adsorptions related to the presence of water, whether in the composition of minerals such as gypsum, bassanite or as adsorptions on minerals such as halite. Since evaporite minerals, especially halite, have a high tendency to adsorb water, this adsorption features were observed in almost all samples near wavelengths of 1400 and 1900 nm. Spectral curves of halite-dominant samples showed that in most of these samples absorption feature occurred within the band 6 of ASTER, but in the case of a pure halite sample, for example, sample ush5 which was taken from the center of Sirjan salt pan, and the sample Rn1, which was taken from crater No.1 of Rayen area, this absorption is occurred within the band 5 of ASTER. It can be deduced that by purifying the halite sample, the absorption feature position on the resampled electromagnetic spectrum tends towards the band with less wavelengths. Gypsum-dominated samples indicate that these samples have the absorption feature within band 6 of ASTER in the resampled spectra to the ASTER. The absorption of 2214 nm in sulfate minerals is due to the sulfate vibration.
    CEM algorithm by maximizing the response of the known end members and suppressing the response of the composite unknown background, enhances the contrast between target spectra and the background. The ability of this technique has the advantage of being a straightforward technique that can be used for mapping with fewer field data (Gabr et al., 2010). Based on the results of XRD analyses of studied areas, four groups of endmembers including: halite, gypsum, calcite and thenardite were applied for this method. The maps showed that this method of classification has good results for detecting evaporate minerals.
    Conclusion
    1- According to the results of XRD analysis in the studied evaporatic areas in Kerman province, the main evaporite minerals in each of the areas were identified. Halite is the most dominant evaporate mineral in Sirjan, and the minerals of gypsum, calcite and thenardite are respectively in the next level of frequency. In Khatoonabad, halite is not the main mineral and gypsum and calcite are the most abundant ones; besides, in Khatoonabad area, rare boron-bearing minerals such as inyoite, borcarite, aristarainite along with ulexite were observed. In Ravar, the most dominant evaporite minerals are gypsum and calcite, and halite in abundance is after these minerals. In this area, bassanite and boracite were observed that were not seen in the other areas.
    2- The spectral features of evaporite samples of the study areas have been presented in Table 1.
    3- In all studied evaporite minerals, absorption is observed in the range of about 1400 and 1900 nm. Absorptions in these wavelengths is due to the presence of water. In the investigated samples, even in minerals that do not have water in their structural composition, these two absorptions are also observed. In the case of minerals that do not have water in their composition, water is adsorbed by these minerals.
    4- Evaporite minerals often show the absorption features in band 6 of ASTER, but the present study shows that this issue is different for halite. In the other hand, when the purity of halite sample increases, the absorption tends to be occurred within the band 5 of ASTER. In other words, by purifying the composition of the sample, the absorption band of resampled spectrum on ASTER tends to be in a lower wavelength.
    5- Spectral features Studies of thenardite-dominant samples clarified that these samples exhibit a greater absorption width in the spectral range of water absorption rather than halite and gypsum.
    6- Evaporite minerals have a high reflection. In the study of the reflection of the four major evaporite minerals of the study areas, it was found that halite and gypsum have the highest spectral reflection and thenardite has the least reflection.
    7- According to the results of CEM method on ASTER images of evaporite areas of Kerman province, it was determined that this method is a suitable way for detection of the evaporite minerals.
    Keywords: Kerman Province, Evaporite Minerals Mapping, Constrained Energy Minimization (CEM) Method, mineral spectra
  • سوده صدیقیان، سارا درگاهی، محسن آروین
    کمپلکس نفوذی خونرنگ به عنوان یکی از بزرگ ترین کمپلکس های موجود در بخش جنوبی پهنه سنندج- سیرجان، در شمال باختری شهرستان جیرفت در استان کرمان جای گرفته است. این کمپلکس از مجموعه ای از سنگ های اسیدی و حدواسط مانند دیوریت، کوارتزدیوریت، تونالیت، گرانودیوریت، گرانیت و اعضای مافیک تر مانند هورنبلندگابرو و میکروگابرو تشکیل یافته است. مطالعات صحرایی همراه با شواهد کانی شناسی و ژئوشیمیایی نشان می دهد که کمپلکس نفوذی خونرنگ در سری کالک آلکالن جای می گیرد و اعضای فلسیک این مجموعه از نوع متاآلومینوس تا کمی پرآلومینوس و از نوع I هستند. نمودارهای عنکبوتی بهنجار شده نمونه های مورد مطالعه نسبت به گوشته اولیه، غنی شدگی از عناصر سنگ دوست با شعاع یونی بزرگ (LILE) مانند Rb، Cs و K و نیز کاهیدگی از عناصر با قدرت یونی زیاد (HFSE) مانند Ti، Ta و Nb را نشان می دهند که از ویژگی های اصلی ماگماهای مرتبط با فرورانش است. بر پایه شواهد ژئوشیمیایی، به نظر می رسد بخش مافیک در اثر ذوب گوه گوشته ای متاسوماتیسم شده رخ داده باشد؛ اما بخش فلسیک در اثر ذوب سنگ های متابازیک پوسته زیرین به علت تزریق ماگماهای مافیک مشتق از گوشته ایجاد شده است. تشکیل این سنگ ها می تواند به دلیل فرورانش پوسته اقیانوسی نوتتیس به زیر خرده قاره ایران مرکزی در زمان ژوراسیک میانی، در یک محیط کمان آتشفشانی بوده باشد.
