جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه "روش عقلی" در نشریات گروه "فلسفه و کلام"
تکرار جستجوی کلیدواژه «روش عقلی» در نشریات گروه «علوم انسانی»-
فلسفه اسلامی دانشی است که هویت اصلیش، استفاده از برهان و روش است، اما مراجعه به متون فلسفی در سنت اسلامی از کاربرد و اصالت دهی به روش شهودی نیز حکایت دارد. مراد از روش شهودی، انتفاع از شهود و مکاشفه و کشف عرفانی برای رسیدن به شناخت یقینی است. روش شهودی در هر سه مکتب اصلی فلسفه اسلامی مورد توجه بوده، اما بهره وری از این روش، در حکمت متعالیه سامان یافته است. ملاصدرا در عین پایبندی بر روش عقلی، از روش شهودی نیز بهره های بسیار برده است. این کاربردها را میتوان در دو مقام: گردآوری و داوری، دسته بندی نمود. فلاسفه مسلمان در مقام گردآوری، از روش شهودی برای تبیین مسایل فلسفی جدید و نیز ارایه تصویری صحیح از برخی مسایل فلسفی استفاده کرده، و در مقام داوری، برای کشف حد وسط، کشف مغالطه و بازسازی برهان و اصلاح نتیجه و بعنوان مویدی بر استدلالهای عقلی، از شهود بهره گرفته اند.
کلید واژگان: روش عقلی, روش شهودی, ملاصدرا, ابن سینا, شیخ اشراق, مقام گردآوری, مقام داوریIslamic philosophy is mainly identified by its use of demonstration and method. However, a study of philosophical texts in Islamic tradition indicates that the intuitive method holds an important place in this field. This method employs gnostic intuition and unveiling in order to attain certain knowledge. The intuitive method was used in all the three major schools of Islamic philosophy; nevertheless, it was employed systematically and in an organized fashion for the first time in the Transcendent Philosophy. While emphasizing the use of rational method, Mullā Ṣadrā has also benefitted from the intuitive method to a large extent. The functions of this method are employed in two contexts: discovery and justification. In the context of discovery, Muslim philosophers have utilized the intuitive method to explain new philosophical problems and present a correct picture of some philosophical issues. In the context of justification, they have used it to discover middle terms, unveil fallacies, reconstruct demonstration, amend conclusions, and demonstrate rational arguments.
Keywords: rational method, intuitive method, Mullā Ṣadrā, Ibn Sīnā, Suhrawardī, context of discovery, context of justification -
داستان حی بن یقظان، توسط دانشمندان علوم اسلامی و بیشتر، عارفان و حکیمان مطرح شده است که برخی از معارف را بر آن استوار ساختند. قهرمان داستان، تنها از طریق تعقل، قدم به قدم به اسرار عالم پی می برد و در نهایت آنچه را یافته با دین قومی دیگر هماهنگ می بیند. به خلاف عارفان و حکیمان، برخی از محدثان و متکلمان معتقدند چنانچه بر فرض، فردی بدون بهره گیری از ارشاد و راهنمایی دیگران و در محیطی به دور از همه انسان ها پرورش یابد، اگر بتواند خدا را با عقل و فطرت دریابد، چنین شخصی، حجت خداست. آنچه در تمثیل مطرح می گردد شخصی با این شرایط را حجت باطن معرفی می کند. در مقابل، شیخ صدوق نه تنها با اصل این تمثیل و افسانه موافق نیست، بلکه از بررسی آثاری که نزدیک به این مفهوم دارد، چنین برمی آید که اگر چنین احتمالی با این مبانی مورد پذیرش قرار گیرد آن شخص هر که باشد حجت ظاهری یعنی پیامبر در ظاهر خواهد بود نه حجت باطنی. پژوهش حاضر به شیوه توصیفی، تحلیلی به دنبال اثبات اعتقاد شیخ صدوق به وجود شخص خاص یا افسانه حی بن یقظان نیست، بلکه درصدد دستیابی به آن است که وی، چگونه و با چه مبنایی شخصیتی مانند حی بن یقظان را حجت خدا و پیامبر می داند. یافته های پژوهش حکایت از آن دارد که مبنای خالی نبودن زمین از حجت خدا و نیز اعتبار روش عقلی در شناخت خداوند، احتمال حجت خدا بودن با شرایطی همچون شرایط حی بن یقظان در اندیشه شیخ صدوق قابل اثبات و امری ممکن است.