سیده مریم عاملی رضایی
-
متن ادبی، روایت پناه بردن آدمی به دنیای تخیل است. نوشتار در برهه های زمانی متفاوت چه در آشوب های جمعی و چه در تنش های فردی، نقشی پالایشگر و درمانگر دارد. ساختارهای روایی با ساختارهای روانی در بافتی از روزگار و جهان نویسنده هم پیوند می شود و شگردهای روایی و ساختاری تازه ای را رقم می زند. بحران ها و آشوب های اجتماعی یا طبیعی منجر به بحران های وجودی می شود و با زیرورو شدن جهان و روان آدمی از دل این آشوب ها، سبک ها و ساختارهای تازه سر برمی کشد چنانکه نیای رمان مدرن یعنی دکامرون از دل طاعون قرن چهاردهم زاده شد. گفت وگو میان روان و متن، فرایندی پالایشی است که در کار هنری به سامان می رسد. ژولیا کریستوا به عنوان روانکاوی مسلط بر نظریه های نقد ادبی، نقش پالایش بخش ادبیات و هنر را در دوران مدرن در تبیین، تخلیه و تهی سازی آلودگی از طریق کلام می داند. کار هنری تنشی را در درون هنرمند به شکل نمادین و با خلق دنیایی دیگر، به سامان می رساند. راز خلق نخستین نمونه رمان مدرن شاید همین باشد: برون ریزی طردها و پذیرش عاطفه های ناهمخوان و ناسازگار در کنار هم از طریق امر نشانه ای و شبکه دلالتی که به شکل نمادین بازنمایی می شود. دکامرون اثر بوکاچیو در زمان فروپاشی نظام های اجتماعی بر اثر طاعون روایتی تازه و بدیع بود که همزمان با فروپاشی سنتها با سنت شکنی در سبک و محتوا، پیشگام رمان مدرن گردید.
کلید واژگان: پاندمی, رمان, آلوده انگاری, دکامرونLiterary text is the hidden narration of moving a human being to the world of imagination. Writing has a refining and healing role in different time periods in either the group riots or personal stresses. Narrative structures are interconnected to the mental structures in a texture of the days and world of author, and include the new narrative and structural skills. Social or natural crises and riots cause the existential crises, and some new styles and structures are arisen from among these riots by upside down of the world and human psyche so that the origin of modern novel, Decameron, is resulted from the heart of plaque in the 14th century. The conversation among psyche and context is a refining process arranged in art. As a skillful psychoanalyst in literary criticism theories, Julia Kristeva knows the role of refining the literature and art in modern periods in description, vacation and removal of pollution by word. Work of art organizes a stress in the heart of artist in a symbolic form by creating another world. The mystery of creation of the first novel may be: outflow of rejections and acceptance of disharmonic and incompatible emotions together through a symbolic issue and reasoning network reappeared in a symbolic form. Boccaccio's Decameron was a new and innovative narration upon the collapse of social systems due to plague, changing to the leading of modern novel concurrent to the decline of traditions by breaking tradition in style and content.