    کلید واژگان: توده نفوذی, پهنه سنندج, سیرجان, کمان آتشفشانی, نوتتیس, کرمان
    S. Sedighian, S. Dargahi, M. Arvin
    Khunrang intrusive complex, as a one of the largest complexes in the southern part of the Sanandaj-Sirjan zone, is located at northwest of Jiroft, in Kerman province. The complex mainly consists of acidic-intermediate rocks such as diorite, quartzdiorite, tonalite, granodiorite, and granite with subordinate amounts of mafic members such as hornblende gabbro and microgabbro. Field studies together with mineralogical and geochemical evidence show that the Khunrang intrusive complex belongs to calc-alkaline series and its felsic members are metaluminous to weakly peraluminous which display features typical of I-type granites. On the primitive mantle-normalized spider diagrams, all mafic and felsic samples are enriched in LILE (such as Rb, Cs and K) and depleted in Ti, Ta and Nb which is a main characteristic of subduction-related magmas. Based on geochemical data, the mafic rocks seems to be formed by melting of metasomatised mantle wedge; whereas felsic rocks are formed by melting of lower crust metabasic rocks as a result of the injection of mantle derived mafic magmas. It can be concluded that the Khunrang intrusive complex was formed in a volcanic arc setting due to subduction of the Neotethys oceanic crust beneath the Central Iranian Micro-continent in the Middle-Jurassic time.
    Keywords: Intrusive complex, Sanandaj, Sirjan zone, Volcanic arc, Neotethys, Kerman
  • علیرضا شاکر اردکانی*، محسن آروین، سارا درگاهی
    توده های دیوریتی - کوارتز دیوریتی با سن پالئوسن- ائوسن بخشی از نفوذی های مجموعه گنج از مجموعه های کمربند افیولیتی جازموریان یا مکران داخلی هستند که در غرب منشور افزایشی مکران و گودال جازموریان و شرق گسل جیرفت قرار دارند. این توده های نفوذی با بافت میکروگرانولار تا گرانولار از کانی های اولی پلاژیوکلاز، کلینوپیروکسن، آمفیبول، بیوتیت، کوارتز، پتاسیم فلدسپار ، اسفن، آپاتیت و کانی کدر همراه با کانی های ثانوی کلریت، کلسیت، کانی های رسی، سریسیت و اکسیدهای آهن تشکیل شده اند. بر اساس بررسی های شیمی کانی، پلاژیوکلازها از لحاظ ترکیبی در محدوده الیگوکلاز تا لابرادوریت هستند و بیش ترین تمرکز را در محدوده آندزین دارند. با توجه به مقدار آهن کل موجود در پلاژیوکلازها به نظر می رسد آنها باید در شرایط فوگاسیته بالای اکسیژن تشکیل شده باشند. وجود بافت های غیرتعادلی در پلاژیوکلازها نشانه تغییرات فشار بخار آب و کاهش فشار همراه با از دست دادن جزیی حرارت در هنگام صعود ماگما است. کلینوپیروکسن ها با ترکیب اوژیت به سری ماگمایی تولییتیک تعلق دارند که در دمای 1382- 1133 درجه سانتی گراد و فشار کم تر از 10 کیلوبار در شرایط فوگاسیته بالای اکسیژن تشکیل شده اند. آمفیبول ها ترکیب مگنزیوهورنبلند دارند و تخمین زده می شود که در دمای 700- 650 درجه سانتی گراد، فشار کم تر از 1 کیلوبار و شرایط فوگاسیته اکسیژن بالا در یک محیط تکتونوماگمایی سوپراسابداکشن به وجود آمده باشند.
    کلید واژگان: شیمی کانی, دما, فشارسنجی, سوپراسابداکشن, قلعه گنج, پهنه ساختاری مکران
    Alireza Shaker Ardakani *, Mohsen Arvin, Sara Dargahi
    The Ghaleh-Ganj dioritic- quartz dioritic massifs, with the age of Paleocene-Eocene, located on the west side of the Makran accretionary prism and Jazmurian depression and the east side of Jiroft fault are part of the intrusives in the Ganj Complex which itself is a part of the Jazmurian ophiolitic belt or Inner Makran. These intrusives rocks show microgranular to granular texture and consist of plagioclase, clinopyroxene, amphibole, biotite, quartz, K-feldspar, titanite, apatite and opaque as primary minerals along with chlorite, calcite, clay minerals, sericite and iron oxides as secondary minerals. Based on mineral chemistry studies, the plagioclases are oligoclase to labradorite in composition and predominantly fall in the field of andesine. Considering the total content of Fe in plagioclases, it seems that they were formed in high fO2 conditions. The existence of disequilibrium textures in plagioclases show variations of PH2O and decompression along with minor loss of temperature during the magma ascent to the surface. Clinopyroxenes display augitic composition and are belonging to a tholeiitic magmatic series and formed in 1133- 1382°C temperature, pressure less than 10 kbars and high fO2 conditions. Amphiboles have magnesiohornblende compositions which are estimated to have been formed at 650- 700°C temperature, less than 1 kb pressure and high fO2 conditions in a supra-subduction tectonomagmatic environment.
    Keywords: Mineral chemistry, Thermobarometry, Suprasubduction, Ghaleh Ganj, Makran structural zone
  • ملیحه گلستانی*، سارا درگاهی، محسن آروین، هادی شفایی مقدم
    افیولیت - ملانژ بافت، بخشی از کمربند افیولیت - ملانژ ایران مرکزی است که از شمال با مجموعه ماگمایی ارومیه دختر و از جنوب به زون دگرگونی سنندج - سیرجان همجوار است. این مجموعه افیولیتی در زمان کرتاسه پسین و در نتیجه بسته شدن حوضه اقیانوسی نائین - بافت جایگزاری شده است. گابروها به عنوان یکی از سازنده های اصلی این مجموعه، به صورت توده های نفوذی بزرگی رخ می دهند و ساخت ایزوتروپ تا ندرتا لایه ای و بافت هیپ ایدیومورفیک گرانولار تا پگماتیتی نشان می دهند. ضریب رنگینی آن ها از ملانوکراتیک تا به میزان کمتر مزوکراتیک و لوکوکراتیک تغییر می کند. مطالعات ژئوشیمیایی مبین آن است که گابروها تولئیتی تا کالکوآلکالن، با طبیعت فقیر از تیتانیوم و شبیه به مورب عادی هستند. الگوی عناصر نادر خاکی نرمالیز شده نسبت به کندریت گابروها روندی تقریبا مسطح همراه با غنی شدگی اندک عناصر LREE در قیاس با HREE را نشان می دهد که حاکی از منشا مشابه این سنگ ها می باشد. به نظر می رسد که این گابروها از یک منبع گوشته ای دیرگداز تهی شده در یک زون فرورانش تشکیل شده باشند.
