جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه "اسلوب" در نشریات گروه "ادبیات و زبان ها"

قرآن برنامه زندگی انسان است و برای این منظور از تمامی متدهای بیانی، ادبی و هنری به شیوه احسن و بی بدیل بهره جسته است. این مقاله با داده های قرآنی و تحلیل فلسفی مفردات در جستجوی ژرفای ماندگاری متدهای بیانی قرآنی در ازمنه طولانی است و هدف آن استفاده مطلوب از متدهای بیانی مکشوف از قرآن در متون امروزی است. روش به کار گرفته شده مطالعه کتابخانه ای و استفاده از آیات قرآن و متون اصیل دینی به شیوه توصیفی و کیفی است. آموزه های شناخت زبان قرآن به طور عام می تواند نقش کلیدی در مبانی معنا شناسی و زبان شناسی وحیانی داشته باشد. استنباط از دین و آموزه های وحیانی آن این است که زبان دین با زبان فطرت هماهنگ و برای همه انسانها فهم پذیر است. زبان دین، معما گونه و رمز گونه نیست که افراد از درک آن عاجز باشند. زیرا دین برای هدایت یکایک مردم آمده است و چیزی که برای هدایت همه مردم است، باید معارف و حقایق را به گونه ای بیان کند که همگان حق و صدق بودن آن را بفهمند و نیز برتری آن را در مقایسه با سایر افکار و آراء یافته و آن را بپذیرند. اگر زبان دین، و متدهای بیانی آن رمزدار و معماگونه باشد، هدف آن که همانا هدایت و انتخاب و رشد و تکامل است، صعب الوصول خواهد بود. نتیجه تحقیق نشانگر زبان هنری قرآن و متدهای بیانی آن در پرتور اسالیب بلاغی است.

ازدهر الشعر العربی بخراسان فی القرنین الرابع والخامس الهجریین ویمتاز فن الهجاء بین الفنون الشعریه التی راجت عند الشعراء فیها. تناول الشعراء الهجاء بانواعه المختلفه فی خراسان لکن هجاء المدن والاقالیم ظاهره شعریه اکثر الشعراء منه لاسباب مختلفه کما اورثوا لنا فی طیاته بوصفهم السنه الدهر تاریخا شعریا عن خراسان وما تتصل بها من اخبار قلما نجدها فی الکتب التاریخیه مما یستحق النظر والتامل. ذکر الثعالبی والباخرزی فی موسوعتیهما یتیمه الدهر فی محاسن اهل العصر ودمیه القصر وعصره اهل العصر من اشعار الشعراء بخراسان عددا وفیرا فی هجاء المدن والاقالیم اکثره فی شکل مقطوعات قصیره تظهر لنا جوانب من حیاتهم الادبیه والثقافیه؛ الامر الذی یحتاج إلی بحث علمی یشرح لنا بواعث هذا اللون من الهجاء ویتیح لنا التعرف علی تراثنا الثقافی؛ ومن ثم تهدف هذه المقاله إلی تناول البواعث التی سببت ظهور هذا اللون من الهجاء إلی جانب سائر انواع الهجاء فی الشعر العربی بخراسان معتمده المنهج الوصفی _ التحلیلی. وتوصل البحث إلی ان النتائج ان الاسباب فی هذا الصدد هی مناخ المدینه اوالإقلیم، وشعور الشاعر بالغربه، وظلم عمال الدوله، والفسق والفجور، ووجود القاذورات والروائح الکریهه، ومعاناه الشاعر وغضبه من اهل المدینه، وبخل اهل المدینه.کما تبین لنا ان هجاء الشعراء للمدن والاقالیم کان غالبا بدافع شخصی، ای انه کان قائما علی تجربه شخصیه مزعجه، وتبعا لذلک لم یقصدوا الشعراء من وراء الهجاء إلا السخریه والتدمیر.

