gholamhossein arabi
-
فصلنامه مطالعات تفسیری، پیاپی 56 (زمستان 1402)، صص 179 -198
«تجسم اعمال» ازجمله مفاهیم مورد بحث در حوزه های مختلف علوم اسلامی و فلسفه است. یکی از سور قرآنی که تجسم اعمال در آن بازتاب یافته، سوره زلزال است که با وجود آنکه فقط هشت آیه دارد، مسائل مهمی پیرامون سرای آخرت، در آن مطرح شده که بحث تجسم اعمال، مهم ترین آن است. با توجه به اختلاف نظرهایی که در دیدگاه مفسران و فلاسفه درباره آیات تجسم اعمال، وجود دارد تحقیق پیش رو با روش توصیفی تحلیلی درصدد تبیین، نقد و تطبیق دیدگاه های مطرح شده، پیرامون تجسم اعمال در آیات سوره زلزال است؛ پژوهش های گذشته، صرفا به شکل پراکنده بحث تجسم اعمال در آثار اندیشمندان اسلامی را تبیین نموده اند و تطبیقی در زمینه مقایسه این بحث بین مفسران و فلاسفه انجام نشده است. پژوهش حاضر، در پی مطالعه تطبیقی جامع در این زمینه است. از مهم ترین نتایج آن می توان به این اشاره کرد که بیشتر مفسران، آیات سوره زلزال را به معنای جزای اعمال گرفته اند اما در قرن چهارم طبری در تفسیر جامع البیان که به اقوال مختلف پرداخته است به مسئله تجسم اعمال و آگاهی از اعمال خیر و نیز شر اشاره کرده است. ملاصدرا در قرن یازدهم آن را به معنای تجسم اعمال گرفته است. برخی از مفسران اهل سنت نیز به این مسئله اشاره کرده اند. برخی از شیعیان سده های اخیر مانند: نراقی، علامه طباطبایی، شعرانی و صادقی تهرانی آن را به معنای تجسم اعمال گرفته اند.
کلید واژگان: سوره زلزال, تجسم اعمال, تفسیر کلامی, تفسیر تطبیقی, حکمت متعالیهTajassumi a`mal is one of the topics discussed in different fields of Islamic sciences and philosophy. One of the Qur'anic surahs in which tajassumi a`mal is reflected is the surah Zilzal, which, despite the fact that it has only eight verses, raises important issues regarding the Hereafter, and tajassumi a`mal as one of the most important. According to the differences of opinions that exist in the commentators' and philosophers' views about the verses of the topic, the present research with descriptive-analytical method seeks to explain, criticize and reconcile the views raised in the field in the verses of this chapter. Preceeding researches have only explained the discussion in the works of Islamic thinkers in a fragmentary way, and there may not be found any comparison between commentators and philosophers. The current research is a comprehensive comparative study in this field. As understood by the study, most of the commentators have taken the verses of the Surah to mean the punishment of actions, but in the fourth century, Tabari, in his comprehensive commentary of Al-Bayan - which dealt with various views - addressed the issue of tajassumi a`mal and awareness of good and evil deeds as well. In the 11th century, Mulla Sadra used it to mean tajassumi a`mal. Some Sunni commentators have also mentioned this issue. Some Shiites of recent centuries such as: Naraqi, Allameh Tabataba`i, Sha`rani and Sadeqi Tehrani have taken it as tajassumi a`mal.