    کلید واژگان: گابرو, زون فرورانش, گوشته تهی شده, افیولیت ملانژ بافت, جنوب غرب کرمان
    M. Golestani*, S. Dargahi, M. Arvin, H. Shafaii Moghadam
    Baft ophiolitic melange, as a part of ophiolitic melange belt of the Central Iran, is adjacent to Urumieh-Dokhtar magmatic assemblage in the north and Sanandaj-Sirjan metamorphic zone in the south. The ophiolitic complex has been emplaced in the Late Cretaceous time as a result of closure of Nain-Baft oceanic basin. The gabbros are the main constituent of the complex and occur as large intrusive bodies showing isotropic and rarely layered structures with hypidiomorphic granular to pegmatitic textures. The color index varies from melanocratic to lesser extent mesocratic and leucocratic. Geochemical studies reveal that gabbros are tholeiitic to calc-alkaline, low-Ti in nature and show similarity to N-MORB. The chondrite-normalized rare earth elements patterns are almost flat with slight enrichment in LREEs relative to HREEs which indicates a similarity in their origin. It seems that gabbros were derived from a depleted refractory mantle source in a subduction zone setting.
    Keywords: gabbro, subduction zone, depleted mantle, Baft ophiolitic melange, Southwest of Kerman
  • علیرضا شاکر اردکانی*، سارا درگاهی، حامد امیرپور
    توده های دیوریتی- کوارتزدیوریتی با سن پس از ائوسن زیرین، در باختر منشور افزایشی مکران و گودال جازموریان و خاور گسل جیرفت، بخشی از نفوذی های موجود در مجموعه گنج است که خود یکی از مجموعه های کمربند افیولیتی جازموریان یا مکران داخلی است. توده های دیوریتی- کوارتزدیوریتی درون واحد رسوبی ائوسن زیرین- میانی بیدک نفوذ کرده اند. این توده ها دارای هوازدگی کروی و فرسایش پوست پیازی هستند. حضور فلدسپار، بیوتیت و کانی های ثانویه (مانند کانی های رسی، بیوتیت ثانویه و اکسیدهای آهن) در ایجاد این اشکال در توده های مورد مطالعه نقش به سزایی دارند. از دید کانیایی، نفوذی ها از پلاژیوکلاز، کلینوپیروکسن، آمفیبول، بیوتیت، کوارتز و کانی های کدر تشکیل شده اند. بر پایه مطالعات شیمی کانی، پلاژیوکلازها ترکیب الیگوکلاز تا لابرادوریت و شواهدی از بافت های غیرتعادلی (همچون غربالی و منطقه بندی نوسانی) دارند. کلینوپیروکسن ها دارای ترکیب اوژیت با طبیعت ماگمایی متعلق به سری تولئیتی هستند که با توجه به رابطه خطی Ti نسبت به AlIV آنها، به نظر می رسد در فشار کمتر از 5 کیلوبار و ژرفای کمتر از 15 کیلومتر تشکیل شده باشند. آمفیبول ها دارای ترکیب مگنزیوهورنبلند متمایل به اکتینولیت هستند. بر اساس نمودار های Zr/TiO2 در برابر Nb/Y و SiO2 در برابر Nb/Y، توده های نفوذی به ترتیب در محدوده های دیوریت- کوارتزدیوریت و ساب آلکالن جای دارند. همچنین پایین بودن نسبت(Nb/Y (0/16- 0/14 نشان دهنده طبیعت ساب آلکالن (تولئیتی) نمونه های یادشده است. توده های نفوذی متاآلومینوس و از نوع I هستند که با توجه به میزان عناصر HFS و REE به یک گروه تعلق دارند. نبود بی هنجاری مشخص Eu، نشان از تفریق کم اهمیت پلاژیوکلاز و یا شرایط اکسیدان ماگمای سازنده آنها دارد. نمودار های توصیفی عناصر کمیاب به همراه الگوی عناصر خاکی کمیاب بهنجار شده نسبت به کندریت نشان می دهد که دیوریت- کوارتزدیوریت های قلعه گنج در مرحله بلوغ یک محیط پهنه بالای فرورانش تشکیل شده اند.
