مرضیه شم آبادی
-
مجله کتاب قیم، پیاپی 27 (پاییز و زمستان 1401)، صص 237 -258
تقیه یکی از مهمترین موضوعات در تاریخ حدیث، فقه و کلام شیعه است که همواره مورد توجه عالمان بزرگ اسلامی قرار گرفته است. در تراث حدیثی شیعه روایات متعددی درباره تقیه و ضرورت آن به ویژه از امام صادق (ع) نقل شده است. این قبیل روایات، از نظر دلالت متنوع و دارای ابهاماتی است که به نظر می رسد فهم مدلول صحیح آنها، نیازمند واکاوی دقیق تر بستر و شرایطی است که این روایات در آن صادر شده است. آنچه در این پژوهش به جهت تبیین صحیح عناصر موثر در فهم مدلول روایات تقیه مورد بررسی قرار می گیرد، کاربردشناسی روایات تقیه بر مبنای تحلیل بافت موقعیتی یا لایه برون زبانی این روایات با توجه به پنج مولفه محیط، موقعیت، مخاطبان، هدف و ترتیب عمل است. بر اساس این نوع تحلیل می توان دریافت که تقیه نشانگر موضوع مهمی در تاریخ حیات امام صادق (ع) است و در واقع، یکی از راهکارهای سیاسی و فرهنگی ایشان در مواجهه با شرایط دشوار و پیچیده معاصر حیات خود، برای تبلیغ و تبیین سنت نبوی، در کنار حفظ جان خویش و اصحابش بوده و به موضوع إختفاء اسناد روایات فقهی مرتبط است تا فقه نبوی که بر اساس حوادث دوران پس از پیامبر اکرم (ص) در آستانه اضمحلال و نابودی قرار گرفته بود، دوباره احیا گردد
کلید واژگان: تقیه, امام صادق (ع), اسناد روایات, کاربردشناسی, بافت موقعیتیTaqiyyah is one of the most important topics in the history of Shiite hadith, jurisprudence and theology, which has always been considered by great Islamic scholars. In Shiite hadith heritage, several narrations have been narrated about taqiyyah and its necessity, especially from Imam Sadegh (AS), whose correct understanding requires identifying the contexts for the emergence of this group of narrations. What is examined in this study in order to correctly explain the effective elements in understanding the meaning of Taqiyya narrations is the application of Taqiyya narrations based on the analysis of the situational context of these narrations. As a result of this research, it can be said that the meaning of Taqiyya narrations according to the basis of methodology and analysis of five effective components in situational context, including: environment, situation, audience, purpose and order of action, indicates an important issue in the life history of Imam Sadegh (AS). Taqiyya has been one of the political and cultural strategies of Imam Sadegh (AS) in the face of difficult and complex contemporary conditions of his life, to propagate and explain the prophetic tradition, along with saving his life and that of his companions and is related to the issue of hiding documents of jurisprudential narrations
Keywords: Taqiyya, Imam Sadegh (AS), documents of narrations, pragmatics, situational context -
یکی از پرسش های بنیادین در دانش اصول فقه، امکان تقیه در بیان حکم شرعی توسط امام معصوم(ع) است. در این باره دیدگاه های مختلفی بین اصولیان مطرح شده است، در این پژوهش، دو روایت که تصریح بر إفتاء تقیه ای دارد و مهم ترین مبنای قایلان به صدور اخبار تقیه ای از زبان امام معصوم (ع) است، با روش تاریخ گذاری منبع و متن نقد می شود. تاریخ گذاری منبع و متن این دو روایت و مقایسه آن با روایتی مبسوط در همین موضوع، نشان گر درج اندیشه های غالیانه در این روایات با هدف نشر اباحی گری است. معناشناسی تاریخی واژگان إفتاء، تقیه، مسترشد و شاک، نشان گر ارتباط بخش مدرج این دو روایت با اندیشه های غالیان در قرن سوم هجری در عراق است. تحلیل کیفی و کمی این دو روایت به انضمام روایتی مفصل تر، که در واقع شرح و توضیح بخش مدرج دو روایت نخست، به شمار می آید. نشان می دهد، غرض اصلی در این سه روایت، بیان حکم شرعی نیست؛ بلکه هدف، بیان سری بودن طریقت و تناقض آن با ظاهر و عدم ثبات احکام شرعی به عنوان جزیی از ساختار انگاره اباحی گری در قرن سوم هجری است.کلید واژگان: اباحی گری, احکام ظاهری, تقیه, غلو, فتوا, مسترشدOne of the most fundamental questions in Usūl al-Fiqh is if it is possible to exert taqīya in making religious laws from Infallible imams (AS). Usūlī scholars are different concerning this matter. Here, two hadiths that refer to the exertion of taqīya in making religious laws, which have been used as the most important documents by the advocates of such exertion from the Infallible Imams (AS), are analyzed while using the method of dating source and text. Dating the source and the text of these two hadiths and comparing them with a related detailed hadith indicate that the exaggerators (ghulāt) inserted their ideas into these hadiths for distributing libertinism (ibāhah). The historical etymology of the terms, 'iftā', taqīya, mustarshid and shakk proves that the interpolated (mudarraj) part of two hadiths are connected to the ideas of Iraqi exaggerators during the 3rd century AH. A qualitative and quantitative analysis of these two hadiths as well as a more detailed hadith, which in fact explains the interpolated part of two hadiths, indicate that the main purpose of these three hadiths was not to express a religious law, but to show the secret nature of the process, its contradiction with the appearance of religious laws, and instability of the religious laws as the very structure of libertinism in the 3rd century AH.Keywords: Fatwā’, Taqīya, Exaggeration, Mustarshid, Apparent Laws, Ibāhah