کلید واژگان: حی بن یقظان, شیخ صدوق, حجت خدا, روش عقلیThe story of Hayyi ibn Yaqzan has been mentioned by Islamic scholars and more by mystics and philosophers, and some teachings were based on it. The hero of the story discovers the secrets of the world step by step only through reasoning and finally sees what he finds in harmony with the religion of another nation. Unlike mystics and philosophers, some scholars of Hadith and theologians believe that if a person is brought up without benefiting from the guidance of others in an environment far from all humans, if he can find God with his intellect and nature, such a person is the authority (Hujjah) of God. What is presented in the allegory introduces a person with these conditions as inward Proof. On the other hand, Sheikh Saduq not only does not agree with this fictious allegory, but from his works that are close to this concept, it appears that if such a possibility is accepted, whoever that person is will be an outward authority (apparent prophet) and not an inward authority. This article, which has been done with a descriptive and analytical method, is not trying to prove that Sheikh Saduq was believing in the existence of the special person or the myth of Hayyi ibn Yaqzan, but it aims to find out how and on what basis Sheikh Saduq considers a character like Hayyi ibn Yaqzan to be the authority of God and the Prophet. The findings of the research indicate that the basis of "the earth is not empty of God's authority " as well as "the validity of the rational method in knowing God" make it possible to prove the possibility of being a person like Hayyi ibn Yaqzan the authority of God in the viewpoint of Sheikh Saduq.Keywords: Hayyi ibn Yaqzan, Sheikh Saduq, authority of God, Rational method
-
از جمله معانی و تفسیرهای مطرح برای مرجعیت علمی قرآن، اثرگذاری معنادار آن در یک حوزه دانشی است که شامل عرصه برون علمی (نظیر مبادی و روش آن علم) و نیز عرصه درون علمی (نظیر مسایل و نظریات مطرح در آن علم) می شود. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی به بررسی اثرگذاری تعالیم قرآنی و وحیانی بر روش فلسفی می پردازد و ضمن تبیین شاخصه های روش فلسفی، در صدد است تا نشان دهد که هر چند روش فلسفی (یعنی روش برهانی و یقینی) مورد تایید قرآن است، اما یگانه راه کشف حقیقت نیست از این رو فلاسفه مسلمان با الهام از تعالیم قرآن کریم، به نقادی عقل و تعیین حد و حدود آن پرداخته و از اعتبار معرفت شناختی وحی و کشف و شهود در کنار آن سخن گفته اند و عقل منطقی و روش ارسطویی را یگانه راه کشف حقیقت نمی دانند.
کلید واژگان: قرآن کریم, مرجعیت علمی قرآن, فلسفه اسلامی, روش فلسفی, روش عقلیFrom among the proposed meanings and interpretations for the cognitive authority of the Qur'an, is its significant impact on a discipline of knowledge both outside (such as principles and method of that discipline) and inside (such as issues and current theories in that discipline).Having adopted an analytic-descriptive method, the author goes to study the influence of the revealed and Qur'anic teachings on philosophical method. Not only does he explain the indexes of philosophical method, but also goes to demonstrate that this method (proof and certitude) is approved by the Qur'an; it is not the only method for discovering the truth, though. Accordingly and inspired by the Qur'anic teachings, Muslim philosophers have criticized the limitations of the intellect and talked about the cognitive value of revelation and spiritual visions, and have not confined the way of discovering the truth to logical reasoning or Aristotelian method.
Keywords: The Glorious Qur'an, cognitive authority the Qur'an, the Islamic philosophy, the philosophical method, the rational method -
تبیین
امامت به عنوان بنیادی ترین عقیده شیعه پیوسته در طول تاریخ حیات تشیع مورد بررسی متکلمان قرارگرفته است. علامه حلی برای اثبات آموزه ی امامت از دو روش عقلی و نقلی استفاده نموده که در این پژوهش بر روش عقلی ایشان تمرکز شده است.
هدفاکتشاف و استخراج روش های عقل عملی است که علامه در اثبات آموزه ی امامت (و نه تبیین و تنظیم آن) با محوریت کتاب الفین بکار برده است.
روشاین پژوهش با رویکرد توصیفی و اکتشافی به تبیین روش اثباتی علامه حلی در ضرورت وجود امامت پرداخته است.