قصیده رائیه سعدی در سوک بغداد را می توان به سبب مضامین والای انسانی و برخورداری از بسیاری از وی‍ژگی های ادبی همچون اسلوب سهل ممتنع، دقت در گزینش و انتخاب واژگان، تناسب و همبستگی میان لفظ و معنا، قوت و استحکام اسلوب، فضای موسیقایی اندوهناکی که متناسب با موضوع اصلی- که حاصل دقت در کاربرد بحر عروضی و انواع بدیع لفظی و معنوی و سازگاری و هارمونی آواها با فضای معنوی قصیده است- و نیز به علت انتقال عواطف مختلف انسانی در عصر خود، یکی از شاهکارهای ادب عربی در حوزه مراثی به شمار آورد؛ اما با این حال برخی از ناقدین این ویژگی ها را نادیده انگاشته و با ابراز نظرهای کلی و گاه ناصواب، سعی کرده اند اشعار عربی سعدی را کم ارزش و نازلتر از اشعار فارسی او نشان دهند. از سوی دیگر برخی نیز با افراط در تحسین و تمجید از آن سوی بام افتاده و سعدی را تا سر حد شاعرترین شعرای عرب به شمار آورده اند. مقاله حاضر به منظور کشف و نمود حقیقت و پاسخ به شبهات و ایرادتی از این دست، این قصیده را که مشهورترین قصیده عربی او به شمار می آید، برای اولین بار در میزان نقد کاربردی از زوایای مختلف بررسی کرده است تا در نهایت با تکیه بر شواهد علمی و عینی، دانسته شود سعدی در سرودن این قصیده و تحقق هدفی که داشته تا چه حد موفق بوده و از چه جایگاه ادبی در این حوزه برخوردار است.

خطبه فاطمیه از جمله خطبه های مشهور و ارزشمندی است که حضرت فاطمه(س) آن را پس از رحلت پیامبر اکرم(ص) برای اثبات حقانیت خود و خاندان علوی در مساله فدک با نهایت فصاحت و بلاغت در بحرانیترین اوضاع شخصی و اجتماعی ایراد فرمودند. بررسی این خطبه از منظر زیبایی شناسی و مشاهده عوامل آفرینش تناسب و زیبایی در این خطبه؛ چون حسن مطلع، حسن تخلص، حسن ختام؛ وحدت موضوع؛ تناسب و همبستگی و توافق میان معانی و الفاظ؛ دقت در گزینش و انتخاب واژگان، حروف و عبارات؛ هماهنگی عبارات و ارتباط آنها به کمک ادات وصل و ربط و اهتمام شدید به زیبایی نظام و ترتیب اجزای جمله؛ موسیقی و آهنگی دلنشین که در ظرافتهایی همچون سجع، موازنه، طباق، جناس، مراعات النظیر، ردالعجز علی الصدر، تکرار و... نواخته می شود؛ بهره گیری از صور خیال همچون تشبیه، استعاره، کنایه و مجاز؛ استفاده از اسلوبهای منطقی ساده و روان؛ اقتباس از قرآن و استشهاد به آن؛ عظمت و شکوهمندی اندیشه و ایده گفتار؛ استیفای معنا و پرداختن به همه جوانب معنا همه و همه گویای توانمندی آن حضرت در خطابه و ارزشمندی کلام در نزد ایشان است.

رمان روایتی منثور و مطول است که بر اساس تقلیدی نزدیک به واقعیت از رویدادها، انسان، عادات و حالات او در قالب یک پیرنگ نوشته شده و به نحوی شالوده جامعه را در زمانی معین به تصویر می کشد یا مورد انتقاد قرار می دهد. «زینب» نخستین رمان عربی در قرن بیستم و اثری اجتماعی و در نوع خود پیشگام است که بر طبق معیارهای معاصر فن داستان نویسی به نگارش درآمده است. محمدحسین هیکل آن را در اوایل قرن بیستم؛ زمانی که برای تحصیل در فرانسه به سر می برد، نوشته است. دوری از وطن - مصر- و تاثیرپذیری از تمدن، ادبیات و زیبایی های فرانسه، از عوامل موثر در نگارش این اثر است. پیرنگ داستان شرح زندگی واقعی و محیط اجتماعی جامعه روستایی مصر است. جنبه های ظاهری زندگی شخصیت ها به گونه ای هنرمندانه توصیف شده است. نویسنده در شخصیت پردازی ها واقعیت عینی جامعه و قوه سیال ذهن خود را در هم آمیخته است. در درونمایه داستان زندگی دهقانان مصر، مشکلات و آداب و رسوم آنها به شیوه توصیفی و با رویکردی انتقادی بیان شده است. زبان روان و ساده و توصیف طبیعت، مناظر و شخصیتها خواننده را تشویق می کند داستان را تا پایان بخواند و این از محاسن این اثر نوپا بشمار می آید. در طول روایت حوادث گاه از لهجه محلی مصر استفاده شده است. عنصر زمان بر خطی مستقیم و گذرا جریان دارد و در کشمکش میان شخصیتها و چهارچوب روایی داستان ظاهر می شود. از عنصر مکان نیز به طور عام و با عناوینی مثل: روستا و مزرعه و خانه استفاده شده است. افراط در توصیفات، تناقض در شخصیت پردازی ها بویژه درباره «حامد» به عنوان قهرمان داستان، درک نسبی و نه عمیق از زندگی کارگران و کشاورزان و عدم موفقیت در ورود به عمق شخصیتها از نقاط ضعف این اثر به شمار می آید.

