محمد کاردر رستمی
-
سد ژاوه بر روی رودخانه سیروان بعد از دو شاخه اصلی گاوه رود و قشلاق واقع شده و با هدف انتقال آب جهت استفاده در بخش های کشاورزی احداث گردید. بر این اساس، نمونه برداری در پنج ایستگاه منتخب از رسوبات سطحی در دو شاخه قشلاق و گاوه رود و همچنین در محل آبگیری سد ژاوه صورت گرفت. در این مطالعه 9 پارامتر در رسوبات (فرمهای مختلف نیتروژن و فسفرTOC ، pH، Eh) جهت تعیین کیفیت و پیش بینی روند تغذیه گرایی سد ژاوه بررسی گردید. کیفیت رسوبات در ایستگاه های مختلف نشان داد که حاوی آلودگی آلی (نیتروژن) و معدنی (فسفر) بالایی می باشند. براساس TOC% رسوبات منطقه کمی آلوده تا خیلی آلوده به خصوص در ایستگاه های 2 و 3 در شاخه قشلاق در نظر گرفته شد اما کیفیت رسوب در ایستگاه 4 (شاخه گاوه رود) بهتر و در گروه متوسط طبقه بندی گردید. در تحقیق حاضر تغییرات شاخصOPI و ONI و مقایسه با استاندارد شاخص آلی بیانگر آلودگی بالای رسوبات منطقه است. همچنین با توجه به بالا بودن غلظت میانگین فسفرکل (178± 2075 میلی گرم بر کیلوگرم وزن خشک) و فسفر قابل دسترس (142±666 میلی گرم بر کیلوگرم وزن خشک) در مسیر رودخانه های منتهی به سد خطر غنی شدن سد ژاوه از نظر مواد مغذی نیز افزایش خواهد یافت. لذا با توجه به بالا بودن غلظت آلاینده های آلی و معدنی، پس از آبگیری سد ژاوه، کنترل تغذیه گرایی با در نظر گرفتن زمان ماند در مخزن به سختی امکان پذیر خواهد بود.
کلید واژگان: پارامترهای کیفی, رسوبات, رودخانه سیروان, سد ژاوه, کردستانThe Zhaveh dam is located on the Sirvan River containing two main branches of Gaveh Rood and Qeshlaq. The dam was designed for industrial and agricultural use. Surface sediment samples were collected at 5 selected stations in the two branches of the Sirvan River, Qeshlaq and Gaveh, as well as in the dam reservoir. In this study, nine sediment parameters (different forms of nitrogen and phosphorus, TOC, pH, Eh) were investigated to determine the quality and the prediction of the eutrophication trend of the Zhaveh Dam. The quality of sediments in different stations showed that they contain high organic and mineral pollution. Based on the TOC% of the sediment, the region was considered as slightly to highly polluted, especially in stations 2 and 3, but station 4 (Gaveh Rood branch) was classified as moderate quality. The changes in the OPI and ONI indices and comparison with the organic index standard also indicated the high pollution of the sediments in this region. These conditions are due to the high mean concentration of total phosphorus (2075±178 mg/kg.dw) and bioavailable phosphorus (666±142 mg/kg.dw) in the rivers feeding the dam, which deal with a high risk of eutrophication. In addition, after the water intake of the Zhaveh Dam and the high concentration of organic and mineral pollutants during the retention time of the water, it will be difficult to control the eutrophication
Keywords: Quality parameters, Sediment, Sirvan River, Zhaveh Dam, Sanandaj -