Keywords: Pandemics, Novel, Abjection, Decameron -
فصلنامه نقد ادبی، پیاپی 57 (بهار 1401)، صص 181 -236
نقد کهن الگویی از رویکردهایی است که در چند دهه اخیر در نگارش مقالات علمی گسترش چشمگیری یافته است. این نقد در مطالعات ادبی کاربرد بسیار دارد و به نوعی با ادبیات درهم تنیده است. در این مقاله که برگرفته از طرحی پژوهشی است، با نگاهی جریان شناسانه به نقد کهن الگویی در ایران به شکل جریانی مطرح در نقد ادبی به بازشناسی و تحلیل آن در مقالات دانشگاهی مرتبط با ژانر حماسی پرداخته و گفتمان حاکم بر این نقد، مولفه های تکرارشونده و سیر تطور این مولفه ها در مقالات تحلیل شده است. جامعه آماری شامل پیشینه ای از مقالات و کتاب هایی درحوزه شاهنامه پژوهی است که از ابتدای قرن به تحریر درآمده و نیز مقالات علمی پژوهشی ای که از دهه هفتاد به بعد، با رویکرد نقد کهن الگویی، متون مربوط به ژانر حماسه را واکاوی کرده اند. در این پژوهش، افراد شاخص و اثرگذار در معرفی رویکرد نقد کهن الگویی، گفتمان های حاکم بر آن و سیر تطور تاریخی و موضوعی رویکرد مذکور در ژانر حماسه با روش توصیفی تحلیلی بررسی شده است. از حدود دهه چهل شمسی، مطالعات میان رشته ای با رویکرد نقد کهن الگویی مورد توجه قرار گرفت. در دهه شصت و هفتاد، غالب نویسندگان، به ویژه نویسندگانی که امروز در این عرصه شناخته شده اند، راهی تازه در مطالعات نقد کهن الگویی گشودند. از مشخصات بارز مقالات این دوره، غلبه تحلیل های محتوایی، خوانش های تطبیقی و کشف معناست. در دهه هشتاد و نود، حجم انبوهی از مقالات دانشگاهی تولید شد که گرچه در ساختار نظام مندتر است، آسیب های فراوانی نیز در نگارش و تحلیل های آن ها وجود دارد که به تفصیل در متن مقاله به آن پرداخته شده است.
کلید واژگان: جریان شناسی, نقد کهن الگویی, ژانر حماسه, مقالات علمی پژوهشیLiterary Criticism, Volume:15 Issue: 57, 2022, PP 181 -236Archetypic criticism is an approach which has had considerable development in writing the scientific papers in recent decades. It is mostly used in literary studies and is interconnected to the literature. Designed by a research plan, this paper studies the archetypic criticism in Iran discussed in literary criticism in the academic papers related to the epic genre, and analyzes the discourse of archetypic criticism, its repetitive elements and also the development of such elements in papers. It starts by reviewing the works of effective individuals on introducing archetypic criticism, its discourse, its historical and thematic developments in epic genre, employing a descriptive- analytical method. Interdisciplinary studies have focused on archetypic approach since the 1960s. In the 1980s and 1990s, many authors especially those who are now well-known in this field, opened a new way in studies of archetypic criticism. The dominance of content analyses, comparative reading and discovering the meaning, are some considerable specifications of papers of this period. During the 2010s many academic papers were published on this matter and the current paper has investigated their structure and method.
Keywords: Archetypic criticism, epic genre, scientific research papers -
در این پژوهش بر پایه ی رویکرد تحلیل گفتمان در چارچوب نظریه ی "جیمز پل جی "و " روث وداک" چگونگی بازتاب عناصر برجسته ی هویت زنانه در قالب خاطره نگاری زنان- با استناد به چهار اثر عصر مشروطه و پهلوی- بررسی و تحلیل می شود . نتایج بررسی ، نشان از آن دارد که این آثار با کاربرد زبان در موقعیت ها ، جهانی را باز می نمایند که برساختی از تجربه های زیسته ی زنان و گفتمان های کلان سنت و تجدد در ایران است . از این رو روایت زنان در خاطرات ، معطوف به برجسته کردن عناصر و مولفه هایی از هویت زنان در دنیای مدرن و به حاشیه راندن گفتمان سنتی پیشین است . تحلیل خاطرات زنان در یک ساحت چنین می نماید که فهم جدیدی از هویت انسانی شکل گرفته است و زنان به لحاظ هویتی به تدریج از هویت های سنتی خود فاصله گرفته و هویت های جدیدی یافته اند که منشا آن دنیای مدرن و تکثرگرایی است . در ساحت دیگر، خاطره نگاران زن ، هم زمان توانسته اند ترکیبی سازگار از عناصر زندگی مدرن و سنتی را به دست دهند و هویت خود را بر اساس تجارب زیسته و درک تاریخی از مناسبات دوران نوین بازتعریف نمایند.
