جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه "فلسفه اخلاق" در نشریات گروه "ادیان و عرفان"
تکرار جستجوی کلیدواژه «فلسفه اخلاق» در نشریات گروه «علوم انسانی»-
دانش منطق با ارایه روش درست اندیشیدن، ابزار سودمندی برای دانش های دیگر، به ویژه فلسفه اخلاق، به شمار می آید. بسیاری از گزاره های اخلاقی، ذیل خلقیات و تادیبات صلاحیه قرار می گیرند که موضوع بحث منطق و فلسفه اخلاق اند. درنگ در چیستی خلقیات که به مصالح و مفاسد فردی صفات و رفتار اخلاقی توجه دارد و چیستی تادیبات صلاحیه که به حیثیت تربیتی و اجتماعی صفات و رفتار اخلاقی می نگرد، سبب شده است تا برخی قضایا با توجه به دو حیثیت، هم در ردیف خلقیات و هم در ردیف تادیبات صلاحیه قرار گیرند. توجه به حیثیات گوناگون قضایا به فهم بهتر جمله های اخلاقی کمک می کند، برای نمونه توجه به واقعیات موجود در قضایای یادشده می تواند برهان پذیری آن ها را تبیین کند، اما از این حیث در زمره مشهورات قرار نمی گیرند و از حیث مشهوری بودن امکان کاربرد در جدل نیز دارند؛ افزون براینکه توجه به لوازم گزاره های اخلاقی، ارتباط منطقی گزاره های حاوی ارزش را با گزاره های حاوی الزام اخلاقی تبیین پذیر خواهد کرد.
کلید واژگان: منطق, فلسفه اخلاق, مشهورات, تادیبات صلاحیه, خلقیات -
تفکر عقلانی درباره اخلاق از همان ابتدای نزاع های کلامی میان متکلمان دیده می شود. شاید بتوان گفت نخستین بحث جدی در این زمینه، نزاع مشهور میان اشاعره و معتزله درباره حسن و قبح افعال است. اشاعره حسن و قبح را وابسته و مستند به خدا می دانستند و معتزله و امامیه مستقل از خدا. در آثار عالمان اخلاق اسلامی نیز تفکر عقلانی درباره اخلاق مشاهده می شود و معمولا در آغاز برخی از کتاب های اخلاقی، تقریری از اخلاق فضیلت ارسطو ارایه شده است. در قرن اخیر، تفکر عقلانی درباره اخلاق در غرب، رشد و شکوفایی چشمگیری داشته است؛ به گونه ای که عنوان مستقلی به آن اختصاص داده شده و به نام فلسفه اخلاق مشهور شده است. با توجه به گذشت صد سال از تاسیس حوزه علمیه قم، حال این پرسش مطرح است که در سده اخیر، تفکر عقلانی و به عبارتی فلسفه اخلاق در حوزه علمیه چگونه بوده و چه فرازوفرودی را پشت سر گذاشته و چه آینده ای در انتظار آن است. شاید بتوان برای تحلیل چنین امر مهمی، دو برش تاریخی قبل از پیروزی انقلاب و بعد از آن را در نظر گرفت و بی شک میان این دو دوره تفاوتی جدی در این زمینه وجود دارد. در این مقاله سعی می شود وضعیت فلسفه اخلاق در سده اخیر در حوزه علمیه تحلیل و بررسی شود. حاصل آنکه پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، فلسفه اخلاق رواج چندانی نداشته است و اولین کسی که در این زمینه ورود کرده است شهید مطهری است، ولی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، فلسفه اخلاق در قلمروهای گوناگون فرااخلاق، اخلاق هنجاری نظری و اخلاق کاربردی رشد نسبتا خوبی داشته است.کلید واژگان: فلسفه اخلاق, حوزه علمیه قم, اخلاق اسلامی, سده اخیرSince the beginning of theological disputes, philosophical reflections on ethics and morality were found among scholars of kalām. One might say that the first serious discussion on the matter was the well-known controversy between Ashʿarite and Muʿtazilite theologians over the goodness (ḥusn) and badness (qubḥ) of actions. Ashʿarite theologians believed that goodness and badness were God-dependent, while Muʿtazilite and Imami theologians believed that they were God- independent. Moreover, philosophical contemplation of morality can be found in the works of Muslim ethicists, and a formulation of Aristotle’s virtue ethics often appears in some ethical works. In the last century, philosophical consideration of morality remarkably flourished in the West, such that a whole field is devoted to it under moral philosophy. Since one hundred years have passed since the established of the Seminary of Qom, now the question arises of the status of moral philosophy in the Islamic Seminary in the last century and its future directions. To examine such a significant