در سطح جهان، رودخانه ها تحت تنش انسانی فوق العاده ناشی از تکه تکه شدن جریان، تغییرات کاربری اراضی و مقررات قرار دارند که موجب کاهش کیفیت آب شده است. مروری بر مطالعات یکپارچگی نشان میدهد که سیستم های آب جاری تا حد زیادی به ویژگی دینامیکی طبیعی آنها بستگی دارد که به نوبه خود در حفظ زیستگاه نقش دارد. در این مطالعه عوامل فیزیکی و شیمیایی آب رودخانه تجن که زیستگاه ماهیان مختلف بوده و رهاسازی برخی ماهیان اقتصادی دریای خزر در آن صورت می گیرد، در 7 ایستگاه طی سال 1401 مورد بررسی قرار گرفت. آنالیز پارامترهای فیزیکی و شیمیایی آب براساس روش های استاندارد اندازه گیری گردید. تغییرات دمای آب، pH، هدایت الکتریکی، کل موادجامد معلق، کدورت، اکسیژن محلول، اکسیژن خواهی بیوشیمیایی، اکسیژن خواهی شیمیایی، آمونیم، نیتریت، نیترات، فسفات، شاخص کیفیت آب و شاخص جامع آلودگی به ترتیب برابر 00/32-50/14 درجه سانتی گراد، 48/6-24/12، 10020-562 میکروزیمنس بر سانتی متر، 71/185-35/2 میگروگرم بر لیتر، 0/328-8/1 NTU، 11/14-01/1، 05/16-58/0، 21/50-39/2، 028/1-020/0، 771/0-005/0، 56/58-49/0، 610/1-010/0 میلی گرم بر لیتر، 0/75-0/17 و 33/7-20/1 ثبت شد. براساس آزمون تحلیل مولفه اصلی متغیرهای اکسیژن خواهی بیوشیمیایی، نیتریت، نیترات و فسفات در مولفه اول بوده که دارای اهمیت بیشتری در رودخانه تجن می باشند. همچنین براساس آزمون رگرسیون گام به گام در میان 11 پارامتر شاخص کیفیت آب موثرترین متغیرها، اکسیژن خواهی بیوشیمیایی، کدورت و فسفات تعیین شد. همچنین، براساس شاخص جامع آلودگی کیفیت آب این رودخانه به متغیرهای فسفرکل، فسفات و نیتریت وابسته بوده است. در نهایت براساس پارامترهای فیزیکی، شیمیایی و همچنین شاخص های مختلف کاربری آب رودخانه تجن برای زیست ماهیان و بچه ماهیان مناسب و مطلوب نیست. براساس شاخص های مختلف، ایستگاه یک (در آزمون کلاستر ایستگاه ها در گروه مجزا قرار گرفت) در مقایسه با سایر ایستگاه ها دارای شرایط مناسب تری جهت رهاسازی بچه ماهیان بوده است.
کلید واژگان: پارامترهای فیزیکوشیمایی, شاخص کیفیت آب, انتخاب محل رهاسازی, رودخانه تجن, ساریGlobally, rivers are under tremendous anthropogenic stress caused by stream fragmentation, land use changes, and regulation and water quality has been widely declined. In a review of studies, the integrity of flowing water systems largely depends on their natural dynamic characteristics, which sustain habitat. In this study, the physical and chemical factors of the Tajan River water, which is the habitat of various fishes and where the release of some economic fishes of the Caspian Sea takes place, are investigated in 7 stations during the year 2022. The results of the physical and chemical parameters such as water temperature, pH, electrical conductivity, total suspended solids, turbidity, dissolved oxygen, biochemical oxygen demand, chemical oxygen demand, ammonium, nitrite, nitrate, phosphate, water quality index and comprehensive pollution index were recorded as 14.50-32.00 °C, 6.48-12.24, 562-10020 µs/cm, 2.35-185.71 mg/l, 1.8-328 NTU, 1.01-14.11, 0.58-16.05, 2.39-50.21, 0.020-1.028, 0.005-0.771, 0.49-58.56, 0.010-1.610 mg/l, 17.0-75.0 and 1.20-7.33, respectively. Based on the principal component analysis, the biochemical oxygen demand, nitrite, nitrate, and phosphate variables are in the first component, which is more important in the Tajan River. Also, based on the step-by-step regression analysis of the water quality index, the most effective variable was recorded biochemical oxygen demand, turbidity, and phosphate, and according to the comprehensive pollution index, the water quality of this river was dependent on the variables of phosphorus, phosphate, and nitrate. Finally, based on the physical and chemical parameters and various water use indicators, the Tajan River is unsuitable for fish life. Based on various indicators, station one (placed in a separate group in the cluster test) compared to other stations has more suitable conditions for releasing fish juveniles.
