به جمع مشترکان مگیران بپیوندید!

تنها با پرداخت 70 هزارتومان حق اشتراک سالانه به متن مقالات دسترسی داشته باشید و 100 مقاله را بدون هزینه دیگری دریافت کنید.

برای پرداخت حق اشتراک اگر عضو هستید وارد شوید در غیر این صورت حساب کاربری جدید ایجاد کنید

عضویت

جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه « هنر ایران باستان » در نشریات گروه « هنر و معماری »

  • محمد متولی، خشایار قاضی زاده*، مرتضی افشاری
    مقدمه

    یکی از کهن ترین نقوش هندسی دنیای باستان نقشی است که از دو خط متقاطع- چلیپا با بازوهایی شکسته شده یا زاویه نود درجه ایجاد شده است. این نقش در منابع بین المللی به «سواستیکا» با مفهوم هستی نیک و در منابع فارسی به «گردونه خورشید» و «مهرانه» معروف است. محققان منشا این نقش را تمدن های کهنی همچون دره سند، مصر، چین، بین النهرین و اقوام آریایی می دانند که با وجود نام های مختلف دارای ساختار فرمی مشابهی هستند. این نقش در ایران، نخستین بار از هزاره پنجم  قبل از میلاد برروی سفال مصور شده و تداوم به کارگیری آن تا اوایل دوره اسلامی نیز دیده می شود. شناسایی بن مایه و عوامل ترسیم نقش سواستیکا در هنر ایران و نمایش سیر تحول و تطور آن، از منظر فرم و محتوا، در هنر ایران پیشااسلامی تا اوایل دوران اسلامی، از اهداف پژوهش حاضر است. که در این راستا به پرسش های، چگونگی سیر تحول فرمی و محتوایی این نقش در هنر ایران از دوره باستان تا دوره سلجوقی و عوامل مشترک و متمایز ترسیم آن در دوره پیشااسلامی و اسلامی پاسخ داده می شود.

    روش پژوهش: 

    پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی و با رویکرد تاریخی صورت گرفته و شیوه گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و میدانی بوده است. در این راستا، تعداد 29 نمونه از دوره پیشااسلامی و اسلامی با ویژگی شاخص و متمایز که نمایش دهند ه سیر تحول و تطور نقش سواستیکا بوده، مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است.

    یافته ها

    حضور مذهب، به ویژه پرستش ایزدان، آیین های تدفین و مهرپرستی در ایران باستان، از دلایل مهم ترسیم نقش سواستیکا بوده و از این رو به «گردونه مهر» معروف است. نقوش نجومی همچون بروج دوازده گانه، اعتقادات و باورهای عامیانه همچون خوش شانسی، دوری از چشم بد و ایمن شدن از بلا، در نمایش این نقش، در دو دوره پیشااسلامی و اسلامی تاثیرگذار بوده است. در هنر اسلامی، این نقش نمادی از نور و به تبع آن خداوند معرفی شده است. در این دوران، علاوه بر نمایش فرم اولیه خود، در برخی آثار با ترکیب فرم های منحنی و نقوش گیاهی به «گره سلیمان» و «شمسه» تبدیل گشته است.

    نتیجه گیری

    سواستیکا در هنر ایران از دوره باستان تا اوایل دوره اسلامی، نمادی مقدس و اغلب در خدمت اساطیر و مذاهب کهن بوده است. این نقش در دوران اولیه، نمادی از خدای خورشید و ایزدبانوان و به مرور مرتبط با نمادهای آیینی میترائیسم و زرتشتی در آثار هنری حضور یافت. در دوره اسلامی این نقش دچار استحاله و دگردیسی گردید و نمادی از خداوند و اشخاص مقدس اسلامی مورد استفاده قرار گرفت.

    کلید واژگان: هنر ایران باستان, هنر اسلامی, خورشید, سواستیکا, گردونه مهر}
    Mohamad Motevalli, Khashayar Ghazizadeh *, Morteza Afshari
    Introduction

