درآمدی بر زیبایی شناسی هنر اسلامی

هنر اسلامی، از رویه هستی به واقعیت و ژرفای حقیقت راهمییابد. انسان خلیفهالله، هنری را پدیدمیآورد که سرشت خداگونه وی با این هنر و معنا و مفاد آن مستقیم مرتبط است. باتوجه به این مطلب، شاید پیبردن به راز تجلیات متنوع هنر اسلامی، کاری ممکن باشد و شاید بتوان در گستره زمان و مکان، سرمنشا اصول وحدتبخش هنر را تشخیصداد. بنابراین، بدیهی است منشا هنر اسلامی و سرشت نیروها و اصولی را که موجد این هنر بودهاند، باید به جهانبینی اسلامی ربطداد. این هنر، حقایق درونی الهام اسلامی را در جهان شکلها متبلورمیسازد و چون از وجه باطنی اسلامی ناشیمیشود، انسان را به خلوت درونی الهام الهی رهنمونمیگرداند.
برای فهم دقیق ماهیت هنر دینی بهویژه هنر اسلامی، توجه به اصولی که از آغاز بر همه اشکال هنر اسلامی حاکم بوده، لازم است. زیبایی، یکی از این اصول است. بنابراین، فرضیه اصلی مقاله حاضر هم این است که آیا هنر اسلامی را می توان سرچشمه معرفت و معنویت دانست.
ازین رو، در مقاله پیشرو تلاش برآن شده تا مفهوم هنر اسلامی بررسیشود و پس، حکمت هنر اسلامی و معنویت آن مورد ارزیابی قرارگیرد.
نگارنده در پژوهش حاضر، با بهکارگیری روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و گردآوری اطلاعات بهروش کتابخانه ای و میدانی، به بررسی هنر، زیبایی و هنر اسلامی پرداختهاست. سپس ریشه های معنایی هرکدام را از دیدگاه های مختلف مورد بحث قرارداده و درپایان، اصول حاکم بر هنر اسلامی و ماهیت این هنر را در قالب نمودار، بیانکردهاست.
نتایج بهدستآمده، بیانگر وجود تفاوتهایی در هنر اسلامی و هنر غیرالهی است. منشا اصلی هنر اسلامی را بایستی در توحید، زیبایی و ماهیت فطری آن دانست که این اصول، موجب تنزل حقیقت آسمانی بر زمین است.