کلید واژگان: خاطره نگاری, زنان, عصر مشروطه, عصر پهلوی, برجسته سازی, هویتIn this study, based on the discourse analysis approach in the framework of the theory of "James Paul J." and "Ruth wodak", the reflection of prominent elements of female identity in the form of women's memoirs - with reference to four works of the Constitutional and Pahlavi eras - is examined and analyzed. The results of the study show that these works, by using language in situations, open a world that is a construction of the lived experiences of women and the great discourses of tradition and modernity in Iran. Hence, women's narrative in memoirs focuses on highlighting elements and components of women's identity in the modern world and marginalizing the old traditional discourse. The analysis women's memories in one area shows that a new understanding of human identity has been formed and women in terms of identity have gradually moved away from their traditional identities and found new identities that originate from the modern world and pluralism. On the other hand, female memoirists have at the same time been able to obtain a consistent combination of elements of modern and traditional life and redefine their identity based on lived experiences and historical understanding of modern-day relations.
Keywords: Memories, women, The constitutional, The Pahlavi era, The Highlighting, identity -
قایم مقام فراهانی از سیاستمداران بزرگ دوره قاجار به شمارمی آید و دارای تالیفات متعددی است که مهم ترین آن ها منشآت نام دارد. منشآت، نامههایی است که در دوره دیوانسالاری به سبک ساده و روان نوشته شده و بهعنوان ژانری ادبی این ظرفیت را داراست که بر اساس نظریه کاربردشناسی اصول ادب بررسیشود. از این رو، در این پژوهش، این نظریه در نامه های خانوادگی قایم مقام در منشآت، بررسی و تحلیل میشود تا از این طریق، شخصیت و نحوه ارتباط وی با افراد خانواده ارزیابی شود. درباره اصول ادب نظریات متعددی بیانشده که در این مقاله از نظریه براون و لوینسون بر اساس راهبردهای ادب سلبی و ادب ایجابی، خطاب های مستقیم و غیرمستقیم؛ و از نظریه کالپپر در رابطه با راهبرد نقض ادب ایجابی و نقض ادب سلبی، و نقض مستقیم ادب بهرهگرفته شدهاست. نتایج حاصل از این جستار که به روش توصیفی تحلیلی انجامشده؛ گویای این است که قایممقام فراهانی از ادب ایجابی (39.75%) برای مخاطبان خود بهره فراوانی برده؛ و از ادب سلبی (2.75%) برای بیان علاقه خود بهرهگرفته و وجهه کمتر کسی را تهدید کردهاست. نقض ادب ایجابی (7%) براساس عدم همدلی یا برچسبهای نامناسب، درصد کمی را به خود اختصاصداده و نقض ادب سلبی (3.75%) بیشتر ناشی از فروتنی و نقض مستقیم ادب (5.25 %) نسبت به دنیا در این نامه ها بسیار کمشمار است. وی همچنین بیان غیرمستقیم (25.25%) را که دلیل بر رفتار مودبانه است؛ بیش از بیان مستقیم (16.25%) به کار گرفته است.
کلید واژگان: قائم مقام فراهانی, منشآت, نامه های خانوادگی, نظریه ادبGhaem Magham Farahani is considered one of the great politicians of the Qajar period and has several writings, the most important of which is called Manshat. Manshat is a letter written in a simple and fluent style during the bureaucracy period and as a literary genre it has the capacity to be studied based on the theory of application of the principles of literature. Therefore, in this study, the theory of literature in the family letters of the deputy in the source is examined and analyzed in order to evaluate his personality and the way of communication with family members. Numerous theories have been expressed about the principles of literature, in this article, from Brown and Levinson's theory, based on the strategies of negative literature and positive literature, direct and indirect speeches; And Calper's theory has been used in relation to the strategy of positive etiquette and negative etiquette, and direct violation. The results of this research which was done by descriptive-analytical method; It shows that Farahani's deputy has benefited a lot from positive literature for his audience; And he has used negative literature to express his interest and has threatened someone less. Positive etiquette violations based on lack of empathy or inappropriate labels account for a small percentage, and negative etiquette violations and direct etiquette violations are very few in these letters. He also uses indirect expression as a reason for polite behavior; It is used more than direct expression.