Keywords: Surah Zilzal, Tajassumi A`Mal, Theological Interpretation, Comparative Interpretation, Hikmat-I Muta`Aliyah -
این مقاله به تحلیل جامع ابعاد فرامادی انسان در قرآن کریم، شامل روح، نفس، قلب، فواد، عقل، لب، سمع، بصر و فطرت پرداخته است. بیان مسئله این است که آیا این مفاهیم به یک حقیقت واحد اشاره دارند یا هرکدام نمایانگر بعدی مستقل و متمایز از وجود انسان هستند. نویسندگان با استناد به آیات قرآن و بهره گیری از متون تفسیری و فلسفی تلاش کرده اند ضمن تبیین کارویژه های هر بعد، تمایزات مفهومی و عملکردی آنها را مشخص کنند. روش تحقیق بر پایه تحلیل مفهومی و تطبیقی بوده و با استفاده از منابع تفسیری و فلسفی، معنای هر واژه و کارکردهای آن تبیین شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که این مفاهیم، ضمن ارتباط با یکدیگر، دارای معانی و کارکردهای مستقل هستند. روح که مهم ترین بعد فرامادی انسان است، عامل حیات، اتصال به عالم غیب و جاودانگی انسان معرفی شده است. نفس مسئول تدبیر بدن و پذیرای تزکیه یا انحراف است. قلب به مثابه مرکز ادراک معنوی و آزمون الهی عمل می کند. فواد محل تثبیت و تسکین در لحظات دشوار و همچنین آگاهی شهودی معرفی شده است. عقل و لب ابزار تمییز حقایق و هدایت اخلاقی اند. سمع و بصر علاوه بر دریافت اطلاعات حسی، ابزار درک معنوی و شناخت نشانه های الهی هستند. فطرت به منزله گرایش ذاتی انسان به توحید، حقیقت جویی و اخلاق عمل می کند. دستاورد اصلی این تحقیق روشن سازی تمایزات و پیوندهای میان این ابعاد است که به فهم بهتر هویت معنوی انسان و کارکردهای فرامادی او کمک می کند و بر اهمیت درک دقیق این مفاهیم در تفسیر صحیح آیات قرآنی تاکید دارد.
کلید واژگان: قرآن کریم, ابعاد فرامادی, روح, نفس, کارویژه, انسانhis article provides a comprehensive analysis of the immaterial dimensions of humanity as presented in the Quran, including rūḥ (spirit), nafs (self), qalb (heart), fuʾād (inner heart), ʿaql (intellect), lubb (pure intellect), samʿ (hearing), baṣar (sight), and fiṭra (innate nature). The central question is whether these concepts refer to a singular reality or represent distinct and independent dimensions of human existence. Relying on Quranic verses and drawing from exegetical and philosophical texts, the authors aim to clarify the functional roles of each dimension and distinguish their conceptual and operational differences. The research methodology is based on conceptual and comparative analysis, using interpretative and philosophical sources to define each term and its functions. The findings indicate that while these dimensions are interconnected, they maintain independent meanings and functions. The rūḥ, as the most significant metaphysical aspect of humanity, is described as the source of life, connection to the unseen, and human immortality. The nafs manages the body and is susceptible to purification or deviation. The qalb acts as the center of spiritual perception and divine testing. The fuʾād is identified as a locus of stabilization and solace during challenging times, as well as a medium for intuitive awareness. The ʿaql and lubb are tools for discerning truths and providing moral guidance. The samʿ and baṣar, beyond sensory perception, are instruments for spiritual understanding and recognizing divine signs. Lastly, the fiṭra is portrayed as the innate human inclination toward monotheism, truth-seeking, and morality. The primary contribution of this study lies in elucidating the distinctions and connections among these dimensions, enhancing the understanding of human spiritual identity and its immaterial functions. The research underscores the importance of accurately interpreting these concepts for a correct understanding of Quranic verses.
Keywords: Quran, Immaterial Dimensions, Spirit, Soul, Function, Humanity -
فصلنامه مشکوه، پیاپی 160 (پاییز 1402)، صص 73 -91
در احادیث معصومان (ع) برای اعمال و افعال انسان در حیطه های فردی و اجتماعی و نقش هایی مانند: پدر، مادر، فرزند و همسر ارزش گذاری های گوناگونی صورت گرفته است. مسیله اصلی پژوهش حاضر این است که ارزش اعمال معطوف به خانواده در احادیث- مثلا برابر دانستن ارزش نیکو همسرداری زن با «جهاد» به چند گونه قابل تقسیم است و کاربست آن چه تاثیری در تحکیم خانواده دارد؟ براساس روش تحلیل محتوای احادیث و گونه شناسی، دست کم ده گونه ارزش گذاری اعمال شناسایی شد. نتایج تحلیل نشان دهنده آن است که هر عمل صالح فردی و اجتماعی در بستر خانواده ارزش و تاثیر خاص دارد که با گونه شناسی احادیث ارزش اعمال و سپس باورمندی و ایمان به گونه های شناسایی شده، کانون خانواده گرم و ماندگار خواهد شد.