issue, we should study two historical periods: before and after the victory of the Islamic Revolution in Iran, since there is a considerable difference here. In this article, I aim to analyze and examine the status of moral philosophy in the Islamic Seminary in the last century. I conclude that, before the victory of the Islamic Revolution, moral philosophy was not commonly addressed, the only exception being Ayatollah Motahhari, while after the victory of the Islamic Revolution, moral philosophy was developed in diverse fields such as meta-ethics, theoretical normative ethics, and applied ethics.Keywords: Moral Philosophy, Islamic Seminary of Qom, Islamic ethics, last century
-
نلسون گودمن در بحث از معضل قدیمی استقرا به مطلبی اشاره می کند که بعدها جان راولز آن را روش تعادل اندیشه ورزانه نامید و آن را به منظور استنتاج نظریه عدالت در حوزه فلسفه سیاسی به کار بست. وی مدعی بود در یک جامعه لیبرال، گزینش یک اصل خاص در باب عدالت، مستلزم ترجیحی تحکمی خواهد بود. برای حل این معضل، راولز وضع اولیه ای را فرض می گیرد که از طریق آن افراد درخصوص اصول هنجاری عدالت به توافق می رسند. از نظر او این اصول باید از طریق روش تعادل اندیشه ورزانه با احکام اخلاقی ما درباره موارد خاص و جزئی سازگاری یابند. کاربرد مفهوم تعادل اندیشه ورزانه در حوزه اخلاق را برخی فیلسوفان و صاحب نظران مورد نقدهای جدی قرار داده اند ودر مقابل برخی دیگر از آن دفاع کرده اند. به نظر می رسد در حوزه اخلاق به ویژه اخلاق کاربردی نمی توان تنها با توسل به نظریه های اخلاقی و نیز اصول اخلاقی انتزاعی به حل مسائل اخلاقی پرداخت. از همین رو، به رغم مشاجره های فراوانی که از حیث نظری درباره این روش وجود دارد، از حیث عملی این روش کاربرد فراوانی در حوزه اخلاق به ویژه اخلاق کاربردی دارد؛ به گونه ای که برخی مدعی شده اند این روش تنها روش مفید در حوزه اخلاق است.کلید واژگان: فلسفه اخلاق, تعادل اندیشه ورزانه, نلسون گودمن, جان راولز, روش شناسیIn his discussion of the old problem of induction, Nelson Goodman refers to something that was later called the method of reflective equilibrium by John Rawls and was employed by him in order to infer a theory of justice in the domain of political philosophy. He claimed that in a liberal society, the selection of a particular principle regarding justice requires an arbitrary preference. To solve the problem, Rawls considers an initial situation through the developments of which people come to an agreement over the normative principles of justice. For him, these principles should be reconciled with our moral judgments concerning particular cases via the method of reflective equilibrium. The employment of this method came to be criticized by some philosophers and defended by others. It seems that ethical problems, and in particular, problems of applied ethics, cannot be solved only by an appeal to moral theories and abstract moral principles. Thus despite many controversies about this method, it is so useful in the field of ethics, and in particular, applied ethics, that some people have claimed that it is the only useful method in ethics.Keywords: Moral Philosophy, Reflective Equilibrium, Nelson Goodman, John Rawls, Methodology
-
با توجه به ناشناخته بودن رهیافت طبیعی گرایانه به اخلاق در ایران، در این مقاله ضمن تبیین چیستی و مضمون طبیعی گرایی در قلمرو فلسفه اخلاق، مزیت ها و کاستی های آن بررسی شده اند. برای نشان دادن چیستی طبیعی گرایی، چند نظریه اخلاقی طبیعی گرایانه برجسته بررسی شده و نشان داده می شود که از میان دو قسم طبیعی گرایی هستی شناختی و روش شناختی، قسم نخست بیشتر چالش برانگیز است، اما قسم دوم که پیوندی وثیق با علم دارد، نکات قابل تاملی در بردارد. آن گاه نشان داده ایم که چرا پژوهشگران فلسفه اخلاق نباید طبیعی گرایی، به ویژه قسم روش شناختی آن را نادیده بگیرند.