Keywords: Ghaem Magham Farahani, Monshat, Family Letters, Politeness Theory -
بی پروایی های حلاج در شکستن سنت های مورد قبول صوفیان و طرد شدن از حلقه نزدیکان مشایخ عصر، علی الخصوص جنید بغدادی، باعث شد صوفیان در بسیاری از آثار اولیه خود، توجه چندانی به او نکنند و تنها به ذکر چند حکایت کوتاه از او بسنده نمایند؛ اما هجویری اولین بار در کشف المحجوب با مطرح ساختن اتهامات حلاج، در پی پاسخ گویی به آن ها برآمد. هجویری که وابسته به مکتب جنیدیه است، مخالفت های جنید با حلاج را نادیده می گیرد، تا بتواند به گونه ای حلاج را تبریه کند که تهمتی متوجه جنید نباشد. با جستجو در عبارات هجویری در خصوص حلاج به تناقضات زیادی برمی خوریم که حاصل همین رویکرد دوگانه است. در پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی، علاوه بر نشان دادن بخشی از این پریشان گویی ها، رویکرد هجویری را به شخصیت حلاج با دقت در لقب اعطایی او، یعنی «مستغرق معنی و مستهلک دعوی»، بررسی کرده ایم. ضمن برشمردن مصادیق مختلف «دعوی» و «معنی» در کشف المحجوب، مشخص شد که «زبان عبارت و اشارت» مهم ترین مصداق «معنی» و «دعوی» در کشف المحجوب است. از این منظر، هجویری سعی دارد بی پروایی حلاج را در افشاء اسرار الهی از مقوله «دعوی» بشمارد و با پیوندزدن آن به بحث «سکر» و «صحو»، نظر جنید را مبنی بر «ترجیح سکوت بر کلام» تایید کند.کلید واژگان: کشف المحجوب, حلاج, دعوی و معنی, زبان عبارت, زبان اشارتThe recklessnesses of Hallaj in breaking the traditions of the Sufis and his expelling from the circle of great Sufis, especially Junayd of Baghdad, caused the mystics to pay little attention to him in many of their early works and to mention only a few short anecdotes about him. But for the first time, al-Hujwīrī in his book, Kashf al-mahjūb (Unveiling of the Hidden), sought to respond to the accusations made against Hallaj. Al-Hujwīrī belongs to the school of Junayd and turns a blind eye to Junayd's opposition to Hallaj in order to acquit Hallaj in such a way that no one slanders Junayd. Using the descriptive-analytical method, in the present article, we have examined Al-Hujwīrī 's attitude towards Hallaj and have carefully considered the title "absorbed in the Meaning and drowned in claiming” bestowed on Hallaj by him. Examining the various instances of "claiming" and "meaning" in Kashf al-mahjūb, shows that "the language of sign and gesture” is the most important example in the book. From this perspective, Hujwīrī tries to show that Hallaj's recklessness in revealing divine secrets is a "claim"; he links the procedure of Hallaj to the subject of “sobriety (sahw) and intoxication (sukr)” and confirms Junayd's view that “silence is preferable to words”.Keywords: Kashf al-mahjūb, Hallaj, Claiming, Meaning, language of Sign, Language Gesture
-
