بررسی تاثیر مکمل یاری با ویتامین C تزریقی بر میزان خستگی بیماران همودیالیزی

خستگی یکی از شایع ترین عوارض جانبی دیالیز و از عمده ترین تشخیص های پرستاری در بیماران همودیالیزی بوده و می تواند به عنوان یک علامت هشدار دهنده زیستی، حوادث قلبی عروقی و مرگ و میر حاصل از آن را در این بیماران پیشگویی نماید. با توجه به اینکه کاهش سطح ویتامین C سرمی یکی از عمده ترین دلایل ایجاد خستگی در این بیماران است، این مطالعه با هدف «بررسی تاثیر مکمل یاری با ویتامین C تزریقی بر میزان خستگی در بیماران همودیالیزی» انجام شد.
در یک کارآزمایی بالینی تصادفی دو سو کور، 177 بیمار مبتلا به نارسایی مزمن کلیه مراجعه کننده به بخش های همودیالیز بیمارستان های بقیه الله (عج) و شهید چمران شهر تهران، در سه گروه پلاسیبو، کنترل و آزمون در سال 1391 مورد بررسی قرار گرفتند. علاوه بر تکمیل پرسشنامه اطلاعات جمعیت شناختی، به منظور تعیین میزان خستگی از پرسشنامه استاندارد چند بعدی نیز قبل و بعداز مداخله استفاده شد. سپس در گروه مورد یک آمپول 5/2 سی سی حاوی 250 میلی گرم ویتامین C به صورت 3 بار در هفته در پایان هر نوبت دیالیز از طریق مسیر وریدی و به مدت 8 هفته تزریق شد. در گروه شاهد همان میزان و به همان مدت، دارونمای نرمال سالین تزریق شده و در گروه کنترل هیچ مداخله ای صورت نگرفت. به منظور تجزیه و تحلیل آماری داده ها و مقایسه بین گروه ها، از نرم افزار آماری SPSS17 و آزمون های کای اسکوار، تی مستقل، تی زوجی و آنوا استفاده شد.
قبل از شروع مداخله، شکایت از خستگی در 6/81 % از بیماران وجود داشت و 7/30 درصد از آنان از خستگی شدید رنج می بردند. ابعاد کاهش فعالیت، خستگی جسمی و خستگی عمومی به ترتیب نسبت به دیگر ابعاد پنج گانه خستگی، میانگین بالاتری داشته و میانگین جمع نمرات ابعاد پنجگانه خستگی 92/15 ± 39/65 بود. پس از اتمام مداخله تفاوت معنی داری در یافته ها بین سه گروه مشاهده شد (p<0.05) و میانگین خستگی در گروه مورد به 82/13 ± 28/52 کاهش یافت.
مکمل یاری با ویتامین C، می تواند خستگی را در بیماران همودیالیزی به طور معنی داری کاهش داده و به عنوان یک راهکار ساده، ایمن و ارزان قیمت مطرح شود.