بررسی شبکه معنایی حروف اضافه ی «در» و «سر»

یکی از بحث هایی که در زبان شناسی شناختی مطرح می شود، چگونگی درک حوزه های انتزاعی است. حوزه های فیزیکی و عینی نظیر مکان به صورت مستقیم درک می شوند. در اثر تعاملات روزمره انسان با چنین حوزه هایی، طرحواره هایی (مفاهیمی) در ذهن انسان ساخته می شوند. انسان با ایجاد تناظر بین حوزه های انتزاعی و عینی، از این طرحواره های موجود در ذهن که از حوزه های عینی حاصل شده اند، در درک حوزه های انتزاعی بهره می گیرد. در این پژوهش، با تکیه بر بحث های زبان شناختی مطرح در این زمینه، به بررسی رابطه زمان و مکان در دستور فارسی پرداخته ایم. به همین منظور، معانی مختلف حروف اضافه «در» و «سر» را از فرهنگ سخن انوری (1381) استخراج نموده و سپس با استفاده از معیارهای تایلر و ایوانز (2003) معنای اولیه و معانی متفاوت هر حرف اضافه را معین و در نهایت شبکه معنایی آن را ترسیم کرده ایم. بررسی شبکه معنایی حروف اضافه حاکی از آن است که در زبان فارسی، عبارات زمانی بر پایه عبارات مکانی شکل می گیرند. به عبارت دیگر، مکان (حوزه عینی) مقدم بر زمان (حوزه انتزاعی) بوده و این فرآیند حاصل استفاده از ابزارهای شناختی نظیر جسمی شدگی، طرحواره های تصویری و غیره است.