    کلید واژگان: قلعه گنج, مکران, کمربند افیولیتی جازموریان, دیوریت, کوارتزدیوریت, پهنه بالای فرورانش
    A. R. Shaker Ardakani*, S. Dargahi, H. Amirpour
    The Ghaleh-Ganj dioritic- quartzdioritic massifs, Post early Eocene in age, located on the west side of the Makran Accretionary Prism andthe Jazmurian Depression and the east side of the Jiroft fault, are part of the intrusives in the Ganj Complex, which itself is a part of the Jazmurian Ophiolitic Belt or the Inner Makran. The diorite- quartzdiorites are intruded into the Lower- Middle Eocene Bidak sedimentary units, which show spheroidal weathering and onion- skin erosion. The presence of feldspar, biotite and secondary minerals (such as clay minerals, secondary biotite and Fe oxides) in the study massifs played an important role in the occurrence of these features. Mineralogically the intrusives consist of plagioclase, clinopyroxene, amphibole, Biotite and opaques. Based on mineral chemistry studies, the plagioclases, oligoclase to labradorite in composition, show evidences of disequilibrium textures (e.g. sieve texture and oscillatory zoning). The clinopyroxenes are augite in composition and belonging to a tholeiitic magmatic series. Referring to linear relation between Ti and AlIV in clinopyroxenes, they seem to be formed in a pressure less than 5 kbs at a depth of less than 15 kilometers. Amphiboles are magnesiohornblende with tendency to actinolite in composition. Based on Zr/TiO2 versus Nb/Y and SiO2 versus Nb/Y diagrams, the intrusives plot in the fields of diorite- quartzdiorite and subalkaline, respectively. Their low Nb/Y ratio (0.14-0.16) also point out to their sub-alkaline (tholeiitic) nature. The intrusives are metaluminous and I-type, which referring to HFS and REE element contents, they belong to one group. The absence of a distinct Eu anomaly suggests the insignificance of plagioclase fractionation or oxidation state of the magma. The trace element discrimination diagrams together with chondritenormalized rare earth element patterns show that the Ghaleh Ganj diorite- quartzdiorites formed in the Maturity Stage of a supra-subduction zone.
    Keywords: Ghaleh, Ganj, Makran, Jazmurian ophiolitic belt, Diorite, quartzdiorite, Supra subductio zone
  • ملیحه گلستانی، سارا درگاهی، محسن آروین

    افیولیت- ملانژ بافت به مساحت تقریبی 150 کیلومتر مربع در کمربند ملانژی خمرود– اسفندقه واقع شده است. بخش بزرگ توده های نفوذی افیولیت- ملانژ بافت را گابروهای همسانگرد تشکیل می دهند که گاه به صورت پگماتیتی هستند. پلاژیوگرانیت ها نیز به صورت رگه ای و رخنمون های کوچک پراکنده به همراه گابروها و دایک های دلریتی در منطقه دیده می شوند. انواع گونه های پلاژیوگرانیت شامل ترونجمیت تا آلبیت گرانیت و گرانوفیر هستند. براساس بررسی های ژئوشیمیایی، گابروها و پلاژیوگرانیت ها به سری ماگمایی تولئیتی تا کالکو آلکالن تعلق دارند. همچنین پلاژیوگرانیت ها از نوع متاآلومین تا کمی پرآلومین هستند و از نظر گونه شناسی ویژگی هایی مابین گرانیت های پشته های اقیانوسی (OR) و گرانیت های نوع I نشان می دهند که با تشکیل آن ها در یک محیط ابرفرورانشی هماهنگ است. الگوی عناصر نادر خاکی بهنجار شده به کندریت پلاژیوگرانیت ها دارای یک غنی شدگی نسبی از عناصر نادر خاکی سبک همراه با الگوی تقریبا مسطح در بخش عناصر نادر خاکی سنگین است. الگوی عناصر نادر خاکی بهنجار شده به کندریت گابروها روند تقریبا مسطحی را همراه با غنی شدگی جزئی عناصر LREE در قیاس با HREE دنبال می کند. احتمال اشتقاق فاز اسیدی از فاز گابرویی طی تبلور تفریقی و یا ذوب بخشی برای غالب نمونه های پلاژیوگرانیتی ضعیف است. به نظر می رسد که منشاء پلاژیوگرانیت های افیولیت-ملانژ بافت در ارتباط با فاز دلریتی موجود در منطقه باشد؛ هر چند که برای لااقل یکی از نمونه ها می توان ذوب بخشی هورنبلند گابرو و یا فاز آمفیبولیتی را نیز مطرح کرد.

    کلید واژگان: پلاژیوگرانیت, زون فرورانش, گابرو, افیولیت, ملانژ بافت, کرمان

    The Baft ophiolitic mélange, covering an area approximately 150 Km2, is located in the Esfandaghe-Khamrood melange belt. The main part of intrusive rocks in the Baft ophiolitic mélange consists of gabbros, mostly isotropic and occasionally as pegmatitic rocks. Plagiogranites, as veins and small outcrops, are common along with gabbros and doleritic dikes through the area. Plagiogranites consist of trondhjemite, albite granite and granophyre. Based on geochemical studies, gabbros and plagiogranites are belonging to tholeiitic-calc-alkaline magmatic series. Plagiogranites are metaluminous to slightly peraluminous and typologically show characteristics between oceanic ridge (OR) and I-type granites which is consistent with their formation in a supra-subduction zone environment. Chonderite normalized REE patterns of plagiogranites show slight enrichment in LREEs along with flat HREE patterns. Chonderite normalized REE pattern of gabbros are relatively flat with slight enrichment in LREEs compare to HREEs. The derivation of an acidic melt from a gabbroic phase through either fractional crystallization and/or partial melting is less likely. It appears that the origin of Baft ophiolitic melange plagiogranites must be related to doleritic phase, although partial melting of hornblend gabbro and/or amphibolite can be also considered for at least one of the samples.

