چگونه مطالعات مربوط به دقت در آزمون های تشخیصی را گزارش نماییم

در مطالعات مربوط به دقت آزمون های تشخیصی، معمولا نتایج یک آزمون تشخیصی جدید یا آزمون نشانگر (Index test) با نتایج آزمون استاندارد مرجع (Reference standard test) که بر روی تعداد مشابهی از بیماران به عمل آمده است، مقایسه می گردد. آزمون استاندارد مرجع، بهترین روش موجود برای مشخص کردن حضور یا عدم حضور «بیماری» یا «وضعیت مورد بررسی» در بین افراد می باشد و با مقایسه نتایج آزمون نشانگر با نتایج آزمون استاندارد مرجع، مشخص خواهد شد که آزمون نشانگر تا چه اندازه در تشخیص صحیح بیماری یا وضعیت مورد بررسی موفق بوده است [1]. لازم به توضیح است که واژه آزمون دربرگیرنده انواع آزمون های آزمایشگاهی (Laboratory tests)، آزمون های پاتولوژی (Pathology tests)، آزمون های عملکردی (Function tests)، آزمون های تصویربرداری(Imaging tests)، سنجش ها فیزیکی (Physical examinations) و موضوعاتی از این دست می باشد. بنابراین، مطالعات مربوط به دقت آزمون های تشخیصی از اهمیت شایان توجهی در سلامت افراد یک جامعه برخوردار بوده و از همین رو، طراحی و گزارش صحیح و استاندارد این مطالعات نیز از اهمیت حیاتی برخوردار می باشد [1].
این ضرورت، گروهی از دانشمندان را بر آن داشت تا در سال 2003 میلادی نتایج بحث و گفتگوی خود پیرامون چگونگی گزارش صحیح مطالعات مربوط به دقت آزمون های تشخیصی را منتشر نمایند. آنها برای نام گذاری نتیجه کار خود از عنوان بیانیه استارد (STARD statement) استفاده کردند. حروف استارد از واژگان (Standard for Reporting of Diagnostic Accuracy) اقتباس شده است. بررسی وب سایت این بیانیه (http://www.stard-statement.org/) نشان می دهد که بیانیه استارد دارای یک چک لیست 25 گزینه ای است که در آن به چگونگی نگارش دقیق و صحیح عنوان، خلاصه، کلیه واژه ها، مقدمه، مواد و روش ها، نتایج و بحث اشاره شده است. این بیانیه همچنین دارای یک فلودیاگرام (Flow diagram) است که در آن چگونگی ارائه نتایج آزمون شاخص و مقایسه آن با نتایج آزمون استاندارد مرجع به تصویر کشیده شده است [1].
متاسفانه نتایج یک مطالعه به عمل آمده در سال 2008 میلادی نشان می دهد که انتشار و تایید این بیانیه توسط مجلات علوم پزشکی، تاثیر مثبت و معنی داری بر چگونگی گزارش مطالعات مربوط به دقت آزمون های تشخیصی ایفاء نکرده است [2]. این نکته ممکن است بیانگر آن باشد که نویسندگان، داوران و خوانندگان مجلات علوم پزشکی از آشنایی کافی با این بیانیه و چگونگی کاربرد آن برخوردار نمی باشند. از همین رو، سخن سردبیری شماره حاضر به این امر مهم اختصاص داده شد تا همکاران فرهیخته مجله دانشگاه با همت والا، زمینه آشنایی هرچه بیشتر خود با مفاد این بیانیه را فراهم آورند.