جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه « ژنتیک » در نشریات گروه « فلسفه و کلام »

بحث درباره رابطه علم و دین سابقهای طولانی دارد. مولف این مقاله که گیاهشناس و متاله است با محدود کردن دامنه بحث به رابطه الهیات جدید غرب با موضوعات روز در علوم زیستی، نخست مروری دارد بر تحولاتی که از زمان طرح نظریه تکاملی داروین در عرصه علوم زیستی پدید آمده است، و سپس با مروری بر تعدیالت و تحولاتی که با ظهور داروینیسم نو و رابطهاش با یافته های علم نوظهور ژنتیک رخداده است، به نتایج گوناگون مترتب بر نظریات و کشفیات جدید در حوزه علوم زیستی و فن آوریهای مربوب به آن می پردازد که حوزه های مختلف و مهمی از زندگی بشر را چه به معنای مثبت و چه منفی کلمه متاثر کرده و متالهان جدید غرب را به طیفی گسترده از واکنشهای مختلف، چه همدلانه و چه ناهمدلانه، برانگیخته است. این همسخنی مستمر الهیات با علوم زیستی نه فق به تعدیل رویکردهای آن انجامیده، که عرصه هایی نو بر آن گشوده است تا در پرتو الگوهای مربوب به علوم زیستی، نگاهی نو و عملگرایانه تر به دغدغه های حیات امروز بشر داشته باشد و حتی به پاسخهایی نو و مبتکرانه دست یابد. بخشی از این کوشش و کشاکش، موضوع این مقاله است که در دو قسمت تقدیم خوانندگان میشود.

یکی از چالش های مهم عصر حاضر در علوم پزشکی ، اقدامات ژنتیکی بر روی انسان می باشد اقدامات ژنتیکی همان اقدامات بر روی ژنوم انسانی است که در علم ژنتیک، تحولات نوینی در این زمینه صورت گرفته و دارای پیامدهای مثبت و منفی است و مسائل اخلاقی مربوط به ژنتیک، مسائلی است که بر اثر رشد و پیشرفت تکنیک های نوپدید در حوزه مهندسی ژنتیک حادث شده است و از آنجا که دغدغه هایی را درباره دخالت بشر در ماهیت و سرشت انسانی و خلق انسانهایی مصنوعی و از پیش طراحی شده ، ایجاد کرده است که می تواند با مقام شامخ انسانیت و کرامت ذاتی وی ، تعارض جدی داشته باشد؛ جنبه های مختلف این فناوری نوین را مواجه با مسائلی نموده که برخی اصول اخلاقی را به چالش می کشد از این رو یافتن راه حل مسائل دشوار حوزه ژنتیک در راستای نظریه اخلاقی اسلام جهت جلوگیری از بروز پیامدهای منفی این فناوری نوین ضرورت پرداختن به بحث را آشکار می سازد و از آنجا که بسیاری از ادله فقهی ناظر به بعد اخلاقی است و این موضوع در میان پژوهشگران از جمله عالمان دینی به ویژه فقهای شیعه و اهل سنت باسوالات زیادی مواجه بوده ، محقق را بر آن داشته علی رغم نگاه اخلاقی به ادله فقهی مخالفان اقدامات ژنتیکی، به تبیین موضع فقهاء در خصوص انجام تحقیقات ژنتیکی و اصول اخلاقی مربوطه و نقد و بررسی دیدگاه فقهی مخالفان اقدامات ژنتیکی از منظر اخلاقی بپردازد که در این راستا با بررسی دقیق موضوع دریافته است احکام اسلامی متفاوتی چون جواز محدود، جوازمطلق، حرمت اولیه و ثانویه در خصوص موضوع وجود دارد که در نهایت نظریه جواز محدود مورد پذیرش قرار گرفته و تمامی ادله فقهی ناظر به بعد اخلاقی مخالفان اقدامات ژنتیکی، نقض گردیده است.

دانش زیست شناسی به واسطه فرضیه تکامل بیشترین تاثیرگذاری را در معارف بشری، اعم از دینی و غیردینی، داشته است. لامارکیسم، داروینیسم، نئوداروینیسم و باورمندان به تکامل ژنتیک همچون داوکینز، نقاط عطف و سیر تکاملی این فرضیه را نشان می دهند. لامارکیسم را خود زیست شناسان منسوخ کردند اما عوامل گوناگون علمی و غیرعلمی سبب شد داروینیسم علی رغم مخالفت برخی زیست شناسان و علی رغم کاستی هایش به حیات خود در جوامع علمی ادامه دهد. ابهام این فرضیه درباره آغاز حیات و حواله دادن برخی تغییرات به تصادف و عرضه الگوی رفتاری توحشی بر اساس قانون تنازع بقا و نقض این قانون حتی در میان حیوانات، از جمله نقایص این فرضیه است. امروزه با پیشرفت های در خور توجه در دانش ژنتیک، همان باور تکاملی را افرادی مانند داوکینز در قالب تغییرات و جهش های ژنتیکی مطرح می کنند. مقاله حاضر ضمن نقد کلی و نیز نقد شمول فرضیه بر انسان، نسبت این فرضیه با ساحت متعالی انسان را می سنجد و نشان می دهد این فرضیه با فرض صحت، منافاتی با ساحت متعالی انسان ندارد.

معرفی شناسی ژنتیک (تکوینی) پیاژه، دست کم تحت تاثیر چهار منبع بوده است: فلسفه کانت، ساخت گرایی ریاضی بورباکی، زیست شناسی و سیبرنتیک، تاثیر کانت را می توان در توسل پیاژه به سوژه معرفتی و طرحواره های ذهنی پیشینی آن که داده های حسی را سازمان میدهند ملاحظه نمود. تاثیر ساخت گرایی ریاضی، به نحوی پیاژه را به نادیده گرفتن سوژه فردی و تاکید بر سوژه معرفتی به منزله یک صورتبندی انتزاعی کشاند. تاثیر زیست شناسی را می توان در مفهوم سازگاری با محیط دشوار، مشتمل بر جلب و انطباق، ریشه یابی کرد...

پیکاک در این مقاله دیدگاهی را مورد بحث قرار می دهد که تحویل گرایی نام گرفته است. بر طبق تحویل گرایی، علم طبیعت سطوح و چهره های مختلفی دارد که هر یک از علوم به بررسی آنها می پردازد و ما می توانیم همه سطوح واقعیت را به یک سطح و کار همه علوم را به علم واحدی تقلیل و تحویل دهیم. مقاله این دیدگاه و نظریان مرتبط با آن را مورد بحث قرار می دهد.