    Keywords: plagiogranite, subduction zone, gabbro, Baft ophiolite mélange, Kerman
  • داود رئیسی*، سارا درگاهی، سید حسام الدین معین زاده، محسن آروین، بهرام بهرام بیگی
    منطقه گندم بریان به مساحت حدود 480 کیلومتر مربع از دید ریخت شناسی نوعی سرتخت پوشیده از روانه های گدازه ای بازالتی تیره رنگ است که در بخش جنوبی کویر لوت قرار دارد. کانی های اصلی گدازه ها شامل درشت بلورهای الیوین و کلینوپیروکسن همراه با میکرولیت های پلاژیوکلاز هستند و بافت کلی آنها میکرولیتی پورفیری تا گلومروپورفیری همراه با زمینه اینترسرتال تا اینترگرانولار است. قرارگیری مخروط های آتشفشانی در راستای خط اثر گسل نایبند نشان از تاثیر حرکات گسل در ایجاد ماگمای بازالتی گندم بریان دارد. ارتباط ژنتیکی جریان های گدازه ای با شکستگی های ژرف پوسته ای ناشی از عملکرد گسل نایبند، حضور بیگانه سنگ های (زنولیت های) گوشته ای و طبیعت آلکالن بازالت ها روی هم رفته نشان دهنده بالاآمدگی ماگما از ژرفای زیاد هستند. با توجه به تجزیه های شیمیایی و وجود نفلین در ترکیب نورم، جریان های گدازه ای بازالت گندم بریان در گروه بازانیت- تفریت قرار می گیرند. بررسی های انجام شده نشان دهنده آن است که آلکالی بازالت های گندم بریان در یک محیط کششی درون صفحه ای تشکیل شده اند. نسبت پایین Ce/Nb، Th/Nb، U/Nb و Ba/Nb و مقادیر بالای Zr با میانگین ppm 81/234 نشان دهنده وجود یک خاستگاه گوشته ای تهی نشده سست کره ای برای جریان های گدازه ای بازالتی گندم بریان است. غنی شدگی و تهی شدگی آنها به ترتیب در عناصر خاکی کمیاب سبک و سنگین نشانگر حضور گارنت در سنگ منشا است.
    کلید واژگان: کویر لوت, گسل نایبند, بیگانه سنگ های گوشته ای, عناصر خاکی کمیاب, سنگ منشا
    D. Raeisi*, S. Dargahi, S. H. Moeinzadeh, M. Arvin, B. Bahrambeigi
    Gandom-Berian area, located on southern part of the Kavir-e Lut, covers an area around 480 km2 and morphologically is a covered messa by very dark basaltic lava flows. Their major minerals are olivine and clinopyroxene phenocrysts along with plagioclase microlites and their main textures are microlitic porphyry to glomeroporphiry with interestal to intergranular groundmass. The in line position of volcanic cones along the line of movements of Nayband fault show its effect on the formation of Gandom-Berian basaltic magma. The genetic realationship of these lava flows with deep seated lithospheric fractures as a result of Nayband fault, the presence of mantle xenoliths and alkaline nature of basalt all reveal a fast deep ascending of magmas. Based on geochemical analysis and occurrence of nepheline in the norm composition the Gandom-Berian basaltic lava flows belong to basanite-tephrite group. The investigation on Gandom-beriyan alkali basalts clearly shows their relationships to an intera-continental extensional environment. Low ratio of Ce/Nb, Th /Nb, U/Nb, Ba/Nb and High levels Zr with mean 234.81 indicate a none depleted asthenospheric mantle source the origin of Gandom-Berian basaltic lava flows. Enrichment and depletion of light and heavy rare earth elements respectively indicate the existence of garnet in the source rock.
    Keywords: Kavir, e Lut, Nayband fault, Mantle xenoliths, Rare Earth Elements, Source rock
  • علیرضا شاکر اردکانی، سارا درگاهی، حامد امیرپور
    توده های دیوریتی- کوارتز دیوریتی قلعه گنج بخشی از نفوذی های موجود در زون مکران می باشند که دارای هوازدگی کروی و فرسایش پوست پیازی هستند. این پدیده به سیستمهای شکستگی های ریز مرتبط می شود. علاوه بر این، فاکتورهای متعددی نظیر خصوصیات مکانیکی کانی های تشکیل دهنده سنگها، تنشهای تکتونیکی، افزایش حجم طی هوازدگی کانی ها و نوسانات دمایی سطح زمین می تواند در تشکیل این اشکال اهمیت داشته باشند. به نظر می رسد که حضور فلدسپار، بیوتیت و کانی های ثانویه (نظیر کانی های رسی، بیوتیت ثانویه و اکسیدهای آهن) در توسعه هوازدگی کروی و فرسایش پوست پیازی در منطقه مورد مطالعه نقش به سزایی ایفا می نمایند که در این بین میزان درصد حجمی بیوتیت به عنوان موثرترین فاکتور کنترل کننده محسوب می گردد.
    کلید واژگان: فرسایش پوست پیازی, هوازدگی کروی, سنگهای دیوریتی, قلعه گنج
    The Ghaleh Ganj dioritic- quartz dioritic massifs، as a part of intrusives in the Makran zone show spheroidal weathering and exfoliation. This phenomenon is related to the development of micro-crack systems. Furthermore، various factors such as mechanical properties of rock-forming minerals، tectonic stresses، increasing volume during mineral weathering and earth surface temperature fluctuations may be important in the formation of these features. It seems that the presence of feldspar، biotite and secondary minerals (such as clay minerals، secondary biotite and Fe- oxides) in the study area، played an important role in the development of spheroidal weathering and exfoliation. However، the modal contnents of biotite is the main controlling factor.
