دکتر زهرا امیری
-
زمینه و هدف
مالاریا (Malaria) بیماری عفونی است که در اثر نیش پشه آنوفل ایجاد میگردد. این بیماری که به دلیل عارضه تبهای متناوب تب نوبه نامیده میشد، در سراسر عصر قاجار در کشور شایع بود. مالاریا در برخی نقاط شیوع مداومی داشته و گاه نیز همهگیری نوع بدخیم آن در برحی نواحی موجب مرگ جمعی میگردید. هدف پژوهش حاضر بررسی علل شیوع فراوان این بیماری در ایران آن دوره است.
روشدر این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی نگارش یافته، با مراجعه به کتابخانهها و بررسی منابع تاریخی و به ویژه سفرنامهها و خاطرات دادههای مرتبط با پراکندگی مالاریا در ایران عهد قاجار، عوامل شیوع و شیوههای متداول درمانی این بیماری جمعآوری و فیشبرداری شده و سپس طبقهبندی و پالایش و تنظیم و تدوین گردیده است.
ملاحظات اخلاقی:
در این تحقیق در ارجاعدادن به متون و منابع، راستی و درستی سرلوحه کار قرار گرفته است.
یافتهها:
نتایج این پژوهش نشان داد که مالاریا در کشور پراکندگی زیادی داشته و طبیعت و انسان هر دو در گسترش آن نقش داشتهاند. باتلاقیبودن مناطق و استفاده نادرست از آبها دلیل اصلی شیوع این بیماری بوده، اما مردم از روی ناآگاهی عواملی چون نیش ساس و کاشت محصولاتی مثل برنج و خرما را موثر در پیدایش آن میدانستند. آنها برای مقابله با بیماری به شیوههای سنتی درمان متوسل میشدند و در صورت دسترسی از گنهگنه (Quinine) سود میجستند.
نتیجهگیری:
در شیوع فراوان مالاریا در کشور هم عوامل طبیعی و هم عملکرد انسانها مانند شیوه زندگی و فعالیتهای اقتصادی و به ویژه کشاورزی تاثیرگذار بوده است. وجود مشکلات بهداشتی و فقدان خدمات درمانی و دارویی نیز موجب شده بود که مالاریا شایعترین بیماری در ایران عصر قاجار گردد.
کلید واژگان: ایران, قاجاریه, بهداشت, بیماری, مالاریا, باتلاق ها, سفرنامه هاBackground and AimMalaria is an infectious disease caused by the bite of Anopheles mosquitoes. This disease was common throughout the Qajar era in the country. Malaria has been persistent in some areas and sometimes the spread of its malignant form led to mass deaths. The aim of this study is to investigate the causes of its prevalence in Iran at that time.
MethodsThis research is written in descriptive and analytical method. By referring to libraries and reviewing historical sources (especially travelogues and memoirs) data related to the spread of malaria in Qajarian Iran and common causes and treatment methods of this disease have been collected and noted and then sorted, analyzed and processed.
Ethical Considerations:
In this research while referring to texts and sources, honesty and trustworthiness have been taken into consideration.
ResultsThe results of this study showed that malaria was widely distributed in the country and both nature and humans have played a role in its spread. Swampy areas and improper use of water were the main reasons for the spread of this disease, but people unknowingly considered factors such as bedbug bites and planting crops such as rice and dates to be effective in its emergence. They resorted to traditional methods of treatment to deal with the disease and benefited from the availability of quince.
ConclusionIn the high prevalence of malaria in the country, both natural factors and human behaviors such as lifestyle and economic activities, especially agriculture has been effective. Health problems and lack of medical services had also made malaria the most common disease in Qajar Iran.