کلید واژگان: گونه شناسی احادیث, کاربست احادیث, ارزش اعمال, تحکیم خانوادهMishkat, Volume:42 Issue: 160, 2023, PP 73 -91In traditions, there have been various valuations for human actions and deeds in individual and social domains as well as in roles such as father, mother, child, husband and wife. The main question of the research is that when the value of family-oriented actions in traditions- for example, the value of being a good wife is equal to fight for God- lead to how many types can it be divided into and what effect does its use have on family consolidation? Based on the method of tradition content analysis and typology, at least ten types of valuing actions were identified. The results show that every individual and social righteous deed in the family has a special value and impact, which with the tradition typology, the value of actions and then belief and faith in the identified types of the family will be warm and everlasting.
Keywords: tradition typology, tradition application, value of deeds, Family Consolidation -
فصلنامه مطالعات تفسیری، پیاپی 53 (بهار 1402)، صص 137 -152
خدای متعال در آیه 125 سوره نحل گونه های دعوت به حق را بیان نموده است. حکمت، موعظه حسنه و جدال احسن سه گونه دعوت به حق هستند. پرسش اصلی این نوشتار آن است که گونه های دعوت به حق در خود آیات قرآن مجید به چه صورتی به کار رفته است؟ نوشتار حاضر پس از تحلیل آیه 125 سوره نحل، این شیوه ها را در سوره بقره به عنوان نمونه بر پایه روش پیمایشی و توصیفی بررسی و نمونه هایی از آیات مشتمل بر حکمت، موعظه حسنه و جدال احسن را بازگو نموده است. مطالعه حاضر نشان می دهد گونه های دعوت به حق نه تنها در سوره بقره بلکه در همه آیات قرآن مجید قابل تطبیق اند. به نظر می رسد این شیوه ها در همه سوره ها و آیات قرآن کریم به کار رفته است. توجه به شیوه های دعوت به حق و کاربست آنها در ارتباطات و تبلیغ دینی بسیار اثرگذار است.
کلید واژگان: آیه 125 نحل, شیوه های دعوت به حق, روش تبلیغ دینIn the verse 125 of Surah Nahl, Almighty God has explained the types of calling to truth. Wisdom, good preaching and good argument are three types of calling to the truth. The main question of this article is: How the types of calling to truth are used in the verses of the Holy Qur'an? After analyzing verse 125 of Surah Nahl, this article has analyzed these ways in Surah Al-Baqarah as an example based on the survey and descriptive method and has recounted some examples of verses containing wisdom, good preaching, and good argument. The present study shows that the types of calling to the truth can be applied not only in Surah Baqarah, but in all the verses of the Holy Quran. It seems that these methods are used in all the surahs and verses of the Holy Quran. It is very effective to pay attention to the methods of calling to the right and their application in religious communication and propaganda.
Keywords: Verse 125 of Nahal, the Methods of Calling to the Truth, the Method of Preaching the Religion -
شناخت معنای لغوی واژه ها و فهم دقیق مفردات آیات قرآن، از مقدمات اصلی فهم قرآن و تفسیر آن بوده و به خاطر اهمیت این موضوع، از صدر اسلام تا به حال مکتوبات فراوانی در این مورد به رشته ی تحریر درآمده است.
اما می دانیم پیامبراکرم؟ص؟ و امامان معصوم؟عهم؟ اولین، بهترین و موثق ترین مفسران قرآن هستند و آنان گاهی به طور ویژه و گاهی هم به مناسبت های مختلف در مورد مفردات قرآن صحبت کرده اند، لذا مراجعه به منابع روایی ای که در توضیح و تفسیر مفردات آیات قرآن، احادیث را گردآوری کرده اند، می تواند در فهم معنای آیات بسیار کارگشا بوده و روشن کننده تفسیر آیات باشد.