    Keywords: Exfoliation (Onion, skin erosion), Spheroidal weathering, Dioritic rocks, Ghaleh Ganj
  • داود رئیسی، سید حسام الدین معین زاده میرحسینی، احمد عباس نژاد، سارا درگاهی
    بازالت های گندم بریان یک سرتخت پوشیده از روانه های تیره رنگ است که حدود 480 کیلومتر مربع از قسمت غربی کویر لوت در شمال شرق کرمان را پوشانده است. خروج جریان های بازالتی در امتداد سیستم گسلی با روند شمالی- جنوبی بوده است. در منطقه گندم بریان، کشش حاصل از فعالیت گسل نایبند موجب شکستگی و ضعف پوسته و سپس بالا آمدن ماگما در امتداد شکستگی شده است زیرا ماگماتیسم محدود به منطقه کشش است. مقایسه نقشه شاخص خط وارگی گسل نایبند و نقشه مربوط به جایگاه دهانه های آتشفشانی، تاییدی بر نقش گسل در تشکیل ماگمای بازالتی گندم بریان است. حضور الیوین های درشت و شکل دار در کنار درشت بلورهای کلینوپیروکسن و نبود کوارتز ماگمایی، همگی می توانند نشانگر حرکت صعودی و سریع ماگما از طریق سیستم شکستگی و گسل های عمیق باشند. شکستگی عمیق پوسته ای گسل نایبند سبب شده است ماگمای بازالتی در حین صعود سریع خود، تا حد زیادی از تاثیر آلودگی های پوسته ای در امان بماند. وجود نسبت بالای La/Nb (با میانگین 7/1) در کنار میزان پایین نسبت Ce/Pb و Pb/Nd نشان دهنده تاثیر کم آلایش پوسته ای در این سنگ هاست. همچنین، نبود پراکندگی در نمودارهای دو متغیره عنصر سازگار- عنصر سازگار، تاکیدی بر عدم اختلاط ماگمایی است. یکنواختی نمودار پراکندگی اندازه بلور (CSD) و شیب ثابت آن نیز تاثیر بسیار کم فرآیندهای فیزیکی همچون اختلاط ماگمایی در ماگمای بازالتی در حین تبلور میکرولیت های پلاژیوکلاز در طی صعود و رسیدن آن به سطح زمین را نشان می دهد. علت اصلی شیب منحنی CSD، سرعت سریع سرد شدن ماگمای بازالتی در حین بالا آمدن است که به تشکیل میکرولیت های ریز پلاژیوکلاز منجر می شود. وجود فنوکریست های الیوین و کلینوپیروکسن نشان دهنده انجام عمل تبلور در ماگمای اولیه قبل از صعود و فوران است. بر طبق نمودار Dy/Yb در برابر La/Yb، سنگ های بازالتی گندم بریان از منشا گارنت لرزولیت با ذوب بخشی 8 تا 10 درصد تشکیل شده است. به طور کلی درجات ذوب بخشی پایین گوشته فوقانی (کمتر از 10 درصد) به تشکیل ماگمای بازالتی آلکالن منجر می شود. از سوی دیگر، ماگمای بازالتی گندم بریان دارای ویژگی های مشخصه ماگماهای مادر منیزیم بالا با تحول یافتگی کم است.
    کلید واژگان: سیستم گسلی, شاخص خط وارگی, آلودگی پوسته ای, گارنت لرزولیت
    Davoud Raeisi, Seyed Hesam-Aldin Moeinzadeh Mirhosseini, Ahmad Abbasnejad, Sara Dargahi
    Gandom Berian area is a basaltic messa composed of dark flows covering about 480 km2 of the western part of Lut desert in the northeast of Kerman. In this area، the fault system follows a north-south trend and، basaltic lavas have flowed along this trend. It seems that in Gandom Berian area، the activity of Nayband fault has created a tensional tectonic regime leading to the creation of open fractures in the crust which have conducted the flow of magma to the surface. Comparing maps of the lineation index factor of Nayband fault and also the related maps to situation of volcanic cones admit the role of fault in formation of Gandom Berian basaltic magma. The presence of coarse euhedral olivine crystals along with coarse crystals of clinopyroxenes and the absence of magmatic quartz، all reveal a fast deep ascending magma through fractures system and deep faults. The deep fracturing of Nayband fault has prevented the mixing of magma with crustal contamination. The high La/Nb value (with average 1. 7) along with low ratio of Ce/Pb and Pb/Nd indicate low mixing of magma in the studied area. Also، none scattering compatible element plots show negligible magma mixing. Uniformity in crystal size distribution (CSD) plots and its constant slope indicate the low impact of physical processes such as magma mixing in basaltic magma which effects the crystallization of plagioclase microlites during its ascent to the surface. The main cause of steepness in CSD is the rapid quenching of basaltic magma during upwelling which leads to plagioclase fine microliths. The presence of olivine and clinopyroxene phenocrysts indicates that in the primary magma، crystallization had occurred before ascent and eruption. Based on Dy/Yb versus La/Yb plot the Gandom Beryian basalts were formed by 8 to 10% partial melting of a garnet-lehrzolite parental rock. In general، lower partial melting of upper mantle (less than 10%) leads to the creation of alkaline basaltic magma. On the other hand، Gandom Beryian basaltic magma has characteristics similar to a high magnesium parental magma with low degree of evolution.
    Keywords: Fault system, Lineation factor, Crustal contamination, Garnet, lehrzolite
  • الهه علیزاده، محسن آروین، سارا درگاهی
    توده نفوذی پلاژیوگرانیتی، در بخش گابرویی مجموعه افیولیتی نیریز، واقع در جنوب شرق شیراز، رخنمون دارد. این توده از نظر سنگ شناسی شامل تونالیت و ترونجمیت است و تماس آن با گابروهای اطراف به صورت واضح و در مواردی پوشیده است. بافت غالب آن ها گرانولار غیر همسان دانه، گرانوفیری و میکروگرافیک است. کانی های اصلی پلاژیوگرانیت ها شامل کوارتز، پلاژیوکلاز و فلدسپار سدیک و کانی های فرعی به مقدار کمتر از 10 درصد شامل آمفیبول همراه یا بدون پیروکسن، اوپاک و به ندرت تیتانیت و زیرکن است. بر اساس مطالعات زمین شیمیایی، پلاژیوگرانیت ها از نوع کالک آلکالن و متاآلومینوس هستند و دارای ویژگی های گرانیت نوع I و محیط تکتونیکی پشته میان اقیانوسی و قوس آتشفشانی هستند. الگوی عناصر نادر خاکی به هنجار شده به کندریت پلاژیوگرانیت ها، یک تهی شدگی مشخص از عناصر نادر خاکی سبک همراه با الگوی تقریبا مسطح در بخش عناصر نادر خاکی سنگین را نشان می دهد. به نظر می رسد که ماگمای سازنده این سنگ ها در یک محیط تکتونیکی پهنه بالای فرورانش از ذوب بخشی سنگ های بازیک حاصل شده باشند که این سنگ منشا خود قبلا از ذوب یک گوشته تهی شده هارزبورژیتی نشات گرفته است.