فصلنامه نقد ادبی، پیاپی 43 (پاییز 1397)، صص 91 -125نقد اخلاقی رویکردی به ادبیات است که امروزه با نگاهی تازه طرح شده است. بسیاری از اخلاق گرایان و نویسندگان معاصر دیگر به جزمیت های سابق (مورالیزم و اتونامیزم) اعتقاد ندارند و مسئله اصلی را در چگونگی بهره برداری هنر و اخلاق از یکدیگر می دانند. نظریه پردازان اخلاق با تکیه بر نقش عواطف و احساسات در شناخت و تاکید بر همدلی و تخیل در شناخت اخلاقی، ادبیات و به ویژه متون روایی را جایگاهی مناسب برای تجربه شناخت محسوس، جزئی و شهودی از عواطف می دانند. در گذشته، اخلاق نه برمبنای عواطف و احساسات، بلکه براساس قوه ناطقه تعریف می شد. در این دیدگاه، ادبیات در خدمت اخلاق معنا می یافت. شیوه های بیان مطالب اخلاقی در متون اندرزی گذشتگان معمولا مستقیم و با تکیه بر جملات خبری یا انشائی یا ارجاع به سخنان بزرگان بود. اساس این تفکر برمبنای تقابل دوتایی میان خیر و شر و درک آنان از زیبایی شناسی و اخلاق بوده است. با ظهور رویکردهای احساس گرا و توجه به نقش تخیل در ایجاد همدلی، ارتباط میان ادبیات و اخلاق تغییر یافت. امروزه اخلاق فقط مجموعه ای از گزاره های انشائی نیست که در ادبیات بازتاب یابد و هدف ادبیات نیز ترویج اخلاق نیست. ادبیات و متون روایی و داستانی از طریق شناخت جزئی و بیان مستقیم تجربیات و عواطف انسانی و کاوش در درون آدمی، شناخت و آگاهی ما به دیگران را ارتقا می بخشد و این کار از طریق شبیه سازی ما با دیگری از طریق قوه تخیل امکان پذیر است. در این پژوهش، با بررسی بیست داستان کوتاه فارسی، شیوه های بیان اخلاقی در آن ها تحلیل شده است. توجه به شکل های مختلف تقابل های اخلاقی، توصیف جزئیات، استفاده از زاویه دید عینی و بیرونی، و به کارگیری استعاره، نماد، تمثیل و موقعیت های آیرونیک از مهم ترین شگردهای داستان نویسی در القای پیام اخلاقی به مخاطب است. این شیوه ها برای درک و دریافت مخاطب احترام قائل است و با تکیه بر بیان تجربه های عمیق روحی و فردی و درک موقعیت، به شناخت شهودی و جزئی از احساسات، عواطف و درنهایت کنش های اخلاقی انسان می انجامد.کلید واژگان: اخلاق گرایی, تخیل, همدلی, ادبیات داستانی
-
در دسته بندی رمانهای دهه هشتاد و نود، چهارنوع رمان عامه پسند، رمان جنگ، رمان شهری و رمان زن- محور را ملاحظه می کنیم که تفاوت ها و تقابل های نسلی بسته به نوع رمان و اندیشه حاکم بر آن در این تقسیم بندی چهارگانه متفاوت است. مساله اصلی این پژوهش، تحلیل چگونگی بازآفرینی مناسبات نسلی در رمان های این دو دهه است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و بر مبنای تقسیم بندی چهارگانه ای است که از رمان ها انجام شده است. در رمان های عامه پسند، تقابل های نسلی در حد طرح مفاهیم زندگی روزمره است. در نوع رمان جنگ، مفاهیم ارزشی ، تفاوت فکری و اختلاف عقیدتی میان دو نسل را رقم می زند. در رمان های شهری و مدرن تقابل های نسلی در حیطه اختلاف طبقاتی ، تفاوت طبقاتی فرزندان با والدین(عمدتا به دلیل تحصیل)، تفاوت های فکری و تفاوت شیوه زندگی نسل اول با نسل دوم بیشتر طرح شده است. رمان های زن- محور بیشترین تقابل و تنش نسلی را نشان می دهند. روابط پرتنش میان والدین و فرزندان در رمان فارسی در این دو دهه گسترش یافته و تقابل نسلی در رمان ها وجود دارد. ارتباط بین نسل ها از طریق گفتگو، درک و تعامل صورت نمی گیرد و انتقادهای جدی به مناسبات و ارتباطات خانوادگی در رمان ها مشاهده می شود.کلید واژگان: جامعه شناسی ادبی, مناسبات نسلی, رمان فارسی دهه هفتاد و هشتاد
-
