hamed ghara’ati

حوزه های علمیه، از دیرباز متناسب با رسالت ذاتی خود، تنها به آموزش یا پژوهش در موضوع معارف دینی محدود نمانده و مجموعه ای از اقدامات، تدابیر و ابزارها را در حوزه تبلیغ آموزه ها و تعالیم دینی به کار بسته اند. این موضوع، به ویژه در عصر قاجار که جامعه ایران متاثر از تحولات اجتماعی، فرهنگی و سیاسی، دوران پرتنشی را در عرصه معارف دینی تجربه نموده بود، از اهمیت بسزایی برخودار است.این تحقیق، تلاش دارد با تکیه بر منابع تاریخی، از جمله زندگی نوشته ها، سفرنامه ها و تواریخ عمومی و متنی بر روش توصیفی تحلیلی، نقش حوزه های علمیه در تبلیغ معارف دینی را در محدوده جغرافیایی تهران مورد بررسی قرار دهد. تبلیغ آموزه های دینی و مذهبی در حوزه های علمیه تهران در عصر قاجار، مشتمل بر ویژگی هایی چون: منطبق بودن بر نیازها و چالش های روز، استقلال و عدم وابستگی، ارتباط مستقیم و حذف واسطه ها، ارائه محتواهای معتبر و نظارت بر سایر محتواهای تبلیغی، صیانت از مراتب معرفتی، پرهیز از اکتساب یا تفنن در تبلیغ دینی و استفاده از تبلیغ محیطی در فرایند تبلیغ بوده است.

إن ظهور الادارسه کإحدی الحکومات الشیعیه الاولی من جهه؛ واهمیه بحث مکانه المراه وفاعلیته فی مختلف المجالات الاجتماعیه وخاصه الاقتصادیه من جهه اخری؛ یتطلب مزیدا من الاهتمام بالبحث والنقد حول مکانه المراه ودورها الاقتصادی فی المجتمعات والحکومات. وعلاوه علی ذلک؛ فإن قضیه الاقتصاد وسوق العمل کانت من التحدیات والمشاکل الشایعه فی المجتمعات فی السنوات الاخیره، وستسهم دراسه التجارب التاریخیه بهذا الشان فی إیجاد الحلول المناسبه. یسعی هذا البحث للإجابه علی سوال: ما هو موقع المراه فی بلاد المغرب اثناء العهد الإدریسی فی مجال الموارد الاقتصادیه والتکالیف وسوق العمل والاستهلاک والبنیه الحضریه؟ وذلک بالاعتماد علی مختلف المصادر التاریخیه، وعلی المنهج الوصفی التحلیلی. وتشیر نتایج هذا البحث إلی الحضور المتنوع والفعال للمراه فی مجالات مثل الإنتاج، والبیع والشراء، والتسویق والصناعات، والهندسه المعماریه والهندسه المدنیه، وریاده الاعمال وصنع القرار السیاسی والاقتصادی فی العصر الإدریسی. ویمکن تصنیف المشارکه الاقتصادیه للمراه فی المجتمع المغاربی اثناء العهد الإدریسی علی نوعین: المشارکه المباشره وغیر المباشره؛ وضمن طبقات اجتماعیه مختلفه.