جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه « هنجارگریزی معنایی » در نشریات گروه « علوم قرآن و حدیث »

علوم بلاغت و نحو در ترجمه و تفسیر دقیق قرآن نقش بسزایی دارد؛ هنجارگریزی به عنوان یکی از یافته های علم بلاغت از این تاثیر مستثنی نیست؛ از این رو برای دسترسی به مدلول دقیق آیات، ناگزیر از بررسی اسلوب هنجارگریزی یا إنزیاح هستیم. گریز از اصول زبان هنجار، دارای اهدافی است که مخاطب را برای دست یابی به مفاهیم و معانی جدید به فکر فرو می برد؛ خاصه اگر این فرآیند در متن قرآن کریم باشد. در این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی صورت پذیرفته، عوامل هنجارگریز مفعول ها در جزءهای اول تا سوم قرآن کریم بر اساس نظریه جان کوهن از دو وجه ساختاری و معنایی مورد تحلیل قرار گرفته است. هنجارگریزی معنایی شامل صنایع بیانی یعنی استعاره، مجاز، کنایه و تشبیه است و هنجارگریزی ساختاری در تقدیم، تاخیر، حذف، التفات و اطناب صورت می گیرد. نتایج برآمده از پژوهش نشان می دهد که هنجارگریز بودن کلمات و جملات دارای اعراب منصوب، به چه میزانی در زیبایی لفظی و معنایی سه جزء اول قرآن کریم اثرگذار است و از طرفی با بررسی نمونه هایی از آیات در این اجزاء نشان داده شد که با تمرکز بر روی هنجارگریزی چطور می توان به مفاهیم جدیدی از معانی مفعول ها در قرآن کریم دست یافت.

تجسم گرایی یکی از زیر شاخه های اصلی هنجارگریزی معنایی است. این نوع از هنجارگریزی به بررسی شاخصه ها و عناصر زیبایی شناسانه در متون ادبی می پردازد و ارتباط ناگسستنی با علم بلاغت و آرایه های ادبی به کار رفته در آن دارد. تجسم گرایی عمدتا برای بیان مفاهیم مجرد و عقلی به کار می رود تا با به تصویر کشیدن این دسته از مفاهیم در قالب صورت های مجسم، حسی و ملموس زمینه ساز پویایی و تحرک تصاویر در متون ادبی گردد. تجسم گرایی به زیر شاخه های فرعی دیگری همچون جاندارپنداری، سیال پنداری و جسم پنداری تقسیم می شود که با توجه به ماهیت و ویژگی های هر یک از آنها، کارکردشان در متون مختلف از بسامد متفاوتی برخوردار است. نهج البلاغه در ابعاد متعدد خود، چه از نظر صورت و چه از لحاظ محتوا و مضمون پیوند مستحکمی با قرآن کریم دارد؛ از این رو نوع بیان حضرت در بازگو کردن مفاهیم معرفتی و یا اندیشه های شخصی ایشان، انعکاسی از بیان ادیبانه و هنرمندانه ی قرآن کریم است؛ به همین جهت بسیاری از تصاویر ادبی قرآن در متن نهج البلاغه نمود بارزی یافته است. حضرت علی(ع) در بیان ادیبانه خود، تا آن جا پیش می رود که پیوستگی و درهم تنیدگی کلام ایشان با کلام وحی یکی می شود و این درهم تنیدگی به گونه ای است که متن و بینامتن در کلام حضرت یک هویت واحد می یابد. آن چه در این مقاله بدان پرداخته می شود، بررسی تصاویر تجسمی قرآن کریم در نهج البلاغه از منظر روابط هنجارگریزی معنایی است. بر این اساس در پژوهش حاضر، کارکرد تصاویر تجسمی قرآن که در قالب صورت های انسان پنداری، حیوان پنداری، جسم پنداری و... نمود می یابد، در نهج البلاغه بررسی و ارزیابی می گردد تا چگونگی کارکرد هر یک از انواع یاد شده در بافت کلام حضرت(ع) تحلیل و تبیین شود. نتایج پژوهش نشان می دهد که از میان تصاویر تجسمی، جاندارپنداری در نهج البلاغه نسبت به سایر انواع تجسم گرایی از بسامد بالاتری برخوردار باشد.