یافته هاعلامه حلی در طریق محتوای استدلال که شامل عقل نظری و عقل عملی است در بخش عقل عملی از طریق قاعده لطف، برهان بیهودگی و عبث، قاعده دفع ضرر محتمل، قاعده قبح نقض غرض و قبح تکلیف بمالایطاق، ضرورت وجود امامت را اثبات نموده که هر کدام از آن ها به صورت مورد پژوهانه مورد تحلیل قرار گرفتند.
کلید واژگان: امامت, روش عقلی, عقل عملی, اثبات, علامه حلی, کتاب الفین -
علامه مجلسی علاوه بر محدث بودن، از متکلمان عقلگرای شیعه در دوره صفویه نیز به حساب می استفاده «نقلی»و «عقلی» آید. او برای استنباط آموزه های کلامی از هر دو روش عقلی و نقلی میکند. مقالۀ حاضر می علامه مجلسی را مورد تحلیل و کوشد جایگاه عقل و روش عقلی علامه در مواجهه با مباحث کلامی، هدفبررسی قرار دهد. به بیان دیگر، بررسی روش عقلی اصلی این نوشتار است. او علاوه بر نقش ابزاری عقل، آن را به عنوان یکی از منابع معتبر در تحصیل معارف دینی نیز میپذیرد. علامه بسیاری از سن و قبح عقلی، قواعد کلامی مانند: ح قاعده وجوب اصلح و قاعده لطف را قبول دارد و بدانها استدلال میکند؛ اما در عین حال، در مواضعی از آثارش، محدودیت هایی را برای عقل قائل شده است. بر اساس یافتۀ این پژوهش، مجلسی را باید متکلمی عقلگرا دانست.کلید واژگان: عقل, روش شناسی کلامی, روش عقلی, علامه مجلسیIn addition to be a narrationist, Allama Majlesi is one of the Shia intellectual theologian in the Safavid period. To deduce the kalami teachings, he uses both "rational" and "narrative" methods. The present article tries to analyze and examine the place of reason and the rational method of Allama Majlesi. In other words, the study of Allama's rational method in dealing with kalami topics is the main purpose of this writing. In addition to the instrumental role of reason, he also recognizes it as one of the authentic sources in gaining the religious knowledge. Allama accepts many rules of theology such as rational goodness and obscenity, the rule of necessity of the fittest and the principle of grace and argues to them; but at the same time in some positions of his works, he places limits on reason. According to the findings of this study, Majlesi should be considered a rationalist theologian.Keywords: reason, kalam methodology, rational method, Allama Majlesi
-
تصور رایج از فلسفه سیاسی اسلامی، بدین گونه است که این دانش شاخه ای از فلسفه است و روش شناسی حاکم بر آن نیز همانند فلسفه، روش عقلی صرف است. این مقاله، این دیدگاه را به چالش کشیده و نشان داده است که: اولا، فلسفه سیاسی اسلامی یک دانش پسا دینی است. در حالی که فلسفه یک دانش پیشادینی است، ثانیا، این دو هم در روش و هم در محتوا با هم متفاوت هستند. ثالثا، مسائل فلسفه سیاسی اسلامی، به گونه ای است که عقل به تنهایی از عهده حل آنها بر نمی آید. این دانش، برای اینکه از سویی از سکولاریسم رهایی یابد و از سوی دیگر، در حل مسائلش توفیق به دست آورد، باید از روش عقلی صرف، به روش عقلی نقلی، تغییر روش می دهد.کلید واژگان: فلسفه, فلسفه سیاسی, دانش عقلی, نقلی, روش عقلیIt is commonly believed that Islamic political philosophy is a branch of philosophy and its methodology is pure rational method like philosophy. This article attempts to challenge this view and shows that political philosophy is a post-religious discipline, whereas philosophy is pre-religious discipline. Moreover, these two differ from each other in method and content. After all human`s mind is not able to dissolve all the affairs related to the Islamic political philosophy. In order to release this discipline from secularism on one hand and in order to attain success for this discipline in all affairs on the other hand, traditional-rational method must be used instead of a mere rational method.Keywords: philosophy, political philosophy, traditional-rational knowledge, rational method
-
روش شناسی علوم را می توان از ویژگی های عصر جدید برشمرد و ادعا کرد که پیشرفت علوم تا حد درخور توجهی مرهون دقت نظر در روش هاست. علم کلام نیز همچون علوم دیگر از این قاعده مستثنا نیست و روش خاص خود را می طلبد. پژوهش در روش علم کلام به دو شیوه تاریخی و منطقی قابل انجام است و ما در این پژوهش بر اساس شیوه اول عمل می کنیم و به بررسی روش کلامی خواجه نصیرالدین طوسی در مقام اثبات عقاید می پردازیم. روش ما در این پژوهش، توصیفی تحلیلی و انتقادی است. بهره گیری از روش برهانی و جدلی در مقام اثبات و دفاع، دوری از روش تمثیلی و خطابی در این دو مقام و نیز استفاده از ظواهر محکمات قرآن و اخبار متواتر را می توان از مهم ترین یافته های پژوهش در روش کلامی خواجه دانست.