سنجش وضعیت فرهنگ ایمنی بیمار در بیمارستان های عمومی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران

ایمنی بیمار مهم ترین بخش مراقبت و یکی از ستون های اصلی حاکمیت بالینی (Clinical Governance) می باشد. نخستین مرحله از طرح گام به گام ارتقای ایمنی بیمار، آگاهی از فرهنگ ایمنی و تلاش در جهت بهبود آن است. با توجه به اهمیت حاکمیت بالینی در نظام سلامت کشور و حرکت بیمارستان ها به سمت ایجاد «بیمارستان های دوستدار ایمنی بیمار»، مطالعه حاضر با هدف ارزیابی وضعیت موجود فرهنگ ایمنی بیمار در بیمارستان های عمومی بزرگ ترین دانشگاه علوم پزشکی کشور انجام گرفت.

این مطالعه به شکل مقطعی و در بازه زمانی شش ماه در سال 1388 به انجام رسید. جامعه پژوهش را پرسنل تشخیصی و درمانی بیمارستان های عمومی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران تشکیل می دادند. به منظور انتخاب نمونه، از روش طبقه بندی استفاده شد. تعداد کلی420 نمونه به هر یک از طبقات شغلی (پزشک، پرستار، کارکنان آزمایشگاه، و کارکنان رادیولوژی) به شکل متناسب تخصیص یافت. در نهایت، پرسشنامه «پیمایش بیمارستان در مورد فرهنگ ایمنی بیمار» (Hospital Survey on Patient Safety Culture (HSOPS)) به شکل تصادفی میان نمونه ها توزیع شد. به منظور تحلیل داده ها نیز از جمع امتیازات مثبت به همراه آزمون ANOVA و T test استفاده شد.

از مجموع 420 پرسشنامه توزیع شده میان اعضای جامعه پژوهش، 343 عدد به طور کامل تکمیل شد (نرخ پاسخ دهی: 6/81%). امتیاز مثبت فرهنگ ایمنی بیمار تقریبا در تمامی حیطه ها از بیمارستان های مبنا پایین تر بود. «کار تیمی درون واحدها» (حیطه 5) با کسب 69% امتیاز مثبت، و «پاسخ غیر تنبیهی در مواقع رخ دادن خطا» (حیطه 8) با 18% به ترتیب به عنوان قوی ترین و ضعیف ترین ابعاد فرهنگ ایمنی بیمار شناخته شدند.

به طور کلی نتایج، حاکی از فاصله نسبتا زیاد وضعیت موجود فرهنگ ایمنی بیمار در بیمارستان های مورد مطالعه از مراکز درمانی در سایر کشورهاست. سیاست گزاران، مسوولان و مدیران بایستی با در نظر گرفتن نقاط قوت و ضعف بیمارستان های کشورمان در این زمینه، راه را برای ارتقای متوازن فرهنگ ایمنی و به تبع آن ایمنی بیمار هموار نمایند.