hojjat mangenehchi
-
رابطه خداوند با جهان و موجودات آن، رابطه ایجادی بوده و او فاعل و خالق نظام امکانی است. در تبیین چگونگی این فاعلیت، میان مشهور متکلمان و فیلسوفان اختلاف نظر کلی وجود دارد. در این میان، اختلاف نظر دیگری نیز مشاهده میشود که در یک سوی آن دیدگاه فیلسوفان و در سوی دیگرش برخی آیات و شماری از روایات قرار گرفته و ناسازگاری را نشان میدهد؛ زیرا برخلاف نظر فیلسوفان که علم خداوند را یگانه منشا صدور فعل میدانند، در قرآن به صورت پراکنده و در شماری از روایات به روشنی به این معنا توجه داده شده که ایجاد موجودات به طی شدن مراتب و مراحلی بستگی دارد. مسیله این است که چگونه میتوان این کثرت را (اگر خارجی باشد) با اصول عقلی ناظر به مرتبه خاص وجود خداوند سازگار دانست؟ در این نوشتار کوشیدم که نشان دهم یافتههای فلسفی، به ضمیمه برخی آموزههای دینی، این ناسازگاری را برطرف میکند.کلید واژگان: فاعلیت خداوند, اقسام فاعل, قرآن, روایات, اصول عقلی, شواهد نقلیGod’s relation to the world and its creatures has been a creative relationship, and He is agent and creator of possibility system. To explain how this activity is, popular theologians and philosophers have general disagreement over it. In the meantime, the other difference of opinion is seen too, that from one side we have philosophers’ views, and from the other side we face with some verses and traditions that show incompatibility; because contrary to the philosophers’ views that know God’s knowledge the only source of occurring action, in the Holy Quran sporadically, and in some traditions clearly have been regarded to this meaning that creating the creatures depends on passing steps and levels. The problem is that how can this multiplicity (if external) be compatible with rational principles manifesting special rank of God’s existence? In this writing we try to show that philosophical findings along with some religious teachings, eliminate this incompatibility.Keywords: God’s Activity, Types of Agent, Holy Quran, traditions, Rational Principles, Narrative Evidence
-
ذیل مسئله توحید افعالی، پرسش مهمی وجود دارد و آن اینکه آیا علم پیشین الهی و فعل اختیاری انسان سازگارند؟ اشاعره که علم پیشین و اختیار انسان را ناسازگار میدیدند، نتوانستند معنایی برای فاعلیت انسان بیابند تا از جبر سر در نیاورد. از نظر آنان، علم پیشین خداوند، به طور مطلق و بدون هیچ قید و شرطی، سبب و علت هر چیزی و از جمله افعال انسان است. در این میان، فعالیتهای فخررازی بیشتر به چشم میآید که در این نوشتار یکی از دلایل وی مورد بررسی قرار گرفته است. در ادامه، هفت پاسخ نقل و بررسی شده است. برخی پاسخها در سنت غربی، برخی در سنت اسلامی و برخی مشترک است. در نهایت، راه حلی با توجه به دو راه حل دیگر، پیشنهاد و تبیین شد. پیچیدگیهایی که برای فهم علم مطلق خداوند (به ویژه پیش از آفرینش موجودات) وجود دارد، موجب شده که پرونده این مسئله از منظر فلسفی همچنان گشوده بماند.
کلید واژگان: فخررازی, خداوند, علم پیشین, فعل اختیاری انسان, راه حلهاFollowing the issue of Monotheism of Actions, there is an important question that is whether Divine foreknowledge and human free will are compatible or not? Ash’arites who believed in the incompatibility of foreknowledge and human free will, could not find a meaning for man’s agency in order not to understand the compulsion. They believed that Divine foreknowledge is absolutely the reason and cause of everything including the man’s actions. Among this the works of Fakhr Razi are more visible, that in this writing, one of his reasons has been studied. Next seven results have been narrated and studied. Some results in western and Islamic traditions are common. Finally considering the other two consequences, a solution was suggested and clarified.
Keywords: Fakhr Razi, God, Foreknowledge, Human Free Will, solutions -
فلسفه اولی احکام کلی هستی را به روش عقلی مطالعه می کند و به تعبیری هستی شناسی عقلی است. از سوی دیگر، با مطالعه ای نه چندان گسترده و عمیق می توان به این حقیقت دست یافت که بخش قابل توجهی از آموزه های نهفته در قرآن و حدیث به معرفی هستی مربوط می شود و می توان این بخش از دین را هستی شناسی دینی نامید. این وضعیت نقطه های مشترکی را میان دین و فلسفه ایجاد می کند. پرسش این است که فیلسوفان مسلمان با این بخش از معارف دین چه مواجهه ای دارند. پاسخ این پرسش، تلاش برای ایجاد رابطه ای دوسویه میان اندیشه های فلسفی و آموزه های دینی است. در این نوشتار، واکنش های نظری درباره چگونگی بهره گیری فلسفه از معارف نظری دین بررسی و با استناد به چندین نمونه نشان داده می شود که معارف نظری دین در غیر مقام داوری و قضاوت، نه تنها ظرفیت به کارگیری را دارند، بلکه کم و بیش مورد استفاده قرار گرفته اند.
کلید واژگان: فلسفه اولی, متون دین, نقل, عقل, مقام گردآوری, مقام داوریPhilosophy studies the properties of being in a rational way, this is referred to as rational ontology. Religion on the other hand, one can clearly see with a basic review of Qur'an and hadith that part of their discourse relates to being and the universe and as such this is referred to as religious ontology. We find that religion and philosophy share a common discourse (i.e. ontology), the question then arises, how did Islamic Philosophers deal with this aspect of religious thought? To answer this question, I tried to make a reciprocal relationship between philosophical and religious thought. In this paper, I will bring evidence of religious concepts that are discussed philosophically, and I'll show that except for «the state of judgment», more or less religious thoughts are used in philosophy. Philosophy studies the properties of being in a rational way, this is referred to as rational ontology. Religion on the other hand, one can clearly see with a basic review of Qur'an and hadith that part of their discourse relates to being and the universe and as such this is referred to as religious ontology.
Keywords: philosophy, Texts of Religion, Verses, hadiths, Intellect, context of discovery, context of justification
- در این صفحه نام مورد نظر در اسامی نویسندگان مقالات جستجو میشود. ممکن است نتایج شامل مطالب نویسندگان هم نام و حتی در رشتههای مختلف باشد.
- همه مقالات ترجمه فارسی یا انگلیسی ندارند پس ممکن است مقالاتی باشند که نام نویسنده مورد نظر شما به صورت معادل فارسی یا انگلیسی آن درج شده باشد. در صفحه جستجوی پیشرفته میتوانید همزمان نام فارسی و انگلیسی نویسنده را درج نمایید.
- در صورتی که میخواهید جستجو را با شرایط متفاوت تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مطالب نشریات مراجعه کنید.