ادبیات داستانی جنگ بازآفرینی مناسبات میان مردمانی است که جنگ، خواسته و ناخواسته، در زندگی آن ها تاثیر گذاشته است؛ بنابراین، بستری مناسب برای بررسی مسائل اجتماعی مرتبط با جنگ است. در این مقاله، بازتاب مسائل ناشی از جنگ بر مناسبات خانوادگی در ادبیات داستانی سه دهه پس از انقلاب اسلامی، بررسی و تحلیل شده است. روش تحقیق توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای است و با رویکردی تحلیلی به بررسی و نقد تصویر خانواده های درگیر با جنگ می پردازد. مناسبات خانوادگی و توجه به خانواده در داستان های هر دهه، متناسب با نیازها و شعائر آن دهه به گونه ویژه ای بازتاب یافته است. داستان هایی که بلافاصله پس از جنگ نگاشته شدند، اغلب با دیدگاهی آرمانی، مشکلات و مصائب پس از جنگ را در برابر ایمان و اراده رزمندگان، کوچک شمردند و روحیه قوی رزمندگان یا خانواده هایشان را در برخورد با سختی ها و ناملایمات به تصویر کشیدند، اما به تدریج در دهه 1370 و 1380، نویسندگان با نگاهی عمیق تر و انسانی تر به مسائل ناشی از جنگ نگریستند و دردها و رنج های فروخورده بازماندگان جنگ و ارتباط آنان با خانواده هایشان را با دیدگاهی واقع گرایانه تر ارائه نمودند.
کلید واژگان: ادبیات داستانی, جنگ ایران و عراق, مناسبات خانوادگی, دهه 1360, دهه 1370, دهه 1380The literature of war stories is the recreation of relations among people on whose life war has، intentionally or unintentionally، had its impact. Therefore، it is an appropriate source by which one can investigate the social issues related to war. In this paper، the reflection of issues that result from war and affect family relations in the story literature of the three decades after the Islamic Revolution have been studied and analyzed. The research method used was descriptive-analytical and used library resources. In addition، by implementing an analytical approach، it studies and criticizes the image of families involved in war. Family relations and attention to family in the stories of each decade have been reflected in a particular way in accordance with the needs and slogans of that decade. The stories that have been written immediately after the war have mostly used an ideal approach، downplaying the problems and ordeals after the war against the faith and strong will of the soldiers. They have also put on display the strong morality of the veterans and their families in dealing with the difficulties and problems، but gradually in the 90''s and 2000''s، writers used a more in-depth and human look at the war. They also depicted the pains and hardship suppressed by the survivors of war and their relations with their families with a more realistic approach.Keywords: fiction literature, Iran, Iraq war, family relations, the 80's, the 90's, the 2000's
- در این صفحه نام مورد نظر در اسامی نویسندگان مقالات جستجو میشود. ممکن است نتایج شامل مطالب نویسندگان هم نام و حتی در رشتههای مختلف باشد.
- همه مقالات ترجمه فارسی یا انگلیسی ندارند پس ممکن است مقالاتی باشند که نام نویسنده مورد نظر شما به صورت معادل فارسی یا انگلیسی آن درج شده باشد. در صفحه جستجوی پیشرفته میتوانید همزمان نام فارسی و انگلیسی نویسنده را درج نمایید.
- در صورتی که میخواهید جستجو را با شرایط متفاوت تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مطالب نشریات مراجعه کنید.