کلید واژگان: فلسفه اخلاق, طبیعی گرایی, طبیعی سازی, روان شناسی اخلاقSince moral naturalism is not well-known in Iran, in this paper I will first provide an explication of what this view is, and I will then examine its advantages and disadvantages. In order to show what moral naturalism is, I focus on some prominent versions of moral naturalism, that is, ontological and methodological naturalisms, showing that the former is more controversial, but the latter, having a close tie to sciences, is much more worthy of consideration. I have shown why moral philosophers should not overlook moral naturalism, and in particular, its methodological version.Keywords: Moral Philosophy, Naturalism, Naturalization, Moral Psychology -
شاهنامه فردوسی و مهابهاراتای هندی اگر چه در نگاه نخست منظومه هایی حماسی به شمار میروند، برخلاف انتظار، گنجینه هایی بیهمتا و آکنده از آموزه های اخلاقی و شایست و ناشایستها هستند و همچون آینهای صاف و درخشان، واقعیات، اوضاع و احوال و فرهنگ زمانه ی خویش را بازتاب میدهند. امور اخلاقی و گزاره های مطرح شده در این دو اثر، طیف گسترده ای را در بر میگیرد که هم شامل اخلاقیات کلی و عمومی که در مورد تکتک افراد بشر در هر زمان و هر مکان و هر شرایطی صدق میکند و هم شامل اخلاقیات طبقات و اصناف گوناگون اجتماع میشود. در این گفتار برآنیم تا با بررسی گزاره ها و آموزه های اخلاقی این دو اثر و ارزیابی آنها با دیدگاه های رایج در علم و فلسفه ی اخلاق، به پاسخی درخور درباره ی مفهوم اخلاق از نگاه این منظومه های بزرگ و گرانسنگ دست یابیم و دریابیم که اخلاق مطرح شده در آنها - از حیث مفهوم و معنا - با کدام یک از اقسام اخلاق شباهت و قرابت بیشتری دارد.
کلید واژگان: شاهنامه فردوسی, مهابهاراتا, اخلاق, اخلاقیات, فلسفه اخلاق, فضیلت گرایی, غایت گرایی, تکلیف گراییAlthough Ferdawsi ̓s Shahname and Indian Mahabharata at first sight are known as epic poems، unexpectedly are unique full treasures of moral teachings and ouhghts and non-oughts and reflex the realities، circumstances and culture of their times as a light and briliant mirror. Their mooted ethical (moral) facts and matters include vast spectrum that not only contain the common and universal morals، which apply to all human individuals in every time، place and circumstances، but embrace morals of different classes and trades of the society. This research is intended to study ethical (moral) facts and matters of these works and to examine them with current viewpoints of the philosopty of ethics and so، to give an appropriate answer about the concept of ethics (morals) in these great and prominent poems and to find out that the propounded ethics (morals) in them is more similiar than to what kind of ethics (morals).Keywords: Ferdawsi Shahname, The Mahabharata, Ethics (Morals), Philosophy of Ethics, Virtue Ethics, Consequentialism, Deontology -
در این مقاله مفهوم وظیفه در اخلاق کانت را از سه منظر معناشناسی، معرفت شناسی و وجودشناسی مورد بررسی قرار داده ایم. به لحاظ معناشناسی وظیفه عملی است که شخص به انجام آن ملزم می شود. الزام، ضرورت یافتن یک فعل اختیاری تحت دستور عقل است. از منظر معرفت شناختی، عقل منشا احکام و وظایف اخلاقی است؛ احکام اخلاقی، احکام تالیفی پیشینی هستند و امر مطلق راه تشخیص وظایف اخلاقی خود است. به عقیده کانت، عقل کاشف احکام اخلاقی است نه جاعل آن. از منظر وجودشناختی، کانت به واقع گرایی اخلاقی باور دارد. وی انواع و اقسام مختلفی از وظایف را بر می شمارد. از نظر او احکام اخلاقی مطلق به معنای عدم مشروط بودن به یک غایت و استثناناپذیر هستند، ولی با این وجود، تعارض میان وظایف امکان ندارد. نظریه اخلاقی کانت بر پیش فرض های معرفت شناختی، انسان شناختی، ارزش شناختی متعددی مبتنی است.