    One of the oldest geometric motifs of the ancient world is a motif created from two crossed lines - a cross with broken arms or a ninety-degree angle. In international sources, this motif is known as «Swastika» with the concept of well-being, and in Persian sources, it is known as «Gardune-e Khorshid» and «Mehrane». Researchers consider the origin of this motif to be ancient civilizations such as the Indus Valley, Egypt, China, Mesopotamia, and the Aryan peoples, who, despite different names, have a similar formal structure. In Iran, this motif was depicted on pottery for the first time since the fifth millennium B.C., and its continued use can be seen until the beginning of the Islamic period. Identifying the theme and factors of drawing the Swastika in Iranian art and showing its evolution and development from the point of view of form and content in pre-Islamic Iranian art until the early Islamic era is one goal of the present study. In this regard, the questions of how the form and content of the Swastika have evolved in Iranian art from the ancient period to the Seljuk period and the common and distinctive factors of its drawing in the pre-Islamic and Islamic periods are addressed.Research

    Method

    The current research used descriptive-analytical and historical approaches. The data collection was conducted using library- and field-based methods. The statistical population included 29 samples from the pre-Islamic and Islamic periods with distinctive and distinctive characteristics that show the evolution of the Swastika.

    Findings

    The presence of religion, especially the worship of Gods, burial rites and Mithraism in ancient Iran, was one of the essential reasons for drawing the Swastika, and for this reason, it is known as the «Gardune-e Mehr». Astronomical motifs such as twelve constellations and folk beliefs such as good luck, avoiding the evil eye, and being safe from calamity have been influential in representing this motif in both the pre-Islamic and Islamic periods. In Islamic art, this motif is a symbol of light and, accordingly, God. Besides displaying its original form during this period, in some works, it has become «Solomon's knot» and «Shamseh» by combining curved forms and plant motifs.

    Conclusion

    The Swastika has been a sacred symbol in Iranian art from the ancient period to the early Islamic period and often served ancient myths and religions. In the early period, this motif symbolized the God and Goddesses of the Sun and was gradually associated with the ritual symbols of Mithraism and Zoroastrianism in works of art. In the Islamic period, this motif underwent metamorphosis and was used as a symbol of God and Islamic holy persons.

    Keywords: Ancient Iranian Art, Islamic Art, Sun, Swastika, Gardune-E-Mehr}
  • فاطمه ملک ثابت

    ژوهش حاضر به منظور »نشانه شناسی نقش مایه های عناصر چهارگانه در ایران باستان« بر آن است تا با توجه بر اهمیت نقش عناصر تزیینی نمادهای پاکی و باروری، تداوم و جایگاه آن را از رهگذر نشانهشناسی بیابد. نقوش پاکی و باوری در هنر ایران نیز عاملی گفتمانی است که معنایی ایستا ندارد بلکه گفتمانی را در نظام هنری این سرزمین شکل میدهد که در موقعیت ها و بافتهای مختلف میتواند معناهایی سیال، پویا، متکثر و متعدد را آشکار سازد. ازاینرو گردآوری داده های اولیه تحقیق، به روش کتابخانهای بوده و میتوان نمادهای پاکی و باروری در هنر ایران را با رویکردهای مختلفی مطالعه کرد و در این بین رویکرد نشانهشناسی، رویکردی مناسب برای مطالعه ی این بخش از هنرهای این مرزوبوم به شمار میرود. نمونه های مطالعاتی بر اساس چارچوب نظری »نشانه شناسی« به روش توصیفی- تحلیلی که روشی است کیفی، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. انتخاب نمونه های مطالعاتی بهصورت انتخابی بوده است. این پژوهش سعی دارد از طریق ابعاد حسی-ادراکی، شناختی، عاطفی، زیبایی شناختی، اسطورهای و هویتی به مطالعه، تحلیل و بررسی نقوش پاکی و باروری بپردازد و سعی دارد با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی پرسش اصلی این پژوهش را پاسخ دهد که چگونه میتوان با رویکرد نشانه شناسی به بررسی نمادهای پاکی و باروری در ایران باستان پرداخت؟ بر اساس رویکرد نشانه شناسی، نمادهای پاکی و باروری در هنر ایران باستان گفتمانی است که هر چند نمود زیادی دارد اما معنایی ثابت ندارد. از جمله نتایجی که این پژوهش به آن دست یافت این است که، نمادهای پاکی و باروری در نظام گفتمانی دوران ایران باستان دارای قابلیت های متعددی است که با توجه به موقعیت مکانی و زمانی میتوان وجوه معنایی و نمایشی آن را کشف نمود و در ابعاد گوناگون گفتمانی همواره معنایی سیال و پویا دارد. همچنین میتوان به این نتیجه رسید که نقش مایه های عناصر چهارگانه در ایران باستان تنها در حوزه نشانه های نمادین فعال است و تنها عنصر آب در مواردی در حوزه نشانه های نمایهای فعال میشود.