کلید واژگان: روش شناسی, روش کلامی, نصیرالدین طوسی, روش عقلی, روش نقلی, برهان, جدل, خبر واحدThe Methodology of sciences can be considered among the characteristics of the new age and it can be claimed that scientific advancements are considerably indebted to meticulous attention to methods. Theology, like other sciences, is no exception to the rule and requires its own methodology. Research in the area of theology can be carried out using two historical and rational methods. In the present study which is conducted using the first method, we investigate the theological method of khajeh Nasir al-din Tusi for proving beliefs. Our approach in this research is descriptive-analytic and critical. The most important findings of the research on the theological method of khaje include his making use of discursive and dialectical method for defending and proving, turning away from analogical and symbolical method and using unabrogated verses and frequently narrated traditions.Keywords: methodology, theological method, Nasir al din Tusi, rational method, traditional method, argument, dialectics, single individual narration
-
بررسی روشی علم کلام، از جمله مباحث مورد نیاز جامعه علمی امروز است که تاکنون چندان مورد توجه نبوده است. متکلمان امامیه از دو روش عقلی و نقلی برای استنباط آموزه های دینی و دفاع از آن استفاده کرده اند. این مقاله با رویکرد تحلیلی درباره آثار کلامی فاضل مقداد، به بررسی این مسئله می پردازد که او از چه کاربست هایی از عقل در استنباط آموزه های کلامی استفاده می کرد. فاضل مقداد از عقل هم به عنوان منبع و هم به عنوان ابزاری در خدمت نقل استفاده می کند. پرکاربردترین روش عقل نظری در استنباط آموزه ها، کشف استلزامات، و در عقل عملی، حسن و قبح عقلی است. فاضل مقداد از کارکرد استنباطی عقل در محدوده نقل، با استفاده از روش های توصیف و اعتباربخشی به نقل، و هم چنین پاسخ گویی به شبهات بهره می برد.
کلید واژگان: روش عقلی, استنباط, فاضل مقداد, عقل عملی, عقل نظری, عقل استنباطیMethodical study of Kalam (Islamic theology) is one of the needed discussions in the nowadays scholarly society that was not yet considered sufficiently. The Imami theologians had used the two rational and narrative methods to inference the religious teachings and to defend them. With an analytic approach to the Kalami works of Fadel al-Meqdad, this article examines the question that what usages of reason he had used to inference the Kalami teachings. Fadel al-Meqdad used reason both as a source and as a means serving narrations. The most usable method in theoretical reason in inference of teachings is to discover the implications, and in practical reason, is the rational good and evil (al-husn wal-qubh al-'aqlian). By using the methods of description and granting authenticity to narration, Fadel al-Meqdad uses the inferential function of reason in the realm of narration as well as answering the misgivings.Keywords: rational method, inference, Fadel al Meqdad, practical reason, theoretical reason, inferential reason -
وحدت وجود مسئله یی عرفانی است یا فلسفی؟وحدت وجود پر آوازه ترین و در عین حال جنجال برانگیزترین مسئله در عرفان نظری است، بطوریکه محور و اساس آن به شمار میرود. همواره این پرسش میان محققان از فلسفه و عرفان مطرح بوده است که این مسئله از مسائل کدام دانش است؛ عرفان یا فلسفه؟ یا هر دو. برخی براین باورند که نظریه «وحدت وجود» صرفا مسئله یی شهودی و کشفی است که جز برای شخصی عارف که آنرا احساس میکند و با ذوق صوفیانه آنرا می یابد معنا و مفهوم دیگری ندارد و عقل و خرد آدمی از ادراک آن ناتوان است. گاهی از آن بعنوان: «طوروراء طور عقل» یاد میکنند این اصطلاح کنایه از آنستکه ادراک و فهم آن از قدرت و توان عقل آدمی خارج است. گروهی دیگر میگویند اگر این مسئله، تنها مسئله یی ذوقی و وجدانی است پس چرا مدافعان آن تلاش زیادی کرده اند تا آنرا از طریق براهین فلسفی و قیاسات منطقی اثبات کنند و در تبیین و تفسیر آن اصطلاحات اهل نظر (فلاسفه، متکلمان و منطقیان) را به عاریت گرفته اند؟ و از سوی دیگر اگر نظریه «وحدت وجود» صرفا مسئله یی شهودی و کشفی باشد، در آنصورت تفاوت عارف «وحدت شهودی» با عارف «وحدت وجودی» چیست؟ چه تفاوتی میان عرفای پیش از ظهور «ابن عربی» و عرفای پس از او خواهد بود؟ در این مقاله نظرات مخالفان و موافقان مطرح گردیده و پاسخ برخی از شبهات پیرامون مسئله داده شده است و نظر مختار (عرفانی فلسفی بودن مسئله) تبیین گردیده است.