دو روزنامه طنزآمیز ملانصرالدین و صوراسرافیل از جمله روزنامه های تاثیرگذار دوره مشروطه به شمار می آیند که به سبب ویژگی های منحصربه فرد خود در تحول روزنامه نگاری و طنزپردازی در ایران تاثیر قابل ملاحظه ای بر جای نهادند. هم زمانی انتشار این دو روزنامه در بخشی از دوران حضور آنها در عرصه مطبوعات علاوه بر نقش تاریخی آنها در بیداری افکار و دگرگونی شیوه روزنامه نگاری، در همدیگر نیز موثر می افتاد و به ارتقای سطح و کیفیت مندرجات آنها یاری می رساند. این دو روزنامه که نخستین آنها به سردبیری جلیل محمدقلی زاده در قفقاز به چاپ می رسید و دومی به سردبیری علی اکبر دهخدا در تهران و سپس در اروپا طبع و نشر می شد، از حیث سبک روزنامه نگاری، بهره گیری از زبان طنز و کاریکاتور و استفاده از فرهنگ، زبان و ادبیات عامیانه شباهت های درخور توجهی با هم داشتند. در مقاله حاضر مقایسه ساختار و قالب این دو روزنامه به ویژه مقالات جلیل محمدقلی زاده و علی اکبر دهخدا وجوه مشابهت و تمایز و علل تاثیرگذاری آنها بررسی و تبیین شده است.

درباره ی جوانب مختلف نهج البلاغه، پژوهش های شایسته ای صورت گرفته، ولی در مورد یکی از ابعاد مهم بلاغی آن، یعنی«اسلوب قصر»، تاکنون مقاله ای نگارش نیافته است. این درحالی است که عرب برای بیان اهمیت مضمون جمله ای، از روش های تاکیدی گوناگونی بهره می گیرد که مهمترین و موکدترین آنها، «اسلوب قصر» است. «قصر» یعنی«تخصیص چیزی به چیزی و نفی ماسوای آن به روشی مخصوص». وجه تاکید قصر، آن است که دو جمله در یک عبارت کوتاه فشرده می شوند. روش های رایج و مشهور آن نیز شش نفی و «الا»، «ضمیر فصل»، «انما»، «تقدیم»، «بل، لکن ولا» و «ال جنس» است که در نهج البلاغه نیز استعمال شده اند. این مقاله برآن است تا پس از توضیح کوتاهی درباره ی ویژگی های فنی و زیبایی شناختی اسلوب قصر، حساس ترین دغدغه های فکری امام علی (ع) را در حوزه ی قدرت، حکومت و سیاست با توجه به این اسلوب، به عنوان قوی ترین شیوه ی تاکید سخن مورد بررسی قرار دهد. آن حضرت به این شیوه، مضامین مهمی را چون: نگاه ابزاری به قدرت و حکومت برای تحقق عدالت، امنیت و گسترش آگاهی، ویژگی های حکومت حق همچون: حق محوری، بی اعتنایی حاکمان به دنیا و قدرت، صداقت درگفتار و کردار، انتقادپذیری و فروتنی مدیران، آگاهی آنان بر ابعاد دین، انتخاب مشاوران امین، توجه به آسایش و رفاه عمومی و اجتناب از استبداد، ظلم، خدعه و فشار مالیاتی و... مورد تاکید قرار داده اند.

اسلوب شیوه خلق اندیشه و بیان آن در قالب الفاظ مناسب است. در کتابهای علوم بلاغی به موضوع اسلوب اهتمام شایسته نشده است هر چند در آثار گروهی از دانشمندان به بعضی از ویژگی های لفظی اسلوب اشاره شده است؛ اما این اطلاعات در بخشهای مختلف آثارشان پراکنده است و با بی به آن اختصاص داده اند اسلوب و بلاغت با هم چه ارتباطی دارند؟ و فرق بین ان دو چیست؟ شکی نیست که اسلوب و بلاغت هر دو به لفظ و معنی و مطابقت با مقتضای حال عنایت دارند اما موضوع بلاغت اعم از موضوع اسلوب است. ...