طراحی فضای شهری بوم گرا در توسعه های جدید شهری: آشتی توسعه و پایداری

تامین نیازهای اجتماعی انسان در فضاهای شهری، از اصلی ترین اهداف توسعه پایدار محسوب می شود. امروزه دگرگونی در «تصویرذهنی» از فضای شهری در پی تحول ارتباطات و هجوم اطلاعات، همچنین «تغییرات عینی آن در بافت های جدید شهری» به واسطه فهم و کاربرد نادرست از پیشرفت تکنولوژی و الگوبرداری ناشیانه از تئوری های وارداتی، تعارضی را بین این دو ایجاد کرده که این بی توجهی به بستر مصنوع، طبیعی و فرهنگ به عنوان محصول طبیعت، هویت مکان، این پیش نیاز زندگی اجتماعی را مخدوش نموده و شهروندان را به بحران هویت، احساس بی ریشگی و در بهترین حالت، انزوا دچار نموده است. از اینرو خلق فضای شهری سازنده؛ با ایجاد بستر مناسب فرهنگی برگرفته از ویژگی های بوم، ارزش ها و هویت جامعه و فضای شهری سرزنده؛ با ایجاد شرایط سالم و سازگار با نیازها و رفتارهای استفاده کننده ضروری به نظر می رسد؛ که این به معنی بومی کردن فضای شهری و برقراری رابطه علی دوسویه میان پدیده های اجتماعی، فرهنگی و محیط طبیعی و ابعاد انسانی است.
تحقیق حاضر درصدد پاسخگویی به سوال چگونگی طراحی فضاهای شهری در یک بستر فرهنگی براساس رویکرد بوم گرایی شکل گرفته است. از اینرو در این مقاله، ابتدا ضرورت ایجاد فضای شهری بوم گرا بررسی و با شناخت مفاهیم فضای شهری و بوم گرایی، ویژگی های فرهنگی و الگوهای رفتاری به روش تحلیل محتوا، «الگوی مطلوب فضای (خیابان) شهری بوم گرا» استخراج گردیده، سپس معیارهای طراحی بو م گرا در ابعاد مختلف زیست محیطی، اجتماعی- فرهنگی و رفتاری با بررسی الگوهای موجود خیابان های شهر یزد -به عنوان مطالعه موردی- در قالب معیارهای کالبدی، عملکردی و معنایی ارائه شده است. اهم یافته های این پژوهش بیانگر این امراست که جهانی اندیشیدن به توسعه پایدار با بومی طراحی کردن فضای شهری درکالبد، عملکرد و معنی خواهد توانست هر آنکس را که در پی جایگزینی منطق هم این و هم آن ارزش های سنتی- معاصر یا بومی- جهانی است، برای حضور مستمر و امن به خود فراخوانده و موجبات پاسداری از هویت بومی در توسعه جدید شهری، پرورش نسل جوان، خودشکوفایی و مهم تر از همه حس تعلق را فراهم کرده که موجب ارتقاء کیفیت محیط زندگی انسان و حفظ قابلیت زیست که هدف غایی طراحی شهری و ارکان اساسی توسعه شهری پایدار است، خواهد شد.