    کلید واژگان: افیولیت نیریز, پلاژیوگرانیت, پهنه فرورانش, قوس آتشفشانی, پشته میان اقیانوسی
    Elahe Alizadeh, Mohsen Arvin, Sara Dargahi
    Plagiogranite intrusive rocks are outcropped in the gabbroic section of the Neyriz ophiolitic sequence in the south east of Shiraz. Petrographically, they are comprised of tonalite, trondhjemite and their contact with surrounding gabbros is either sharp or covered. Predominant textures are hypidiomorphic inequigranular, granophyry and micrographic. Mineralogically, they are consisting of plagioclase, quartz, sodium feldspars as major minerals and less than 10% amphibole ± pyroxene, opaques and rarely titanite and zircon as minor minerals. Geochemical studies show that their magma is sub-alkaline type (calc-alkaline series) and metaluminous. Typologically, plagiogranites have characteristics of oceanic ridge granite (ORG) toward I-type granites. Chonderite normalized REE patterns of Neyriz plagiogranites show depletion in LREEs along with a flat HREE patterns and it seems that they were formed in supra-subduction zone environment by partial melting of mafic rocks which in turn were formed by the anatexis of a previously depleted harzburgitic mantle.
    Keywords: Neyriz ophiolite, Plagiogranite, Subduction zone, Volcanic arc, Mid, oceanic ridge
  • S. S. Dargahi
    The Miocene pyroxene andesite lava flows are exposed in southeastern edge of Urumieh Dokhtar Magmatic assemblage in Iran. The hypocrystalline andesite in parts contain conspicuous co-magmatic igneous enclaves which are dark grey and occur mostly as spherical and occasionally as ribbon shapes with some showing chilled margins. Petrographic study shows that the ribbon type enclaves have been formed by merging of rounded blobs. Mineralogically the enclaves consist of plagioclase, clinopyroxene, orthopyroxene and magnetite as phenocrysts and microphenocrysts in a glassy microlitic groundmass of the same minerals. The host andesite contains the same mineral assemblage, but with high amount of glassy groundmass. The plagioclase shows a relatively large range of anorthite content (An43-91), whereas pyroxenes generally show a uniform chemical composition and are classified mainly as hypersthene (En59.67 to En73.30) and augite (Wo40.88-46.00, Fs11.08-17.07, En36.69-47.85). Enclaves are cogenetic with the host andesites and reveal the existence of disequlibrium crystallization in the magma chamber. The enclaves are resulted from a magmatic emulsion with suspended droplets of one magma in another. The rounded enclaves are likely to represent quenched blebs of intruding new andesite magma with higher liquidus that have been incorporated into the host andesitic magma in a liquid or near liquid state. Their small sizes reflect a small viscosity contrast and some turbulence during mixing. The intrusion of fresh magma also resulted convection in the magma chamber which along with the temperature differences has permitted buoyant uprising of enclaves and incorporating some of the phenocrysts from the host andesitic magma.
  • داود رئیسی، سارا درگاهی، سید حسام الدین معین زاده، محسن آروین
    گندم بریان نوعی سرتخت (Messa) پوشیده از روانه های گدازه ای بسیار تیره رنگ است که به عنوان بخشی از فعالیت آتشفشانی زمان کواترنری ایران شناخته می شود. این روانه ها که از نوع آلکالی الیوین بازالت های سالم یا با دگرسانی کم هستند حدود 480 کیلومتر مربع از بخش جنوبی کویر لوت در شمال خاور کرمان را در برمی گیرند. بافت کلی جریان های بازالتی پورفیری تا گلومروپورفیری با زمینه اینترسرتال تا اینترگرانولار است. کانی های اصلی جریان شامل درشت بلورهای الیوین و کلینو پیروکسن همراه با میکرولیت های پلاژیوکلاز هستند. میکرولیت های پلاژیوکلاز به عنوان کانی اصلی این سنگ ها شناخته می شوند. با پردازش تصاویر مقاطع نازک و با استفاده از روش پراکندگی اندازه بلور (CSD)، شکل سه بعدی بلورهای پلاژیوکلاز و همچنین زمان رشد و سرعت هسته بندی این بلورها برآورد شد. بر این اساس شکل میکرولیت های پلاژیوکلاز، تخته ای و نسبت محورهای کوتاه: متوسط: بلند به ترتیب برابر با 10:10:1 مشخص شد. یکنواختی نمودار CSD و شیب ثابت آن تاثیر بسیار کم فرایند های فیزیکی همچون آمیختگی ماگمایی را در هنگام صعود ماگمای بازالتی و رسیدن آن به سطح زمین نشان می دهد. بر اساس این محاسبات، زمان رشد (t) و سرعت هسته بندی (J) از دو مدل متفاوت ارائه شده در روش CSD به ترتیب برابر با 53/2 تا 21/3 سال و 1- /s 3- mm 9-10 × 17/10 تا 1- /s 3-mm 9-10 × 53/9 برآورد شد. نتایج حاصل با طبیعت ماگماهای آلکالی بازالتی همخوانی کامل دارد.