کلید واژگان: فلسفه اخلاق, کانت, وظیفه, امر مطلقThis article is an attempt to examine the concept of obligation in Kantian ethic from three viewpoints of semantics, epistemology and ontology. On the basis of semantics, obligationis an act one is required to do. Requirement, then, is the a necessity of a free act under the rule of reason. Epistemologically speaking, reason is the source of ethical rulesand obligations. Morel rules are a priori synthetic ones and categorical imperative is that by which one can recognize his own moral duties. Reason as Kant believed not lays down butdiscovers moral rules. Ontologically Kant held ethical realism. He lists different kinds of duties. In his view the categorical moral rules are not conditioned to any end and thus notsusceptible of any exception. There is no possibility of conflict among the moral obligations. Ethical theory of Kant is based on different epistemological, humanological, and axiological assumptions.
Keywords: Moral Philosophy, Kant, obligation, categorical imperative -
آنچه در پی می‌آید، ترجمه‌ای از سخنرانی جرج ادوارد مور، فیلسوف مشهور انگلیسی، با عنوان «ماهیت فلسفه اخلاق» است که متضمن آرای نهایی مور در قلمرو اخلاق هنجاری است. تاریخ ایراد این سخنرانی، تا آن‌جا که مترجم اطلاع دارد، دقیقا معلوم نیست، ولی به نظر می‌رسد که در فاصله سال‌های 1912 (سال چاپ و انتشار کتاب فلسفه اخلاق) و 1922 (سال چاپ و انتشار کتاب مطالعات فلسفی که متن سخنرانی مور در آن به چاپ رسیده است) ایراد شده است. محور اصلی بحث مور در این سخنرانی دو انگاره اساسی در فلسفه اخلاق است: انگاره «خوب» یا «ارزش ذاتی» و انگاره «وظیفه» یا «الزام اخلاقی». وی در طی بحث خویش می‌خواهد اثبات کند که دو انگاره مذکور انگاره‌هایی صرفا روان‌‌شناختی نیستند و در نتیجه فلسفه اخلاق و علم اخلاق نیزصرفا شاخه‌هایی از روان‌شناسی نیستند.
کلید واژگان: انگاره «خوب» یا, ارزش ذاتی, انگاره «وظیفه» یا «الزام اخلاقی», انگاره های صرفا روان شناختی, انگاره های اخلاقی, فلسفه اخلاق -
یک نظریه صوری شده اخلاقی
هری جی. گنسلر منطق دان و فیلسوف اخلاق آمریکایی, تلاش می کند با صورت بندی منطقی صوری دیدگاه خاص خود در فلسفه اخلاق آن را در قالب اصل موضوعی نمادین در آورد. او ابتدا به تعبیر عقلانیت عملی و تفسیر مهمترین جزء آن, یعنی سازگاری می پردازد. و سپس قاعده طلایی را به عنوان مهمترین اصل اخلاقی صوری مطرح و روایتهای مناسب و نا مناسب آن را از هم تفکیک کرده و در نهایت برهان قاعده طلایی را هم به صورت فلسفی تنسیق کرده و هم در قالب دستگاه منطق صوری نمادین می کند. گنسلر علاوه بر آثار فلسفی و منطقی محض, در برخی کتاب ها و مقاله های خود به تلفیق این دو قلمرو می پردازد که هم توانمندی های منطق نمادین در حوزه های مختلف را به نمایش می گذارد و هم برای احتراز از ابهام و مغالطه های مفهومی به صوری سازی براهین فلسفی می پردازد و این مقاله نمونه ای است بارز از این تلاش ها. او با چنین کاری سعی دارد اخلاق را هم به جمع و جرگه علوم دقیقه وارد کند.
کلید واژگان: منطق فلسفی, فلسفه اخلاق, سازگاری, قاعده طلایی, عقلانیت اخلاقی و عملی
- نتایج بر اساس تاریخ انتشار مرتب شده‌اند.
- کلیدواژه مورد نظر شما تنها در فیلد کلیدواژگان مقالات جستجو شده‌است. به منظور حذف نتایج غیر مرتبط، جستجو تنها در مقالات مجلاتی انجام شده که با مجله ماخذ هم موضوع هستند.
- در صورتی که می‌خواهید جستجو را در همه موضوعات و با شرایط دیگر تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مجلات مراجعه کنید.
©2000-2025 magiran.com All Rights Reserved.