کلید واژگان: روش عقلی, وحدت وجود, وحدت شهود, حکیم عارف, هستی شناسیOneness of Being: A Gnostic or a Philosophical Problem?The oneness of being is one of the most famous and, at the same time, most controversial problems in theoretical gnosis. It is also considered to be the most fundamental problem of this field. Researchers in the fields of philosophy and gnosis have always asked the question of whether the oneness of being is a gnostic problem, a philosophical problem, or both. Some believe that the theory of the “oneness of being” is a purely intuitive one related to revelation and unveiling and has no meaning for anyone except for the gnostic who feels it and perceives it by means of mystic taste. In fact, the human intellect and wisdom are incapable of perceiving it. Sometimes, it is referred to as “something beyond the level of the intellect”. Some others say that, if it is merely an inner and taste-related problem, why have its defenders tried so much to demonstrate it based on philosophical arguments and logical syllogisms and borrow the terminology of philosophers, mutikallimun (theologians), and logicians when explaining and interpreting it? On the other hand, if the theory of the “oneness of being” is a purely intuitive problem, what is the difference between a gnostic believing “in intuitive unity” and a gnostic believing in “ontological unity”? Another question is: what is the difference between the gnostics before the rise of Ibn Arabi and those after him? In this paper, the writer has presented the ideas of those who are for and against this issue and provided the answers to some of the related ambiguities. He has also indicated that this problem is both gnostic and philosophical.Keywords: intellectual method, oneness of being, unity of witness, gnostic philosopher, epistemologist -
معناشناسی فلسفی یکی از مباحث مهم فلسف? تحلیلی است که در باب معنا و نظریات معنا به بحث می پردازد. در این مقاله، مباحث معناشناسی فلسفی به طور کلی بیان شده و سپس نظریات معنا با برخی از مباحث علم اصول مقایسه شده است. مباحث الفاظ علم اصول با مباحث معناشناسی فلسفی ارتباط عمیقی دارد. از این رو، نگارنده ارتباط آنها را نشان داده و برخی از آنها را به طور تطبیقی مورد بحث قرار داده است.
کلید واژگان: معناشناسی فلسفی, کاربردشناسی, نظریه های معنا, نظریه وضع, روش شهود زبانی, روش عقلیPhilosophical semantics is one of the important topics in analytic philosophy which speaks of meaning and theories concerning meaning. In this article, issues in philosophical semantics have been described and then, theories of meaning have been compared with some issues in the science of principles of legal theory. The topics of "words" in the science of principles of legal theory are intimately related to the issues in philosophical semantics. Thus, the author has shown their relation, and studied some of them comparatively.Keywords: philosophical semantics, applicability, theories of meaning, theory of position, methodology of linguistic intuition, rational method
- نتایج بر اساس تاریخ انتشار مرتب شده‌اند.
- کلیدواژه مورد نظر شما تنها در فیلد کلیدواژگان مقالات جستجو شده‌است. به منظور حذف نتایج غیر مرتبط، جستجو تنها در مقالات مجلاتی انجام شده که با مجله ماخذ هم موضوع هستند.
- در صورتی که می‌خواهید جستجو را در همه موضوعات و با شرایط دیگر تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مجلات مراجعه کنید.
©2000-2025 magiran.com All Rights Reserved.