    کلید واژگان: سرتخت گندم بریان, پراکندگی اندازه بلور, شکل سه بعدی, آمیختگی ماگمایی
    D. Raeisi, S. Dargahi, H. Moeinzadeh, M. Arvin
    Gandom Beriyan, as a part of Quaternary volcanism of Iran, is a kind of messa which is covered by very dark lava flows. The flows are generally fresh to rarely altered alkali olivine basalts and cover an area around 480 km2 in southern part of the Lut desert in northeast of Kerman. The common textures of basaltic lava flows are porphyry to glomeroporphyry with an intersertal to intergranular groundmass. Their major minerals are olivine and clinopyroxene phenocrysts along with plagioclase microlites. Plagioclase microlites are recognized as the major silicate phase in these rocks. Three-dimensional shape of plagioclase crystals and also rate of nucleation and growth time was estimated by thin section image processing and using crystal size distribution (CSD) method. Based on this, it is revealed that the shape of plagioclase microlites is tablet with aspect ratio of 1:10:10 for short: intermediate: long axes, respectively. The uniformity of CSD graph and its constant slope show that the effect of physical processes such as magma mixing was limited during ascent of basaltic magma toward the surface. Based on these calculations, growth time (t) and rate of nucleation (J) were estimated 2.53 to 3.21 years and 10.17×10-9 to 9.53×10-9 mm-3/s-1, respectively. The results are completely matched with nature of alkali basalt magmas.
    Keywords: Gandom Beriyan Messa, Crystal Size Distribution, Three, Dimensional Shape, Magma Mixing
  • محمدعلی سالاری، حبیب الله بیابانگرد، محمد بومری، سارا درگاهی
    منطقه ی مورد بررسی، در استان کرمان و 10 کیلومتری شمال رابر قرار دارد. این منطقه از لحاظ زمین شناختی در بخش شرقی نوار دهج- ساردوئیه که خود بخشی از مجموعه ی ماگمایی ارومیه - دختر واقع شده است. دایک های مورد بررسی، به درون سنگ های آذرآواری ائوسن و واحدهای رسوبی پلیوسن نفوذ کرده اند. بررسی های سنگ شناسی مبین ترکیب آندزیتی این سنگ هاست. از لحاظ کانی شناسی این سنگ ها شامل پلاژیوکلاز، هورنبلند، بیوتیت و کلینوپیروکسن هستند. درشت بلورهای پلاژیوکلاز دارای بافت های غیرتعادلی چون منطقه بندی نوسانی و بافت غربالی اند. کانی های هورنبلند و بیوتیت، تحت تاثیر فرآیند کدر قرار گرفته اند. بافت های مهم این دایک ها به صورت هیالوپورفیری، میکرولیتیک پورفیری و جریانی دیده می شوند. بر اساس بررسی های ژئوشیمیایی، این سنگ ها از لحاظ LREE در مقایسه با HREE، غنی شدگی دارند. فقدان بی هنجاری مشخص Eu در الگوی عناصر نادر خاکی، نشان دهنده ی شرایط اکسایش ماگما طی تبلور است. این ویژگی ها شاخصه ی سنگ های وابسته به سری ماگمایی آهکی- قلیایی است که در یک محیط کمان آتشفشانی تشکیل شده اند
    کلید واژگان: استان کرمان, رابر, سنگ شناسی, ژئوشیمی, دایک های آندزیتی, محیط کمان آتشفشانی
    M. A. Salari, H. Biabangard, M. Boomeri, S. Dargahi
    The study area is located in the Kerman province, 10 Km north of Rabor. Geologically, the area is situated in the eastern section of Dehaj-Sarduiyeh belt which is a part of Urumieh-Dokhtar magmatic assemblage. The dykes were intruded in the Eocene pyroclastic rocks and Pliocene sedimentary units. Petrographic studies show that these rocks are andesitic in composition. Mineralogically they are composed of plagioclase, hornblende, biotite and clinopyroxene. Phenocrysts of plagioclase show disequilibrium textures such as oscillatory zoning and sieve texture. Hornblende and biotites are affected by opacitization process. The dykes have mainly hyalloporphyritic, microlitic porphyric and flow textures. Based on geochemical studies, the rocks show enrichment in LREE rather than HREE The lack of significant Eu anomalies in REE patterns indicates oxidation state of magma during crystallization. These properties are signatures of calc- alkaline series formed in a volcanic arc setting.
نمایش عناوین بیشتر...
سامانه نویسندگان
  • دکتر سارا درگاهی
    دکتر سارا درگاهی
    دانشیار گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران
اطلاعات نویسنده(گان) توسط ایشان ثبت و تکمیل شده‌است. برای مشاهده مشخصات و فهرست همه مطالب، صفحه رزومه ایشان را ببینید.
بدانید!
  • در این صفحه نام مورد نظر در اسامی نویسندگان مقالات جستجو می‌شود. ممکن است نتایج شامل مطالب نویسندگان هم نام و حتی در رشته‌های مختلف باشد.
  • همه مقالات ترجمه فارسی یا انگلیسی ندارند پس ممکن است مقالاتی باشند که نام نویسنده مورد نظر شما به صورت معادل فارسی یا انگلیسی آن درج شده باشد. در صفحه جستجوی پیشرفته می‌توانید همزمان نام فارسی و انگلیسی نویسنده را درج نمایید.
  • در صورتی که می‌خواهید جستجو را با شرایط متفاوت تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مطالب نشریات مراجعه کنید.
درخواست پشتیبانی - گزارش اشکال