-
شناخت راویان مشترک در اسناد مشکله، همواره یکی مهمترین دغدغه های رجالیان است. یکی از پربسامدترین راویان مشترک «احمد بن محمد» است، این نام در مقطع زمانی صحابه امام جواد(ع) تا امام حسن عسکری(ع) در بین سه راوی مشترک است که عبارتند از: احمد بن محمد بن خالد برقی، احمد بن محمد بن عیسی اشعری قمی و احمد بن محمد بن سیار. دو راوی نخست از بزگان راویان ثقه شیعه به شمار می روند، اما «احمد بن محمد بن سیار»، از راویان غلات و فاسد المذهب است. در این پژوهش با استفاده از روش مطالعه تاریخی و رجالی درباره شخصیت سیاری و مقایسه تطبیقی مشایخ و راویان او با احمدبن محمدبن خالد برقی و احمد بن محمد بن عیسی اشعری قمی، احتمال سیاری بودن احمد بن محمد در ارزیابی سندی روایات، مورد بررسی قرار می گیرد.کلید واژگان: احمد بن محمد بن سیار, راوی مشترک, ضعیف, غلو, کاتبOne of the most important concerns of Rijāl scholars is how to identify common narrators in problematic sanads. Among the most frequent common narrators may be mentioned of “Ahmad bin Muhammad”, the name that is common by three narrators who lived at the age of Imam Jawad (AS) to Imam Hassan Askarī (AS), including Ahmad bin Muhammad bin Khālid Barqī, Ahmad bin Muhammad bin ‘Isā al-Ash'arī Qomī and Ahmad bin Muhammad bin Sayyārī. The first two narrators are the great authentic Shiite narrators, but the last is an exaggerator and heretic narrator. Using the method of historical and Rijāl study on the personality of Sayyārī and comparing his professors and narrators with Ahmad bin Muhammad bin Khālid Barqī’s and Ahmad bin Muhammad bin ‘Isā al-Ash'arī Qomī’s, the possibility of Ahmad bin Muhammad bin Sayyari is studied here through the Rijāl evaluating criteria.Keywords: Ahmad bin Muhammad bin Sayyārī, Scribe, Common Narrator, Exaggeration, Weak
-
یکی از مهم ترین مبانی اندیشه های غالیانه، مساله باطن گرایی و کتمان سر است، غالیان با استفاده از شیوه های مختلف: درج در متون، جعل حدیث، تدلیس سندی و متنی، با انگیزه های سیاسی و فرهنگی تلاش در اشاعه این اندیشه ها در تراث حدیثی شیعه داشته اند. یکی از بسترهایی که ایشان برای نشر این اندیشه ها مناسب یافته اند، روایات تقیه بوده است. در این پژوهش، روایات «نهی از اذاعه سر»، با استفاده از روش تاریخ گذاری سندی و متنی، نقد می شود. این پژوهش نشان می دهد، کلمه «سر» در این روایات جایگزین کلمه «امر» شده و مدخلی برای ورود اندیشه های غالیانه به اندیشه شیعه قرار گرفته است. وجود حلقه مشترک در اسناد این روایات، مبین زمان تحریف در متن این روایات است.
کلید واژگان: اذاعه سر, غلو, تقیه, حلقه مشترک, تاریخ گذاریOne of the most important bases of the thoughts of Ghulats is introversion and hiding secrets. Ghulats used different methods including insertion in hadith, forging of hadith, isnad-based and contextual misrepresentation, which were charged with political and cultural motivations, to spread such thoughts in Shiite hadith heritage. One of the fields in which they sought to spread such thought was that of taqiya. In this research, hadith “forbidding the disclosure of secret” was critically analyzed using the method of isnad-based and contextual dating. It was shown in this research that the word “secret” that is used in this hadith is actually replaced for the word “amr (order)” to spread Ghulats’ thoughts into Shiite thinking. The existence of a common chain in isnad (chain of transmission) of such hadiths well indicates the date of falsification of the text of such hadiths.
Keywords: Disclosure of Secrets, Exaggeration, Taqiya, Common Chain, Dating
- در این صفحه نام مورد نظر در اسامی نویسندگان مقالات جستجو میشود. ممکن است نتایج شامل مطالب نویسندگان هم نام و حتی در رشتههای مختلف باشد.
- همه مقالات ترجمه فارسی یا انگلیسی ندارند پس ممکن است مقالاتی باشند که نام نویسنده مورد نظر شما به صورت معادل فارسی یا انگلیسی آن درج شده باشد. در صفحه جستجوی پیشرفته میتوانید همزمان نام فارسی و انگلیسی نویسنده را درج نمایید.
- در صورتی که میخواهید جستجو را با شرایط متفاوت تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مطالب نشریات مراجعه کنید.