    کلید واژگان: نشانه شناختی, نماد پاکی, نماد باروری, هنر ایران باستان}
  • ابوالقاسم دادور، شهلا خسروی فر
    در این مقاله سعی بر این است که شباهتها و تفاوتهای نقش شکار در هنر ایران باستان از دوره هخامنشی تا ساسانی با هنر بینالنهرین با تاکید بر دوره آشور بررسی شود. پژوهش به روش تحلیلی- تطبیقی درجهت بررسی نقش شکار در این تمدنها و معرفی برخی مفاهیم نمادین نهفته در آنها از طریق گردآوری اطلاعات کتابخانهای و اسنادی صورت گرفته است. هدف از این پژوهش جست و جوی نقش شکار و همچنین معرفی مفاهیم نمادین شکار در این تمدنهاست. در این پژوهش تلاش شده است تا حد امکان انگیزه ها و دلایل به تصویر کشیدن نقوش شکار بیان شود. با توجه به اینکه نقش و صحنه های شکار از کهنالگوهای بشر هستند، پس از یکجانشینی و شکلگیری تمدنها اینگونه تصاویر وجوه نمادین خود را حفظ کردند. ابزاری نمادین در جهت نمایش پرشور قدرت و تسلط بشر (اغلب پادشاهان) بر نیروهای طبیعی و حتی مافوق طبیعی که در قالب حیواناتی قدرتمند چون شیر یا گاو و جانوران اسطورهای تصویر میشدند. وجوه اشتراک و تفاوتهایی درصحنه های شکار بر آثار هنری برجای مانده نظیر مهرها، ظروف، نقش برجسته ها، سلاحها و... در ایران و بینالنهرین مشاهده میشود. از جمله وجوه اشتراک این صحنه ها در تمدن ایران باستان و بینالنهرین میتوان، شکار گاو توسط شیر را نمادی از تغییر فصول یا غلبه نیروی خیر بر شر و نیز تصویر سمبلیک پادشاهان در صحنه های شکار همچون سمبلی در نمایش توانایی ایشان برای دفع نیروهای شر و دشمنان از سرزمین و مردمان تحت سلطه آنان ذکر کرد. تفاوت و افتراقی که میان تمدن ایران باستان و بینالنهرین میتوان مشاهده کرد این است که در بینالنهرین صحنه شکار جانوران اساطیری به خدایان و پهلوانان اسطورهای اختصاص دارد، در حالی که در ایران برخی پادشاهان خود منشا خیر و برکت و قدرت الهی محسوب میشوند.
    کلید واژگان: شکار, نماد, هنر ایران باستان, هنر بینالنهرین}
    Aboulghasem Dadvar, Shahla Khosravifar
    This essay considers similarities as well as differences of hunting scenes in Achaemenid Persian to Sassanian and Mesopotamia’s art, Assyria in particular. Research is carried out in analytic – comparative style in order to review hunting scenes in these civilizations and to identify some hidden concepts through written documents. The research’s aim is looking for hunting scenes and to introduce symbolic concepts of hunting in these civilizations. The research tries to answer the questions about cause and motivations of carving the scenes. As hunting images are among old patterns of human beings, so they are preserved by civilizations as their symbols. Symbols of human (often kings) power in natural and even supernatural forces consist of animals such as lion, bull and legendary animals. The similarities and differences in hunting scenceis observed in art works such as stamps, dishes, paintings, arms, etc. One of the common aspects of ancient Iran and Mesopotamian civilizations is bull hunting as a symbol of season changes or prevailing of good over bad, as well as kings symbolic pictures in hunting scones to show their abilityto repel enemies from their country. Differences between ancient Iran and Mesopotamia can be observed is the fact that in Mesopotamia, the legendary animals hunting scenes are related to gods and heroes, while in Iran the king himself is a source of divine blessings and Strength.
    Keywords: Hunting, Symbol, AncientIranianart, Mesopotamianart}
نکته
  • نتایج بر اساس تاریخ انتشار مرتب شده‌اند.
  • کلیدواژه مورد نظر شما تنها در فیلد کلیدواژگان مقالات جستجو شده‌است. به منظور حذف نتایج غیر مرتبط، جستجو تنها در مقالات مجلاتی انجام شده که با مجله ماخذ هم موضوع هستند.
  • در صورتی که می‌خواهید جستجو را در همه موضوعات و با شرایط دیگر تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مجلات مراجعه کنید.
درخواست پشتیبانی - گزارش اشکال