در این مقاله، واژه های «عصمت» و «تقوا» به عنوان مثال ذکر شده و برای بقیه ی مفردات سوره، خلاصه ی مقاله آورده شده و در انتهای گفتار هم خلاصه ی بررسی تمامی واژگان مهم سوره، در جدولی درج گردیده است.کلید واژگان: روایات, مفردات, ظاهر لغت, مصداق, اشتقاقUnderstanding the literal meaning of words and realizing every single word of the verses of the Qur’an is one of the basic premises of understanding of the Qur’an and its interpretation. Due to its importance, many writings have been written on this subject since the beginning of Islam. But do we know prophet Muhammad (P.B.U.H), and the infallible Imams are the first, best, and most authentic interpreters of the Qur’an and they have spoken occasionally in particular and sometimes on different events about the Qur’anic words. Therefore, referring to resources that have been collected traditions pertain to explanation and interpretation Qur’anic words would be effective and clarify the interpretation of the verses. In this article, the words “infallibility” and “piety” are cited as an example, and for the rest of the surah’s words, a summary of the article is given, and at the end of the article a summary of the examination of all the important surah’s words is given in a table.
Keywords: Narratives, Qur’anic words, Vocabulary’s form, Example, Derivation -
ابن تیمیه، به عنوان اثرگذارترین عالم سلفی، دارای مبانی و دیدگاه هایی خاص در تفسیر قرآن است. پیرامون این مبانی، تالیفات گسترده ای انجام شده، ولی درباره مبانی ادبی وی در تفسیر، تحقیقی صورت نپذیرفته است. در مقاله حاضر، مهم ترین مبانی ادبی ابن تیمیه در تفسیر قرآن را تبیین کرده و سپس مورد بررسی و نقد قرار می دهیم و نشان می دهیم که انکار مجاز، مهمترین مبنای ادبی در دیدگاه تفسیری ابن تیمیه است. ادله ابن تیمیه در انکار مجاز را که عبارت است از: عدم ذکر مجاز در کلام صحابه و تابعین و علمای سلف، عدم تعریف جامع و مانع از مجاز، انکار وضع لغات و ادعای توقیفی بودن زبان، عدم وجود علامت صحیح برای تشخیص حقیقت و مجاز و انکار استعمالات مجازی را بررسی و نقد می نماییم. سپس، دیگر مبانی ادبی ابن تیمیه در تفسیر را که شامل: تاکید ناپذیری مجاز، تغایر لازمه عطف، انکار افاده نفی ابدی برای «لن» ، عدم بکارگیری حروف به جای یکدیگر و تحریف اصطلاحات و ضرب المثل ها را گزارش و نقد می نماییم.کلید واژگان: ابن تیمیه, سلفیه, مبانی ادبی, مجاز, تفسیر قرآنAs the most influential Salafi scholar, Ibn Taymiyyah holds particular views with regard to Quranic exegesis. Extensive publications have been published about the foundations of his views. Yet, no research has been carried out about his literary foundations in exegesis. In the present study, the most important literary foundations of Ibn Taymiyyah in Quranic exegesis were explicated and critiqued to show that 'denial of trope' is the most important basis in the exegetic view of Ibn Taymiyyah. The reasons why Ibn Taymiyyah denies trope are: no mention of trope in the words of the companions and followers and salafi ulema, the lack of a comprehensive definition of trope, the denial of the creation of words and the claim for the banning nature of the language, the absence of proper signs for the recognition of truth versus trope and finally the denial of trope usages. Additionally, other exegetic foundations of Ibn Taymmiyah addressed in this study are: non-emphasizable feature of trope, the necessity of conflicts for references, the denial of eternal negation for Lan (literally 'will not'), not using letters instead of each other and the alteration of idioms and proverbs.Keywords: Ibn Taymiyyah, Salafism, literary foundations, trope, Quranic exegesis
- در این صفحه نام مورد نظر در اسامی نویسندگان مقالات جستجو میشود. ممکن است نتایج شامل مطالب نویسندگان هم نام و حتی در رشتههای مختلف باشد.
- همه مقالات ترجمه فارسی یا انگلیسی ندارند پس ممکن است مقالاتی باشند که نام نویسنده مورد نظر شما به صورت معادل فارسی یا انگلیسی آن درج شده باشد. در صفحه جستجوی پیشرفته میتوانید همزمان نام فارسی و انگلیسی نویسنده را درج نمایید.
- در صورتی که میخواهید جستجو را با شرایط متفاوت تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مطالب نشریات مراجعه کنید.