hussein pajoohandeh
-
معیار در تمایز وجودی قوای ادراکی و تاثیر آن در هویت وجودی قوه واهمه انسان از منظر ابن سینا و ملاصدرافصلنامه حکمت اسلامی، پیاپی 17 (تابستان 1397)، صص 113 -133
بررسی تحلیلی آموزه های فلسفی ابن سینا و ملاصدرا نشان می دهد که در این دو مکتب فلسفی، هیچ گاه حقیقت قوه واهمه به عنوان یکی از مبادی ثانویه ادراکات نفسانی مورد انکار قرار نگرفته، بلکه این قوه در حکمت سینوی، هویتی مستقل و متمایز داشته؛ اما در حکمت صدرایی استقلال وجودی ندارد و همان عقل منزل است که از مرتبه اصلی خودش سقوط کرده و به صور خیالی و حسی توجه یافته است. پس واهمه در انسان، هویت عقلانی داشته، و با عقل تباین و تغایر وجودی ندارد. بلکه قوه عاقله (عقل خالص) در ضمن وجود عقلی شدید در بالاترین مرتبه عالم عقل، و واهمه (عقل منزل) در ضمن وجود عقلی ضعیف در نازلترین مرتبه آن قرار می گیرد. به نظر می رسد این نگرش متفاوت نسبت به هویت وجودی قوه واهمه انسان، از اختلاف در مسئله معیار در تمایز وجودی قوای ادراکی طولی و سایر موجودات خارجی، نشات می گیرد. زیرا ابن سینا تمایز وجودی قوای ادراکی انسان را به عوارض شخصیه خارج از ذات دانسته و معتقد است آنها اصناف یک حقیقت و ماهیتاند که به دلیل اختلاف در محل و فعل ادراکی خاص از یکدیگر متمایز می گردند؛ اما ملاصدرا با توجه به تجرد کلیه قوای ادراکی، تمایز آنها را به عوارض مادی ندانسته، بلکه بر پایه نگرشی برتر به مسئله اصالت وجود و دو نظریه تشکیک در وجود و اتحاد علم، عالم و معلوم معتقد است قوای ادراکی طولی به جهت اتحاد با وجودات برتر ماهیت، تشخص مییابند و از یکدیگر متمایز می گردند
کلید واژگان: قوای نفس, قوه واهمه, تمایز تشکیکی, تمایز ماهوی, هستی شناختیHikmat - e - Islami, Volume:5 Issue: 17, 2018, PP 113 -133An analysis of the philosophical teachings of Ibn Sina and Mulla Sadra show us that in these two philosophical schools of thought, the faculty of wahm was never rejected as a secondary source for the actions and conceptions of the soul. Rather, in the philosophy of Ibn Sina, this faculty was like the other faculties of knowledge of man, i. e. it was an independent faculty distinct from the others.
However, in the philosophy of Mulla Sadra, this faculty does not have an independent existence and it resembles a ‘fallen intellect’ that has descended from its original station and that has turned towards the imaginative and sensible forms. Therefore, the faculty of wahm is like the intellect in that it is intellectual in nature and has achieved a level of intellectual immateriality. So, there is no existential distinction between them. In this philosophical system, each one of the categories of the realm of existence has its own degree of existential intensity or weakness. The pure intellect falls at the highest degree of the realm of intellection and the faculty of wahm, i. e. the lower intellect, can be found at the lowest level of this realm. It seems that the various standards by means of which the existential multiplicity of the external beings has been applied to the problem of the existential distinctions of the faculties of knowledge that are situated in a vertical hierarchy with one another. This has led to different views regarding the nature of the existence of the faculty of wahm. This is because Ibn Sina understands the existential difference between the faculties of understanding of man to lie in the personal accidents that lie outside of the essence and quiddity [of these faculties]. He was of the belief that human beings are classes of one reality and quiddity that are different from one another in their locus and the specific actions of understanding. Mulla Sadra however, does not believe that their distinction lies in material accidents, since he believes in the immateriality of all of the faculties of understanding. Rather, based upon the theories of the principality of existence, gradation in existence and the unity of knowledge, the knower and the known he was of the belief that the faculties of understanding that form a vertical hierarchy with one another become individual and distinct from one another due to their unity with the higher beings of quiddity.Keywords: faculties of the soul, wahm, distinction by means of gradation, distinction in quiddity, ontological distinction -
قوه واهمه می تواند از دو حیث هستی شناختی و معرفت شناختی مورد تحلیل عقلی قرار گیرد. در بررسی به عمل آمده به دست می آید که در نظام فلسفی حکمت صدرایی و سینوی، هیچ گاه حقیقت قوه واهمه به عنوان یکی از مبادی ثانویه افعال و ادراکات نفسانی انکار نشده است، بلکه این قوه در هریک از این دو نظام فلسفی جایگاه و هویت خاص و متفاوتی یافته است. برخی اصول و مبانی فلسفی حکمت متعالیه بر ابعاد مختلف هستی شناختی قوه واهمه تاثیر گذاشته و موجب اختلاف نظر در هویت و رابطه وجودی آن با نفس، موهوم، عقل و دیگر قوای ادراکی گشته است. این دو حکیم در ابعاد معرفت شناختی این قوه اشتراکات فراوانی داشته، صرفا در ماهیت و هویت وجودی موهوم و ادراک وهمی با یکدیگر اختلاف نظر دارندکلید واژگان: قوای نفس, قوه واهمه, ادراک وهمی, حیث معرفت شناسی, حیث هستی شناسی, ابن سینا, ملاصدراOne can make a rational analysis of the faculty of estimation from the ontological and epistemological perspectives. Study shows that Sadrian and Avicennian philosophies have never denied the faculty of estimation as a secondary source of psychological acts and percepts. Instead, each philosophy has given a special and distinct place to it. Some of the principles of transcendental theosophy have affected various ontological aspects of the faculty of estimation causing controversy about the identity of estimation and its relation with soul, estimated perception, reason and other cognitive faculties. The views of these two philosophers about the epistemic aspects of this faculty are very similar with each other. They only differ from each other when it comes to the nature and ontological identity of the estimated perceptionKeywords: faculties of soul, faculty of estimation, estimated perception, epistemological aspect, ontological aspect, Avicenna, Mulla Sadra
- در این صفحه نام مورد نظر در اسامی نویسندگان مقالات جستجو میشود. ممکن است نتایج شامل مطالب نویسندگان هم نام و حتی در رشتههای مختلف باشد.
- همه مقالات ترجمه فارسی یا انگلیسی ندارند پس ممکن است مقالاتی باشند که نام نویسنده مورد نظر شما به صورت معادل فارسی یا انگلیسی آن درج شده باشد. در صفحه جستجوی پیشرفته میتوانید همزمان نام فارسی و انگلیسی نویسنده را درج نمایید.
- در صورتی که میخواهید جستجو را با شرایط متفاوت تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مطالب نشریات مراجعه کنید.