Keywords: Iran, Qajar, Health, Disease, Malaria, Swamps, Travelogues -
طاعون عفونتی باکتریایی است که از طریق جوندگان و کک های آلوده ی آنان به سایر حیوانات و انسان منتقل می شود و بیماری مشترک بین انسان و حیوان است. این بیماری در ایران سابقه ای دیرینه دارد. پراکندگی این بیماری نیز بسیار گسترده بوده است و تقریبا تمامی نواحی ایران، آن را تجربه کرده اند؛ باوجوداین، داده ها درباره ی چگونگی وقوع آن در کشور بسیار محدود است. در سال های 1246و1247 ق (1830و1831 م.) طاعونی در ایران رخ داد که تلفاتی عظیم در پی داشت. در این پژوهش که با استفاده از منابع و اسناد کتابخانه ای و به روش توصیفی تحلیلی انجام گرفته به شهرهای درگیر با این بیماری، چگونگی و علل انتقال آن پرداخته شده است. نتیجه ی این پژوهش مشخص کرد به جز چند ایالت، بقیه ی مناطق ایران، حتی عتبات عالیات با این بیماری درگیر بوده اند. شیوع همزمان دیگر بیماری های مزمن، انتشار نوع خطرناک طاعون ریوی، بی توجهی به قرنطینه و فرار به مناطق دیگر، از مهم ترین عوامل گستردگی همه گیری این بیماری بوده است.
کلید واژگان: تاریخ پزشکی, طاعون, طاعون ریوی, قاجاریهPlague is a bacterial infection that is transmitted to other animals and humans through rodents and their infected fleas and is a common disease between humans and animals. This disease has a long history in Iran. The spread of this disease is very wide and almost all parts of Iran have experienced it, however, data on how it occurs in the country is very limited. A plague occurred in Iran in 1246 and 1247 AH, which resulted in huge casualties. In this research, using library resources and documents and in a descriptive-analytical method, the cities affected by this disease and ways and the causes of its transmission have been studied. The result of the research revealed that except for a few other provinces, all Iran and even the holy shrines were involved with it. Simultaneous outbreak of other chronic diseases, outbreak of dangerous type of pulmonary plague, neglect of quarantine and escape to other areas have been the most important factors in the prevalence of this disease.
Keywords: History Of Medicine, Plague, Pulmonary Plague, Qajarie -
قلندریه یکی از شاخه های صوفیه است که از فرقه ی ملامتیه منشعب شده و حتی گاهی این فرقه راهمان ملامتیه می دانند. اقدامات قلندریه در ابتدا همچون ملامتیه اعتراض به اوضاع و احوال سیاسی و اجتماعی بود. اما بعد ها این فرقه بیشتر به ظاهر سازی پرداختند و اعضاء آن برای جدا بودن از دیگران خود را به شکل عجیب و غیر معمولی در می آوردند. یکی از شخصیت های مطرح قلندریان، جمال الدین ساوجی(زاوه ای) رهبر قلندریان جولقی بود. افسانه هایی که در مورد او وجود دارد مانند داستان هایی که برای صوفیان و عارفان ذکر می شود همراه با شاخ و بال های فراوان و غیر قابل باور است. وی که ایرانی بود در دمشق شیوه های بدعتی خود را ارائه کرد.او بعدها به مصر رفت و در شهر دمیاط مقیم شد. وی توانست پیروان زیادی در سرزمین های اسلامی به دست آورد. پس از او قلندریان که مدعی پاکدامنی و جدایی از تعلقات دنیوی بودند، با اشتغال به فساد و انجام اعمال منافی عرف و شرع به انحطاط گرائیدند.
کلید واژگان: جمال الدین ساوجی, قلندریه, ملامتیه, جوالقیه, چهارضرب -
بررسی شیوه های تاریخ نگاری شاهزاده علیقلی میرزا اعتضادالسلطنه
-
- این فهرست شامل مطالبی از ایشان است که در سایت مگیران نمایه شده و توسط نویسنده تایید شدهاست.
- مگیران تنها مقالات مجلات ایرانی عضو خود را نمایه میکند. بدیهی است مقالات منتشر شده نگارنده/پژوهشگر در مجلات خارجی، همایشها و مجلاتی که با مگیران همکاری ندارند در این فهرست نیامدهاست.
- اسامی نویسندگان همکار در صورت عضویت در مگیران و تایید مقالات نمایش داده می شود.