بررسی تطبیقی حسن و قبح و ثمران آن در اندیشه

مسئله ی حسن و قبح، دارای پیشینه ی بسیار کهن است. یونانیان باستان حسن و قبح عقلی را پایه و اساس ارزش های اخلاقی به شمار آورده اند. برخی از متکلمان اسلامی نیز حسن و قبح عقلی را زیر بنای مسائل کلامی شمرده اند. فقها این بحث را در اصول فقه مطرح کرده و حتی برخی آن را از مبادی احکام می دانند. دربحث عدل الهی، نیز مسئله ی «حسن و قبح ذاتی افعال» مورد پژوهش است. متکلمان دراین بحث دو گروه شده اند. گروه اول طرفدار جبر و اضطرار که به فرقه ی اشاعره شهرت یافته اند و گروه دوم طرفدار عقل و اختیار که در راس طرفداران این گروه فرقه معتزله و فرقه شیعه قرار دارند که به عدلیه شهرت یافتند. در کنار این دو فرقه باید از فرقه سومی به نام ماتریدیه نام برد. که این فرقه نیز درحسن وقبح بااین گروه هم عقیده اند. در معنا شناختی حسن وقبح،گاه به معنای موافقت و مخالفت با مقصود (عرض) و مصلحت وگاه صفت کمال و نقص،بکاررفته وگاه بر کاری که در دنیا موجب مذمت قرار گیرد و در آخرت موجب عقاب شود، قبح و برکاری که در دنیا مورد تشویق و مدح و در آخرت موجب ثواب شود، حسن اطلاق می شود.فرضیه ی تحقیق این است که اولاحسن وقبح،عقلی است ثانیا درصورت اثبات عقلی بودن حسن وقبح، ثمرات مهم ونوینی ازپذیرش این نظریه به وجود می آید،که در این مقاله بدان پرداخته شده است.