تحلیلی بر فرایندهای تحول فرم کالبدی بافت قدیم شهر کاشان

بافت قدیم شهر کاشان از نمونه بافت های قدیمی با ارزشی است که به دلیل مشکلاتی از جمله عدم دسترسی های مناسب، انحطاط اقتصادی، فرسودگی کالبدی، فرسودگی سازمان اجتماعی و... با تحولات کالبدی، اجتماعی و اقتصادی مواجه می باشد و برخورد بی تفاوت با روند تحولات و فرایند های موجود موجب شده است که ساختار فضایی و کالبدی بافت دچار تغییر شود و ضمن تغییر فرم بافت، به تدریج ویژگی های نامطلوب بافت جدید را در خود منعکس نموده و در چارچوب خصوصیات بافت ارگانیک، سیمای ناهنجاری عرضه نماید. لذا در این پژوهش با رویکردی جدید به بررسی مطالعات کالبدی فضایی و تاکید بر فرایند های تغییر دهنده فرم و سیمای بافت و تاثیر سازمان فضایی و ساختار کالبدی قدیمی شهر تاریخی در روند رشد و توسعه بافت قدیم و در کل آسیب شناسی کالبدی پرداخته می شود. جهت بررسی و تبیین موضوع پژوهش ترکیبی از روش های توصیفی، تحلیلی و پیمایشی استفاده شده است. نتایج حاصله از تحلیل داده ها نشان می دهد که کیفیت بنا و مصالح مورد استفاده در ساخت ابنیه مسکونی از جمله عوامل موثر در تغییر فرم و ریخت شناسی و تحولات کالبدی بافت قدیم شهر کاشان می باشند، به طوری که از مجموع 400 واحد مسکونی مطالعه شده در محدوده ی بافت قدیم شهر کاشان بیش از 60 درصد ابنیه مسکونی به لحاظ کیفیت بنا از نوع واحدهای مرمتی (نیمه فرسوده) و مخروبه و به لحاظ مصالح ساخت بنا از نوع خشت و گل می باشند. همچنین بررسی ها نشان می دهد بالا بودن هزینه ساخت و ساز به ویژه در مراکز بافت، عدم تناسب شبکه های دسترسی قدیمی با نیازهای امروز و در نهایت کم شدن احساس تعلق به بافت به ویژه در بین جوانان و مهاجران غیر بومی بافت از مهم ترین عواملی می باشد که در تغییر فرم و تحولات کالبدی بافت نقش داشته اند.