چیستی آفرینش از نگاه ملاصدرا

داشتن تصویری روشن از حقیقت آفرینش، هم درکی صحیح از چگونگی ارتباط انسان با آفریدگارش به دست می دهد و هم می تواند زمینه بندگی بهتر در برابر او را فراهم آورد. با عنایت به جامعیت فلسفه ملاصدرا، پرسش این است که وی چه تصویری از حقیقت آفرینش ارائه می دهد؟ آنچه از مطالعه آثار ملاصدرا به دست می آید این است که وی، در پرتو نظریه وحدت شخصی وجود، آفرینش را در قالب نظریه «تجلی» تصویر می کند. برپایه این تصویر، وجود مطلق، که دارای همه کمالات وجودی است، مخلوقات را با فرایند تنزل و تجلی پدید می آورد. آنچه در جریان تجلی و ظهور روی می دهد، ظاهر شدن صفات و کمالات پنهان وجود مطلق است؛ مطلقی که خود در دل تعینات و ظهورات حضور دارد؛ ولی ذات مطلقی که تعینی را پذیرفته، و از مقام اطلاق و بی تعینی تنزل یافته است. به این ترتیب حقیقت آفرینش، در نگاه ملاصدرا، چیزی جز مقید و متعین شدن ذات یگانه و مطلق الهی نیست، و مخلوقات، تعینات همان وجود مطلق به شمار می آیند. البته خدای سبحان عین ذات هیچ مخلوقی نیست و هیچ مخلوقی نیز عین ذات خداوند شمرده نمی شود.