Keywords: Physicochemical, Water Quality Index, Choosing a release station, Tajan River, Sari -
استفاده از الگوهای شوری مکانی، تصویری از منطقه تحت تاثیر یوتریفیکاسیون و تغییرات سطح تروفیک اکوسیستم را نشان می دهد. هدف از این مطالعه تعیین منطقه تحت تاثیر یوتریفیکاسیون ناشی از آب شیرین رودخانه ها با استفاده از سطح تروفیک (TRIXcs)، ریسک یوتریفیکاسیون (UNTRIX) و منحنی پراکندگی مواد مغذی-شوری می باشد. همچنین داده های تحقیق حاضر با سال های پیشین مقایسه می گردد. این تحقیق طی سال های 98-1397 در هشت ترانسکت و در عمق 30-5 متر در سواحل ایرانی حوزه جنوبی دریای خزر انجام می گردد. نتایج نشان داد که تغییرات میانگین فصلی TRIXcs و UNTRIX به ترتیب برابر 59/5-94/4 و 17/4-57/3 بوده است که حداکثر سطح تروفیک و ریسک یوتریفیکاسیون در فصل تابستان مشاهده گردید. همچنین ایستگاه های نزدیک به ساحل (عمق 5 متر) دارای سطح تروفیک (TRIXcs) بالاتر بودند و در وضعیت ریسک یوتریفیکاسیون بالا (30/4=UNTRIX) قرار گرفتند. تغییرات TRIXcs و UNTRIX در بین نواحی مختلف (غربی، میانی و شرقی) معنی دار نبوده است (05/0>p). در تحقیق حاضر نقاط دارای حداکثر مقادیر آمونیم و سیلیس محلول در نزدیکی سواحل غربی در نیم خط انزلی و تحت تاثیر بزرگترین رودخانه سواحل جنوبی دریای خزر (نیم خط سفیدرود) ثبت شدند، اما نقاط دارای حداکثر مقادیر NOx و فسفر معدنی در ناحیه شرقی (نیم خط های امیرآباد و بندرترکمن) مشاهده گردیدند. ارتباط غیرخطی به دست آمده در الگوهای شوری مکانی بین NH4، NOx، DIP و DSi با شوری بیانگر آن است که جریان رودخانه ای و اختلاط ستونی آب بر تغییر غلظت مواد مغذی و سطح تروفیک در منطقه مورد مطالعه موثر بوده اند.
کلید واژگان: سطح تروفیک, ریسک یوتریفیکاسیون, پراکندگی مواد مغذی-شوری, سواحل ایرانی, دریای خزرThe spatial salinity patterns which give a picture of the area affected by eutrophication and trophic status changes at the ecosystem. The aim of this study was to determine the area affected by freshwater eutrophication using trophic level (TRIXcs), the risk of eutrophication (UNTRIX) and the nutrient-salinity scatter diagram. Also, the data of the present study are compared with previous year of studies. This research was conducted during 2018 to 2019 in eight transects and at 5, 10 and 30 meter depths of Iranian coasts of southern Caspian Sea. The results showed that mean seasonal changes of TRIXcs and UNTRIXcs were 4.94-5.59 and 3.57-4.17, respectively, which the highest trophic level and risk of eutrophication was observed in summer season. In addition to, trophic level (TRIXcs) risk of eutrophication (NUTRIX=4.30) of near the coast (5m depth) were high. Mean of TRIXcs and UNTRIX between different regions (western, middle and eastern) were not significant. In the present study, the maximum amounts of ammonium and soluble silica near the west coast were recorded in Anzali transect and also under the influence of the largest river Sefidrud in the southern shores of the Caspian Sea, but the points with maximum NOx and phosphate values were observed in the east (Amirabad and Bandar-e-Turkmen transects). The nonlinear relationship between NOx, NH4, DIP and DSi with salinity indicates that river flow and water mixing were affected nutrient concentration and changes of trophic levels in the study area.
Keywords: Trophic index, Risk of eutrophication, Nutrients- Salinity, Iranian coast, Caspian Sea
- در این صفحه نام مورد نظر در اسامی نویسندگان مقالات جستجو میشود. ممکن است نتایج شامل مطالب نویسندگان هم نام و حتی در رشتههای مختلف باشد.
- همه مقالات ترجمه فارسی یا انگلیسی ندارند پس ممکن است مقالاتی باشند که نام نویسنده مورد نظر شما به صورت معادل فارسی یا انگلیسی آن درج شده باشد. در صفحه جستجوی پیشرفته میتوانید همزمان نام فارسی و انگلیسی نویسنده را درج نمایید.
- در صورتی که میخواهید جستجو را با شرایط متفاوت تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مطالب نشریات مراجعه کنید.